Ballast

Zondag 23 april, Lhee

Vroeger had ik een kamer vol boeken. In die kamer stonden ook nog eens twee archiefkasten met herinneringen, administratie, ideeën, dingen die ik had geschreven. Als je een archiefkast koopt, denk je dat die voor de eeuwigheid is. Mijn archiefkasten hebben het nog geen leven lang volgehouden.

Een kast staat achter in de schuur. Leeg. Klaar voor wie hem op wil halen. De ander is ooit weggegeven. De inhoud ligt her en der verspreid over het land in vuilcontainers. De boeken zijn inmiddels ook gereduceerd. Waarom zou je een boek bewaren als je het toch niet herleest? Bovendien: het voelde meer en meer als ballast. De afgelopen jaren heb ik me daar systematisch van ontdaan. Ik denk nu dat we zonder problemen in ons buitengewoon kleine huisje in Moddergat kunnen gaan wonen. Ruimte genoeg.

Minder ballast betekent niet minder zorgen. Er is namelijk iets anders voor in de plaats gekomen. Mijn herinneringen, administratie, ideeën en dingen die ik heb geschreven en allemaal meer van die onzin zitten nu op een harde schijf. 30 m3 gereduceerd tot een schijfje. Die 30 m3 kan ik nu in mijn tas stoppen. Mijn hele hebben en houden.

Ik heb wel eens geschreven dat als mijn computer wordt gestolen ook mijn leven is gestolen. Er zitten tienduizenden foto’s in. Tienduizenden documenten. Nou moet gezegd dat die uitspraak niet helemaal meer klopt. Als mijn computer wordt gestolen, wat god moge verhoeden, dan is er niet zoveel aan de hand. Mijn leven zit namelijk niet meer op die computer. Mijn leven zit op een ultramoderne print verpakt in een ultralicht metalen omhulseltje. Het alles weegt 10, 20 gram schat ik. Het is de harde schijf van de toekomst, shockproof, razendsnel.

Nou weet ik dat backups maken van het grootste belang is. Ooit schreef ik een paar hoofdstukken van een kinderboek. Nadat mijn kinderen op de computer hadden gespeeld waren de hoofdstukken verdwenen. Kleine rampen. Het crashen van een schijf: grote ramp.

De afgelopen tijd ben ik vooral druk geweest met het veilig stellen van mijn leven. Ik kocht een enorme externe harde schijf waarvan de verkoper zei dat het toch onvoorstelbaar is dat ze worden gemaakt. Het ding bleek echter zo langzaam om mijn leven te kopiëren dat ik zocht naar een alternatief. Zo kwam ik bij mijn ultralichte print. In plaats van 3 uur wordt mijn leven nu gekopieerd in een half uur. Niet naar die enorme extra schijf maar naar een ander ultralichte print. Veiligheid en zekerheid mogen wat kosten.

Gisteren hartstilstand gekregen omdat een van die schijven niets meer deed. Huplaké, voor de zoveelste keer naar mijn computerwinkel waar de verkopers nog liefhebbers zijn. Even doormeten, formatteren, klaar is Kees. Neemt niet weg dat ik met al die snelheid, samengebalde data en cloudbestanden soms heftig terugverlang naar mijn archiefkasten. Maar ja, zeul die maar eens mee op je rug door het hele land.

Pak

Vrijdag 21 april, Lhee

Ik stap om kwart voor zeven in de trein op het station van Hoogeveen. De trein rijdt me in twee uur en tien minuten naar Rotterdam. Zodoende ben ik, die bijna 150 kilometer van Rotterdam woon, toch vaak een van de eerste op mijn werk.

Een van mijn liefhebberijen als ik in de trein zit is naar buiten kijken. Met enig leedwezen spot ik files. Geen idee waarom zoveel mensen in de auto stappen. Als ik dezelfde route met auto zou afleggen, kwam ik vermoedelijk pas om elf uur met maagzweer aan.

