Nieuw

Journal

Zegeningen

Dinsdag 28 maart, Cadouin

Een vriend vraagt: ‘En hoe is het om in zo’n onrustig land te wonen?’ Ik antwoord: ‘Geen idee. Hier in Cadouin is het zoals altijd buitengewoon rustig. In de Chemin de la Condamine, het weggetje waar wij aan wonen al helemaal. Per dag komen er twee auto’s langs, illegaal, want je mag als niet-bewoner helemaal niet op het weggetje rijden, een fietser en zes wandelaars. Eenzaamheid is ons welverdiende deel. Voor ons is er geen onrustige buitenwereld.’

Overigens reden wij vorige week van het Spaanse San Sebastian naar Cadouin. We hadden ons goed voorbereid, in Spanje de tank van de camper vol gegooid. Het was die dag een onrustige dag in Frankrijk, volgens de media. Wij reden 250 kilometer door Frankrijk en merkten helemaal niets. Zo gaat dat altijd met opstand en oorlog. Toen Jasper Grootveld met zijn provo’s rond ’t Lieverdje danste, zat 99,9% van de Nederlanders thuis naar Wie van de Drie te kijken.

Eén keer heb ik midden in een oorlog gezeten. De gevechten tussen de Singalese strijdkrachten en de Tamils waren op hun hoogtepunt. Lies en ik waren in Sri Lanka voor de adoptie van Anne en zaten in Colombo. Het thuisfront hield het niet meer uit van de spanning, ze vreesden voor ons leven. Wij zelf hebben van die oorlog helemaal niets gemerkt.

Een andere vriend vraagt later via WhatsApp: ‘Snap jij de protesten? Is het folklore of…?’

Ik probeerde in korte statements het fenomeen te duiden. Of het klopt? Ik ben maar een buitenstaander die kranten leest.
A. Demonstraties die op het einde uit de hand lopen is hier een gewoonte.
B. De Fransman heeft een enorme pest aan werken, en dat zit heel diep. Ik denk dat het leven in Frankrijk te mooi is. De familie is hier van groot belang. Samen uitgebreid eten en drinken wordt hier vele malen hoger aangeslagen dan werken. Bovendien: waarom zou je werken? Veel huizen zijn afbetaald, er is volop zon en warmte, het eten is verrukkelijk, waarom zou je dan de deur uitgaan? Ik begrijp dat wel.
C. Frankrijk heeft 67,75 miljoen inwoners, 2,5 miljoen daarvan gaan daadwerkelijk de straat op. Dat wil zeggen dat 65,25 miljoen mensen gewoon naar Wie van de Drie zit te kijken. Een meerderheid geeft weliswaar aan achter de protesten te staan, maar een enquêteformulier is snel ingevuld. Trouwens, leuk weetje. In Nederland is 16% van de mensen lid van een vakbond, hier in Frankrijk 8%. Maar die 8% maakt net iets meer herrie dan die keurige Nederlandse 16%.
D. De Fransen zijn niet gewend dat een politicus zich niet laat intimideren. Dus het is gewoon ff schrikken voor de Fransen, moeten ze even doorheen. 
E. Ideologie bestaat hier nog. Hier lopen nog Trotskisten en anarchisten rond, kom daar eens om in Nederland.

Waarop mijn vriend antwoordt: ‘Mmm.Trotskisten en anarchisten. Dan moet je idd wel veel vrije tijd hebben. Zijn tijdrovende hobbies al dat demonstreren en winkelpuien trashen. Wij doen dat hier toch efficiënter. Zo hebben we in Nederland de BBB. Daar ga je op stemmen, wat ook tamelijk ontwrichtend werkt, en daarna ga je weer met een zak chips naar Wie is de Mol kijken.’

Ik app hem terug: ‘Tel je zegeningen.’

Journal

Mogarraz

Maandag 27 maart, Cadouin

In de tijd dat Matthijs nog leefde hadden Wyb en ik altijd een reisadviseur die virtueel met ons meereisde. Hij stippelde reizen voor ons uit en voordat we in een stad arriveerden had hij al uitgezocht wat de moeite waard was om te bezoeken. Eerlijk gezegd volgden we zijn adviezen meer niet dat wel op. Want evenals Matthijs vindt Wyb het heerlijk om al voor een reis uitgebreid te bestuderen waar we heen gaan en wat de moeite waard is om te bezoeken. Matthijs maakte het niet uit, hij had de lol van het virtueel meereizen.