Leve de trein. Ook al kun je wel een overdosis hebben. Tegen vijf uur neem ik niet de trein naar Hoogeveen maar naar Amsterdam. Wyb en ik hebben er ’s avonds een etentje met een vriendin. In iets langer dan een half uur rij ik met een speciale trein van CS Rotterdam naar CS Amsterdam. Allerlei moraalridders klagen dat vloggers en bloggers reclame in hun werk stoppen. Voor de duidelijkheid: deze lofzang op de trein komt helaas uit mijzelf voort. Jammer genoeg is hij niet betaald.

Laat op de avond rijden Wyb en ik samen per trein terug naar Meppel. Dit mag toch wel een rondje Nederland heten. In onze coupé zit een man met een pak. Een pak met een das. Een onberispelijk pak.
Ik voel altijd mededogen met een man in een pak. Wie een pak draagt lijdt onder ernstige afhankelijkheid. Een pak is je ik verstoppen, een pak is het symbool van conformeren.

Ik heb ook tijden een pak gedragen. Met stropdas. Het symbool van onvrijheid. Een stropdas, het meest zinloze kledingstuk ooit sinds we hem niet meer gebruiken om onze neus in te snuiten. Ik droeg mijn pak met stropdas van mijn dertigste tot mijn vijfenveertigste. Het was de periode in mijn leven dat ik het minste vrij was. Ik maakte carrière, zei men.

De man zit er onwennig mee in de trein. Ik reis nu al maanden in de trein en zelfs in de 1e klas is zo’n onberispelijk pak met stropdas een zeldzaamheid. Mannen met zulke pakken mijden de trein. Vermoedelijk zijn zij het die in de files staan waar ik met een vaart van 130 langs rij.

Nog niet zo lang geleden zag ik een foto van onze fractieleiders die nu een kabinet proberen te formeren. Allen hadden ze hetzelfde onberispelijke blauwe pak aan. Totaal afhankelijk van elkaar. Met hun pak tonen ze hun wederzijdse afhankelijkheid.

De man in onze coupé heeft vast een goede dag gehad. Het pak heeft zijn nut gehad. De deal is gesloten, de target gehaald.
Eenmaal thuis is het eerste wat hij doet zijn pak uittrekken. ‘Ah, heerlijk, eindelijk thuis,’ zal hij tegen zijn vrouw zeggen.

Proces

Woensdag 19 april, Lhee

Met een team van vijf mensen proberen we tot een theatertekst te komen. Dat is niet makkelijk. Hoe schrijf je samen een stuk? Eerst maakten we een outline, we verzonnen zestien scènes waarin we het verhaal dat we wilden vertellen kwijt konden. Daarna gaan we apart of in paren scènes schrijven. Die scènes worden vervolgens weer plenair besproken.

Al bij het eerste gedeelte komt duidelijk naar voren dat iedereen op zijn geheel eigen wijze door een creatief proces gaat. Ik ben bijvoorbeeld erg van de precieze stroming. Dat wil zeggen: ik zet het liefst een lijn uit en volgens die lijn ga ik werken. Als je die lijn gaat invullen, kom je tal van creatieve mogelijkheden tegen.
Een ander werkt meer rekkelijk. Als de lijn is uitgezet, is die ander nog voortdurend aan het wikken en wegen en heroverwegen of de lijn überhaupt wel goed is. Voor hem maakt het niet uit of het concept nog een keer over de kop gaat.

Ik kan daar bijvoorbeeld niet zo goed tegen. Ik weet dat je elk verhaal op duizend manieren kunt vertellen. Alleen al na elke zin heb je duizend keuzemogelijkheden. Daarom werk ik liever volgens een eenmaal uitgezette lijn. Dan is er in die zee van keuzemogelijkheden tenminste één constante.

Als ik een boek schrijf, maak ik altijd eerst een schema. Ik verzin de verhaallijn, zet een outline op. Die outline bestaat uit het maken van hoofdstukken. Bij elk hoofdstuk zet ik een of twee zinnen waar het hoofdstuk over moet gaan. Soms noteer ik slechts een of twee woorden, als ik het hoofdstuk maar kan typeren. Met zo’n opzet ga ik de outline invullen.

Wie denkt dat dit een makkelijke invuloefening is, heeft het mis. Met het daadwerkelijk vertellen van het verhaal kom ik voortdurend verrassingen tegen en kom ik op de meest onverwachte vondsten. Een genot om mee bezig te zijn.