Op onze reis door Spanje hadden we opnieuw een virtuele reisadviseur. Henk Kuiper heeft Spaans gestudeerd, maakte met Ditta diverse reizen door Spanje met zijn camper en is bovenal iemand die alles wil weten en dat vervolgens nooit meer vergeet. Ik zelf ben een luie reiziger, mijn taak bestaat er vooral uit Wyb te volgen. Maar zelfs Wyb was onder de indruk van de tips die Henk gaf.

Henk vond het prachtig dat wij niet via de costa’s reisden, maar kozen voor het oostelijk deel van Spanje, een streek die Wyb en ik volstrekt niet kenden. Al snel hadden we door dat de adviezen van Henk erg de moeite waard waren, door hem kwamen we in plaatsjes en streken die we zonder hem niet hadden ontdekt.

Een van de meest fascinerende dorpjes waar wij door Henk kwamen was Mogarraz. Het kleine dorp deed me erg denken aan Saint-Laurent-le-Minier in de Cevennen. Ook daar zagen we, maar veel primitiever, wat we in Mogarraz zagen. Laat ik Henk zelf aan het woord laten om het dorp te beschrijven. Hij schreef in een reisblog ooit:

‘Florencio Maillo is nog maar vijf als hij iets unieks meemaakt. Het is op een frisse dag in de herfst van 1967 als alle volwassenen in Mogarraz, een bergdorp in de Sierra de Francia, worden gefotografeerd. Order van dictator Franco die eist dat iedere Spanjaard een identiteitsbewijs krijgt. Ongetwijfeld om zijn meedogenloze sociale onderdrukking en controle van het Spaanse volk kracht bij te zetten. Vandaar dat iedereen op de pasfoto moet.
Vijftig jaar later keert Florencio terug naar zijn geboortedorp. Om alle 388 pasfoto’s na te schilderen. Op ijzeren platen, met eeuwenoude verfstoffen en een laagje bijenwas ter bescherming. De portretten worden opgehangen aan de gevel waar de geportretteerde woonde.
Wanneer ik door Mogarraz wandel is het er vrijwel uitgestorven. Maar ik voel me voortdurend bespied. Bekeken door de portretten aan de muur. Gereserveerd, behoedzaam en soms met een zeker wantrouwen. Stille getuigen uit vervlogen tijden.’

Een dorp als museum. Op vrijwel elk huis hangen portretten, een kunstproject naar mijn hart. Uit een van de eerste huizen die we zien, komt een oude vrouw de deur uit om boodschappen te doen. Ze ziet dat ik een foto maak van haar huis. Dan wijst ze naar boven, naar een portret van een jongen vrouw. Ze maakt ons duidelijk dat zij het is die is geportretteerd en nog steeds in hetzelfde huis woont. Voor me zie ik de verstrijkende tijd in beeld.

PS Vandaag overleed Wim de Bie. Benne schrijft me: ‘Eerste hebben we afscheid moeten nemen van onze ouders, nu moeten we afscheid nemen van onze helden.’ Het laat me niet onberoerd, wat heb ik van die man genoten.

Het verstrijken van de tijd.

Journal

Yvonne Jaspers

Zondag 26 maart, Cadouin

Waar is Yvonne Jaspers?

Het is een vraag die ik me de laatste jaren regelmatig stelde. Ze was nog nooit te zien op het Malieveld, wat toch vreemd is. Stel dat ze er wel had gestaan? De boeren waren in katzwijm gevallen. Het had de manifestatie de glans gegeven die nu ontbrak. Wat zou het fantastisch zijn als Yvonne Jaspers op het podium had gestaan in plaats van die Baudet of Wilders. Maar ze stond er niet.

Waarom hebben we Yvonne niet gezien in de campagne voor BBB? Ik weet zeker dat mevrouw van der Plas haar heeft gebeld met de vraag of ze op de lijst zou willen komen. Ik vermoed dat ze Yvonne zelfs de lijsttrekkerspositie heeft aangeboden, daar is Caroline slim genoeg voor als voormalig vlees lobbyiste. Stel dat Yvonne wel op die lijst had gestaan, desnoods als lijstduwer. Ik weet zeker dat het resultaat van BBB nog veel beter was geweest. Het CDA zou zijn vernietigd, de VVD gehalveerd. Maar ze stond niet op die lijst.

Ik denk wel dat ik nu weet waarom ze onzichtbaar is. Veel mensen weten het niet, maar Yvonne Jaspers is de schnabbelkoningin van Hilversum. Yvonne werkt met hart en ziel voor de boeren, zeker als er iets te verdienen valt. Zo heeft ze een warme verdienrelatie met veevoedermultinational ForFarmers. De huidige directeur is Theo Spierings, ik weet niet of Yvonne hem al goed kent, want hij zit er pas sinds dit jaar. De voormalige directeur was Yoram Knoop.

Mijn theorie is dat Yvonne Yoram belde toen de eerste boerenprotesten begonnen.
‘Ha Yoram, met Yvonne, die boeren zijn goed bezig zeg. Kan ik iets voor jullie betekenen in die protesten? Weet dat ik altijd tot jullie beschikking sta.’
‘Ha Yvonne, natuurlijk weten we dat. We hebben zelfs als allereerste aan jou gedacht. Maar eigenlijk hebben we met de directeuren van de andere agrarische bedrijven afgesproken dat jij vooral niets moet doen, dat je weg moet blijven van de protesten. Jij moet blijven doen wat je altijd hebt gedaan: programma’s maken waarin het net lijkt alsof boeren nog steeds een romantische bezigheid is. Dat werkt perfect voor de branche, daarin ben je onbetaalbaar, dat weet je.’

‘En zou ik ook geen rol kunnen spelen in die nieuwe politieke partij die jullie hebben opgericht?’
‘Je bedoelt de BBB? Nee hoor, daar hebben we al een andere sympathieke dame voor gevonden, ene Caroline, werkt volgens mij uitstekend. Ze heeft diezelfde sympathieke uitstraling als jij, maar dan anders. Nee, gewoon blijven doen wat je altijd doet, Yvonne, dat werkt zo goed. Maar weet je, laten we afspreken dat ik je een keer in de maand bel voor een update. Hou ik je in ieder geval op de hoogte.”

En zo kan ik dus de vraag beantwoorden waar Yvonne Jaspers is. Ze zit gewoon thuis en soms loopt ze met een paar vrouwen over een boerenerf op zoek naar een boer. En een keer in de maand belt Theo Spierings tegenwoordig, hij heeft het standpunt van Yoram Knoop van harte overgenomen.

Journal

Afkicken

Zaterdag 25 maart, Cadouin

Ik doe iets fout, ben ik zojuist achtergekomen. Dat heeft met mijn hobby te maken. Als iemand vraagt wat mijn hobby’s zijn, dan zeg ik: wandelen, lezen, eten, schrijven, fotografie. Maar de hobby waar ik de meeste tijd in steek vergeet ik altijd. Dat komt omdat ik het nauwelijks als hobby zie, het hoort zo bij mijn leven, ik beschouw het meer als levensnoodzaak, wat echt onzin is. Mijn allerbelangrijkste hobby is het lezen van kranten als ik er goed over nadenk. Of misschien, iets uitgebreider geformuleerd, het volgen van het nieuws.

Nee, ik hou het bij het lezen van kranten. Als ik moest kiezen tussen het lezen van kranten of het kijken naar televisie, dan hoef ik niet na te denken. Ik kies meteen voor het lezen van kranten. Een krant is namelijk meer dan nieuws. Ik volg de columnisten, ik lees veel recensies en de achtergrondartikelen, op televisie moet je dat allemaal ontberen. Daar komt bij dat ik liever lees dan kijk. Als ik lees daalt de inhoud veel beter bij me in, merk ik.

Ik begon dit blog met de woorden: Ik doe iets fout. Ik denk dat het om twee fouten gaat. De eerste fout is dat mijn hobby een beetje uit de hand is gelopen. Ik besteed veel te veel tijd aan het lezen van kranten. Wij zijn geabonneerd op drie kranten: de Volkskrant, NRC en het Nieuwsblad van het Noorden. De eerste twee kranten lees ik intensief. Dat Nv/hN hangt er maar wat bij. Ik sla weliswaar veel over, maar ook heel veel niet, en dat gaat echt ten koste van dingen die ik eigenlijk belangrijker vind, zoals met mijn fotografie, een boek af maken of frans leren.