Nu we in een groep werken, zitten we elkaar soms in de weg door die verschillende manier van werken. Daar staat tegenover dat door een idee van iemand de ander op een nog veel beter idee komt. De groep bestaat trouwens uit de meest uiteenlopende types. De meesten kenden elkaar niet eens voordat we hier aan begonnen, Wolter en ik zijn de enigen die iedereen kenden. Ieder heeft zijn specialisme: de een is componist, de ander is goed in het verzinnen van grappen, een ander kan goed dialogen schrijven, weer een ander weet alles van marketing en het produceren van voorstellingen. Het ultieme doel is ons pensioen verdienen. Ik weet het, een tamelijk ambitieus doel.

Of dat ooit lukt is de vraag. We genieten van de weg die we tot nu toe lopen. De ideeën flitsen over de tafel heen, in die ideeën komt steeds meer lijn, ondanks dat iemand zo alles weer op losse schroeven kan zetten. We zijn aardig voor elkaar omdat we weten dat we met een experiment bezig zijn. Kun je in gemeenschappelijkheid een theaterstuk schrijven? We zullen zien.

Much to do

Vrijdag 14 april, Lhee

In zijn blog van gisteren moppert mijn oom over mensen die zich te druk maken om de wereld. Mensen mogen wel een mening hebben, maar hij vind het minder goed dat zij die via de moderne media aan de meer of minder grote klok hangen. Ik heb geen idee waarom, maar het is in ieder geval een duidelijke mening over de moderne media. Mooi dat ze er zijn, maar je hoeft ze niet te gebruiken om over de wereld te schrijven.

Zijn irritatie over mensen die over Trump en panda’s schrijven zit vermoedelijk in de volgende zin, of liever, de volgende veronderstelling. Hij schrijft: ‘Heb niet het idee dat de wereld zit te wachten op wat ik van die grote wereldgebeurtenissen vind. Bovendien heb ik niet het idee dat mijn commentaar ook maar een millimeter invloed heeft op Trump, de formatie of de beide in quarantaine zittende Rhenense panda’s beroert.’

Nou ben ik toevallig wel een blogger die soms over Trump, de formatie of over panda’s schrijft. Heb ik het idee dat ik invloed op deze onderwerpen heb? Voor geen millimeter. Maar waarom veronderstelt mijn oom dat degene die daarover blogt wel invloed denkt te hebben? Wie schrijft er überhaupt om invloed te hebben?

Ik in ieder geval niet. En wie zou dat nog durven? In Rotterdam werk ik toevallig samen met een paar zeer geëngageerde kunstenaars. Hebben zij het idee dat ze dingen kunnen veranderen, invloed hebben? Volstrekt niet. Wie schrijft of theater maakt is per definitie onmachtig. Zoals vrijwel alles en iedereen onmachtig is. Maar dat is toch geen reden om je mond te houden, er niet over te schrijven?

Ik schrijf niet over Trump omdat ik denk een greintje invloed op hem te hebben. Of op wie dan ook. Ik schrijf over Trump omdat ik omgeven wordt door alles en iedereen die het over Trump heeft. Ik wil mij daar graag toe verhouden en ik vind Trump een interessant verschijnsel. Waarom zou ik daar niet wat over mee kunnen stamelen?

Misschien mag ik wel stamelen van mijn oom, maar dan liever niet via de moderne media. Het mooie van die social media is juist dat elke Jan Lul voor zichzelf een podium kan scheppen. Doet die Jan Lul dat voor anderen omdat hij denkt dat zijn mening daardoor over de wereld galmt? Veel Jan Lullen doen dat omdat ze daar plezier in hebben, net zo als mijn oom er plezier in heeft om over zijn boodschappen naar Albert Heijn of het zwemmen in het Sportfondsbad te schrijven.

Je schrijft over wat je bezig houdt, allemaal heel particulier en klein, zelfs als je over de wereld schrijft. De een wil wel nota nemen van dit soort gepruttel, de ander pakt snel een boek van A.F.T. van der Heijden. Zo klooien we met z’n allen wat aan. Ik heb trouwens helemaal geen hoge pet op van het menselijk geklooi.