Wyb en ik leven in een fantastische bubbel. Hele dagen liggen maagdelijk voor ons, wij kunnen doen wat we willen, het is een ongekende luxe voor mensen die vaak vijf of zes afspraken per dag hadden.
Ik had altijd een hekel aan van die gepensioneerden die zeiden dat ze het na hun pensionering zo druk hadden. Ze renden van bestuur naar bestuur, van adviesfunctie naar adviesfunctie. Om dat te voorkomen besloot ik na mijn pensionering helemaal niets te doen. Ik nam de tijd die ik mijn schoot kreeg geworpen helemaal voor mijzelf.

Maar wat moet ik nu concluderen: ik heb het nog nooit zo druk gehad. Mijn dagen zijn volledig gevuld en veel blijft liggen. Ik ben dus zelf zo’n brallerige boomer geworden die na zijn pensionering zegt dat hij het zo druk, druk, druk heeft. Goed beschouwd komt dat door een groot deel door die verrekte kranten die ik niet kan laten liggen. Ik neem mij voor om af te kicken van die kranten. Dan maar geen Martin Somer, Peter de Waard en Youp van ’t Hek. Marcel van Roosmalen blijf ik wel altijd lezen.

De tweede fout heeft met terugkijken te maken. Ik heb nu echt zo’n leeftijd om terug te kijken. En mijn conclusie is dat ik in dit leven een foute beroepskeuze heb gemaakt. Het is jammer dat ik in het theater terecht ben gekomen. Ik had gewoon journalist moet worden.

Het huis van het weekdier

Stof

Onherbergzaam? Zie het massief van Zwitserland.
Op het hoogste punt is trots een vlag geplant.
Maar weet dat wind en water bergen breken:
rotsblokken, stenen, grind, ten slotte zand…

Journal

Lentekriebels

Vrijdag 24 maart, Cadouin

Ik ben gek op lentekriebels. Mooi woord, lentekriebels. Het is de titel van een lespakket voor basisscholen over seksualiteit. Het schijnt al jaren te bestaan en 43% van de scholen doet eraan mee. Dit jaar is er enorme ophef over. De bron van de ophef: donkerbruin Nederland. Kamerlid Baudet twitterde dat kinderen op de Nederlandse scholen nu al leren wat pijpen is en anale sex. Het kamerlid bombardeert ons het liefst met een Russische raket meteen terug naar de jaren vijftig. Niets van wat hij zei klopte, en dat heeft hij vermoedelijk geleerd van de man die hij zo bewondert, Vladimir Poetin. Het resultaat is wel dat Twitter Nederland op zijn kop staat en er vragen aan de minister zijn gesteld.

De claim van donkerbruin Nederland is dat kinderen sowieso te jong zijn om seksuele voorlichting te krijgen, ‘ze zijn er gewoon nog niet aan toe’. Gelukkig ben ik zelf een ervaringsdeskundige op dit gebied. Ik kan hierbij verzekeren dat kinderen al op zeer jonge leeftijd weten dat er dingen rond ons lichaam zijn waar volwassenen mysterieus over doen, maar die erg fascinerend zijn. Al jonge leeftijd leerde ik het genoegen van het vadertje en moedertje spelen. Ook ziekenhuisje spelen vond ik erg fijn. Graag was ik dan de dokter om de patiënt uitgebreid te onderzoeken. Ik wist nog van niets, maar wat een spanning om ermee bezig te zijn.

Over seksuele voorlichting heb ik niets te klagen. Ik zal zes, zeven zijn geweest toen mijn moeder alle geheimen openbaarde. Ik hield hamsters en zo nu en dan kwam er zelfs een nestje. De kleine hamstertjes verkocht ik dan later aan de dierenwinkel. Op een avond liet ik twee hamsters op onze salontafel lopen. Zij wisten ook waar Abraham de mosterd haalt want midden op de salontafel begonnen zij de liefde te bedrijven. Ik was er blij om, want vermoedelijk betekende dit een nieuw nestje baby hamstertjes.

Ha, dacht mijn moeder. Dit is het moment. ‘Gerard, jij weet wel wat ze nu aan het doen zijn, hè?’
‘Zeker. Ze zijn nu kindjes aan het maken.’
‘Heb je er wel eens over nagedacht hoe er kindjes bij de mensen komen?’
Dat was een verdomd goede vraag van mijn moeder. Nee, daar had ik eerlijk gezegd geen idee van.
‘Nou, eigenlijk gaat het bij mensen hetzelfde als bij hamsters.’ En mijn moeder openbaarde die avond hoe dat bij mensen ging. Ik weet nog dat ik het stom van mijzelf vond dat ik de link tussen hamsters en mensen nooit zelf had gelegd.
‘En hebben jullie dat ook gedaan voordat ik geboren werd?’
‘Natuurlijk, anders had jij niet geboren kunnen worden.’
Daar geloofde ik dan vervolgens niets van, want ik kon me niet voorstellen dat mijn vader en moeder dat met elkaar deden.

Mijn moeder opende een wereld voor me. En wat heb ik ongelooflijk van die wereld genoten. Ik hoop zo dat Baudet met zijn vijftigerjarentengeltjes van het onderwerp afblijft. Je kunt niet vroeg genoeg op de hoogte zijn van dit wonder der mensheid.

Journal

Patiënten

Donderdag 23 maart, Cadouin

Gisteren schreef ik een blog waar Spanje buitengewoon goed vanaf kwam. Terecht, want Wyb en ik zijn best gecharmeerd van het land. Neem al die prachtige dorpjes en stadjes met hun witte huizen en kronkelende straatjes. Ik liep er vaak hoofdschuddend doorheen, verbaasd dat de stadjes hier zo wonderschoon zijn en dat we in Nederland zitten opgescheept met van die lelijke steden en alles overwoekerende industrieterreinen. Wat doen we ons in Nederland toch veel te kort, alles ten behoeven van Het Geld. Even wat rustiger aan, even meer aandacht voor schoonheid en we zouden een veel leuker leven hebben. Maar ja, alles moet groter, de auto, het huis, de garderobe, de bladblazer, de sauna, de tractor en ga zomaar door.

Laat ik eerlijk zijn. Niet alles is rozengeur en maneschijn in Spanje. Zo raad ik mensen met een hond aan er goed over na te denken naar Spanje te gaan. In Frankrijk en Nederland mogen we Dies echt in elk restaurant en café mee naar binnen nemen. In Spanje is dat uit den boze. In Spanje heerst een streng apartheidssysteem, zo zijn horeca etablissementen, bussen en treinen een no go area voor honden.

Hoe dat komt is duidelijk: de Spanjaard begrijpt niets van een hond. Er zijn in het land verschrikkelijk veel honden, maar ze lijden een hondenbestaan. Een groot deel van de honden ligt aan kettingen, een nog groter deel komt nooit het erf af, socialisatie heeft nooit plaatsgevonden. Het resultaat: de Spaanse honden zijn psychiatrische patiënten.

Wyb en ik stonden in de buurt van Malaga, ietwat in het binnenland, op een kleine sympathieke camping. Op een dag maakten we een wandeling door het pittoreske landschap. Maar de wandeling was verre van pittoresk. We wandelden over smalle paden en weggetjes, langs huizen die je zo zou willen kopen. Maar de hele wandeling door werden we geteisterd door waanzinnig geblaf van honden. We waren het ene huis nog niet voorbij of we kwamen in de buurt van een ander: en altijd was er weer dat waanzinnig geblaf. Wat we zagen was stuitend. Honden aan kettingen, schuurtjes waar soms tien honden in zaten opgesloten. Dies liep er superieur langs, blij dat hij mensen had getroffen die weten dat honden persoonlijkheden zijn die tot bloei komen als ze met liefde en respect worden behandeld.

De Nederlandse eigenaresse van de camping wist ons bij terugkomst te vertellen dat veel honden de hele week alleen zijn. Ze zijn er louter tot afschrikking van eventuele indringers. Wie een huis wederrechtelijk binnengaat, is er bijna niet meer uit te krijgen. De huiseigenaar doet er daarom alles aan om vreemden uit zijn eigendom. De oplossing is dan om een paar psychiatrische patiënten in je tuin los te laten lopen. Arme honden. Wel begrijpelijk dat dit soort exemplaren niet met het openbaar vervoer mee mogen.