Die boeken van A.F.T. van der Heijden bijvoorbeeld kan ik ook niet meer uitlezen, merk ik. Te veel woorden, te bombastisch, het allemaal te mooi willen maken. Waar meer schrijvers last van hebben. Een beetje meer lelijkheid, een beetje meer schrijnen, een beetje meer rafels en lef, vind ik interessanter dan al dat keurige afgeronde, zogenaamde excelleren. Het is maar een privé-meninkje, hoor. Niemand hoeft er verder iets mee te doen.

Panda’s

Woensdag 12 april, Lhee

Consternatie in Nederland. Vanaf vandaag leven er twee panda’s in Nederland. Voor even is het groter nieuws dan de blunders van Trump en het trage gedans rond de kabinetsformatie.

Na zestien jaar lobbyen, slijmen, in de kont kruipen en steeds minder kritisch zijn op China mag een miljonair eindelijk voor vijftien jaar twee panda’s leasen. Leasekosten: 1 miljoen per jaar.

Rhenen, waar de panda’s in de plaatselijke dierentuin worden gehuisvest, ziet het schip met geld al binnen varen. De plaatselijk middenstand heeft enorme hoeveelheden pandparaplu’s besteld, pandaplacemats, pandakoektrommels en meer van die rotzooi.

Voor wie die twee panda’s ooit wil gaan bekijken: niet doen. Toevallig ben ik in het pandacentrum in Chengdu geweest, de broedplek waar al die beesten vandaan komen. Het is een wat morsige dierentuin waar miljoenen mensen op af komen om panda’s te zien. Waarom? Geen idee.

Panda’s zijn de saaiste beesten uit het dierenrijk. In welke kooi ik ook keek, altijd zat zo’n dier depressief voor zich uit te staren. Ze zijn nog te lui om te neuken, met moeite komt er af en toe eens een nieuw pandaatje bij.

Per jaar is een vrouwtjes panda slechts 24 tot 72 uur vruchtbaar. Het hele jaar door wordt zo’n vrouwtje intensief getemperatuurd. Als het eindelijk zover is mag er een mannetje bij dat meestal meteen op zijn luie kont bamboe gaat zitten eten. Mooi dat ze even bij elkaar kunnen zitten, want verder hebben mannetjes en vrouwtjes de pest aan elkaar. Naast lui zijn ze ook nog chagrijnig en egocentrich. Ze zijn te beroerd om een beetje sociaal naar elkaar te doen, zelfs dat kost ze te veel inspanning.

Eigenlijk leidt het hele leven van de panda om de bamboe. Wat chips zijn voor de vadsige Nederlander is bamboe voor de panda. Zo’n beest eet liefst 40 kilo bamboe van die plant die al even saai is als de panda zelf. En maar kauwen, en maar depressief in een hoekje zitten.

Goed beschouwd zijn die twee panda’s gewoon verwende nesten. De twee, met de namen Xing Ya en Wu Wen, kunnen kiezen uit liefst veertien verschillende bamboesoorten. Speciaal voor hun komst is een verblijf gebouwd dat miljoenen kost. Ene Marcel Boekhoorn, een man in bonus, blijkt daar het geld voor over te hebben. Mensen hebben de meest wonderlijke hobby’s. Hij wordt daarbij ook nog geholpen door onze koning en Mark Rutte die die panda’s voor hem naar Nederland hebben geluld.

De panda heeft één geluk: ze hebben hun uiterlijk mee. In alle opzichten voldoet hun uiterlijk aan onze knuffelbehoefte. Je kijkt naar zo’n beest en meteen voel je sympathie. Ten onrechte want ondanks hun vriendelijke en goedmoedige uiterlijk zijn het dus narrige chagrijnige beesten die niets van mensen moeten hebben. Wat overigens weer voor ze pleit. Misschien zijn ze toch slimmer dan we denken.

Dit blog is vooral bedoeld om de lezer de teleurstelling van een bezoek aan Rhenen te besparen. De lezer kan beter naar een speelgoedwinkel gaan, twee stoffen pandaberen kopen en daarmee knuffelen. Heb je meer aan dan die twee die daar in de hoek bamboe zitten te vreten. Meer zie je niet. Durf ik alles om te verwedden.