Journal

Gehaktbal

Woensdag 22 maart, Cadouin

Ja. We zijn weer thuis. Een maand lang hebben we met onze camper door Spanje gereisd. Onze reis begon in Frankrijk met een kapotte kraan waardoor we een middag in een garage zaten. Nadat we eindelijk konden afreizen, deden we dat in zware regenbuien die vervolgens overgingen in sneeuwbuien. De eerste Spaanse landschappen die we zagen waren wit, langs de weg grote sneeuwschuivers om de weg begaanbaar te houden.
Degene die nu leedvermaak voelt moet ik teleurstellen. Want in de buurt van Toledo begon de zon al onbeschaamd te schijnen. Februari en het was lente. En eigenlijk is dat zo gebleven. Een dagje regen zo nu en dan uitgezonderd, een kniesoor die er op let.

Wij kwamen in 2021 in november terug in Nederland na onze Franse avontuur. In de maanden daarna bleef er een dik wolkendek boven het land hangen, vaak viel er regen uit. Wyb en ik zeiden toen al tegen elkaar dat we dit niet vaak meer wilden meemaken, wat een deprimerend ellende. Door onze reis in Spanje weten we dat we dat nooit meer willen meemaken. Die kans is al gereduceerd doordat we nu in Frankrijk wonen, maar het Spaanse licht is helemaal prachtig. We nemen ons daarom voor om in de winter een paar maanden neer te strijken in streken met garantie op zon.

Ik moet toegeven dat ons verblijf in Spanje iets vervreemdens had. Wij op een terras in Sevilla of Salamanca en ondertussen wordt Nederland in het pak genaaid door de agrarische industrie. Dan voel je je toch meer een observator dan een participant. Het land door elkaar geschud. Het meest illustratief vond ik de straatinterviews tijdens verkiezingstijd, daar valt echt het meest van te leren. De domheid, de onkunde, het totaal gebrek aan kennis hoe onze democratie is bedoeld, de overwinning van BBB zag je van mijlenver aankomen. Eindelijk eens gerealiseerd door een politicus die niet zeven, acht of negen vinkjes heeft en is gepolijst door een universitaire studie. Nee, hier zagen ze een gewone vrouw aan het werk. Goede casting van die agrarische industrie. Ze ging erin als koek, of beter, om in haar leefwereld te blijven, een lekkere gehaktbal.

Niet alleen de zon was een genot op dat terras, ook de koffie. Jezus, wat zetten ze daar in Spanje goede koffie. Wat een verschil met Frankrijk waar je nooit weet wat voor een koffie je krijgt voorgeschoteld. In Frankrijk bestaat gewoon geen consensus over wat bijvoorbeeld een café crème is. Met die vraag kun je alles voorgeschoteld krijgen, het enige gemeenschappelijke is dat het hoogstwaarschijnlijk niet te drinken is. De Fransen noemen hun koffie niet voor niets Jus de Chaussettes, jus van sokken dus, beter vertaald: slootwater. In Spanje komt niemand op dat idee.

Mededeling

Vliegen

Woensdag 22 februari, Cadouin

De aankomende weken reist de redactie van Dossiermoddergat door Spanje en Portugal. Dit betekent dat er zeer onregelmatig blogs verschijnen, afhankelijk van beschikbaarheid van wifi en zin om te schrijven. Het is de vakantie van de redactie. In de lente en de zomer moeten we er weer voor de volle 100% tegenaan, dus we besloten er even tussenuit te vliegen. Nou ja, vliegen, we trekken over het Iberisch schiereiland met de camperbus. Zo nu en dan zullen wij je zeker berichten.

Journal

Deugdenken

Maandag 20 februari, Cadouin

Als je nog eens een boek van Roald Dahl wilt kopen, doe het nu. Als je dezelfde titel volgend jaar koopt, heb je kans dat je een slap aftreksel koopt. Zijn Britse uitgeverij Puffin heeft gemeend een stel sensitivity readers op zijn boeken te moeten loslaten. Sensitivity readers zijn mensen die zich volledig met het woke-denken hebben vereenzelvigd. Alles wat in hun ogen een beetje discutabel is en niet strookt met hun overgevoelige deugdenken (om maar eens een rechtse term te gebruiken) veranderen ze in laffe zooi. Vroeger werden ze censors genoemd, nu heten ze sensitivity readers, maar het is één pot nat. En zo gaat het gladstrijken in algemeenheid maar door: klote situaties heten uitdagingen, en iedereen neemt te pas, maar vooral te onpas het woord positief in de mond. Als je maar positief bent. Donder op, zeg. Laten we alles wat klote is ook gewoon klote blijven noemen.