Xing en Wu verdienen ons medelijden, dat wel. Je zult maar een beer zijn die van Chengdu naar Nederland verhuist. In Chengdu altijd heerlijk weer, hier die sombere luchten met hun regen. Al die bleekkoppen die zich aan je gaan vergapen. Je zult het maar moeten meemaken.
Niet voor niets zullen ook deze beren verzinken in luiheid en apathie. Het kan niet anders of panda’s hebben een ongelooflijk rijk innerlijke belevingswereld om zich te kunnen afkeren van al dat toeristisch gedoe. Puur escapisme. Samen met bamboe eten de enige manier voor ze om te overleven.

Dromen

Maandag 3 april, Rotterdam

Elke dag geniet ik van het blog van Jan, mijn oom. Hij schrijft prachtig over alledaagse onderwerpen. Mijn oom wordt ouder en is slecht ter been, waardoor zijn acceradius steeds kleiner wordt. Voor mijn blog zou dat rampzalig zijn, een groot percentage van mijn blogs gaan over het verplaatsen van mijzelf, het ergens anders zijn. Jan gaat boodschappen doen bij Albert Heijn of gaat naar een van zijn vele vriendinnen, mijn oom is gek op vriendinnen, en dan schrijft hij er een mooi blog over. Zou ik ook wel willen.

Vandaag heb ik hem aan de lijn. Mijn neef Jochem, zijn zoon, gaat trouwen en Wyb en ik zijn uitgenodigd voor de bruiloft. Wij hebben de datum al lang in onze agenda’s geblokt, maar natuurlijk zijn we weer zo laks dat we op de uitnodiging niet hebben gereageerd. Het is zo jammer dat zowel Wyb als ik zo slordig zijn als het om attent gedrag gaat. Bij deze bied ik mijn excuses aan iedereen die daar wel eens last van heeft gehad. Het is echt een gebrek in mijn opvoeding.

In ons gesprek hebben we het over onze blogs. Jan zegt dat ik weer eens een gewoon blog moet schrijven en niet van die gedichten die niet rijmen. Mijn oom is gek op rijmen en is daar wat rigide in. Ik hou ook van rijmen, gelukkig ben ik daar wat minder rigide in.
‘Heb jij mijn blog van een paar dagen geleden gelezen waarin ik over die executie schreef? Hoe vond je dat?’ vraagt hij mij.
Pijnlijke vraag. Ik durf te beweren dat ik alle blogs van mijn oom heb gelezen. Ik volg hem elke dag trouw. Alle blogs lees ik altijd met veel plezier uit.
‘Connie vond het een heel gaaf blog.’
Nog pijnlijker. Want uitgerekend dat blog heb ik niet uitgelezen. Niet omdat het niet goed was geschreven. Het kwam omdat Jan in dat blog een droom beschreef die hij tussen slapen en waken had gekregen. In die droom beschrijft mijn oom een executie.

Ik heb totaal niets met dromen. Dromen lijken interessant, sommige mensen beweren zelfs dat je ze kunt duiden. Ik geloof er niets van. Een droom is het gevolg van hersens die in ruste zijn en die kunnen dan zonder gevaar voor de eigenaar van die hersens op hol slaan. Lekker laten hollen, zou ik zeggen.

Zo gauw ik in een boek bij een passage kom waarin een droom wordt beschreven, stop ik met lezen en lees ik verder op de plek waar de droom eindigt. Dromen zijn een hulpmiddel voor een schrijver om een boek dikker te maken. Of interessanter te laten lijken.

Dilemma. Moet ik eerlijk tegen mijn oom zijn en zeggen dat uitgerekend dit blog het enige blog is dat ik niet heb uitgelezen? Door al die slechte voorstellingen die ik in mijn leven heb gezien, ben ik daar steeds harder in geworden. Een kunstenaar mag ook wel eens de waarheid horen. Zo ook mijn oom. In eerlijkheid biecht ik hem op dat het blog niet tot mijn favorieten behoorde.
En och, op ieder blog is wel iets aan te merken. Waar de een vindt dat het moet rijmen, vindt de ander dat juist niet. En wat de een vindt rijmen, is voor de ander ongerijmd.