Nu ken ik Roald Dahl vrij goed. Niet alleen heb ik al zijn boeken gelezen maar ik heb ook zijn auto-biografie en biografie gelezen. Na al dat gelees heb ik niet het beeld dat Dahl een heel erg leuke man was: hij was wispelturig, een ijdeltuit en verre van sympathiek. Hij was een liefhebber van foute grappen en provoceerde als hij kon provoceren. In zijn kinderboeken gaat hij niet bepaald zachtzinnig met kinderen om en dat is nou juist zijn grote kracht.

Ik heb tamelijk veel van zijn boeken aan Anne en Esmee voorgelezen, maar bij geen enkele passage dacht ik: dit gaat over de schreef, dit kan helemaal niet. Hij was soms keihard, zo pakte juffrouw Bulstronk uit het boek Matilda een blond meisje bij haar lange vlechten en slingerde ze haar weg over de schutting van de school. Dat kon juffrouw Bulstronk erg goed want ze was eens Olympisch kampioen kogelstoten. Anne en Esmee smulden ervan.

De sensitivity readers hebben honderden wijzigingen aangebracht in de boeken van Dahl. Zo komen er in zijn boeken geen dikke of lelijke mensen meer voor. Het woord dik is vervangen door enorm. Mevrouw Griezel uit het boek De Griezels is niet langer lelijk en beestachtig, vanaf nu is ze alleen beestachtig. Ander voorbeeld, met dank aan de Volkskrant: ‘Ook zijn op sommige plekken in de tekst zinnen toegevoegd. Zo dragen de heksen in het boek De heksen pruiken omdat ze kaal zijn. Daar wordt nu bij gemeld: “Er zijn tal van andere redenen waarom vrouwen pruiken zouden kunnen dragen en daar is zeker niets mis mee.”
Het woord kamermeid is vervangen door schoonmaker en de aanduiding acht maffe kleine idioten is veranderd in acht maffe kleine jongens. De deughorde heeft alle scherpe kantjes zorgvuldig glad geschaafd. Arme toekomstige lezertjes, dit is een aanslag op het genieten.

Ik acht het niet uitgesloten dat Roald Dahl binnenkort opstaat uit zijn graf. Hem een beetje kennende gaat hij dit niet pikken. Hij zal een vliegtuig confisqueren, vermoedelijk een bommenwerper, hij was een piloot met ervaring, en zal hij die monsterlijk lelijke sensitivity readers een voor een plat bombarderen, evenals Uitgeverij Puffin.

Zijn de erven Dahl hier zomaar mee akkoord gegaan, vroeg ik mij af toen ik dit verbijsterende nieuws las. Maar wat blijkt, de rechten liggen tegenwoordig bij de Roald Dahl Story Company. De eigenaar: Netflix. En zo is de recalcitrante en nonconformist Roald Dahl in handen gevallen van de commercie en wordt hij kaltgestellt. Zo zie je maar weer dat iedereen dat kan overkomen, zelfs Roald Dahl. Kunstenaars aller landen, zorg dat je je nalatenschap goed regelt.

Journal

Leeg leven

Zaterdag 18 februari, Cadouin

‘Zaterdag,’ zeg ik tegen Wyb als we langzaam wakker worden, ‘wat heerlijk, weekend, eindelijk, daar heb ik zo naar uitgekeken.’
We moeten er beiden om lachen. Weekend, het zeg ons niets meer. We hebben elke dag weekend. In Nederland ervoer ik nog wel dat het zaterdag was. Hier lijken de dagen veel meer op elkaar. Elke dag ligt er een lege dag voor ons. Afspraken hebben we nauwelijks, verplichtingen al helemaal niet.

In het begin waren we nog druk, tot voor kort zelfs. Zie maar eens een bankrekening in Frankrijk te krijgen als je nog geen belasting hebt betaald. Inmiddels zijn we op orde. Sinds donderdag heb ik geen administratieve banden meer met Nederland. Wat natuurlijk niet echt waar is, want elke maand wordt er van diverse kanten geld naar me overgemaakt. Maar ik ben niet meer in Nederland verzekerd, sta niet meer ingeschreven. Ik sta trouwens ook niet in Frankrijk ingeschreven, want niemand staat in Frankrijk ingeschreven. Ze kennen hier helemaal geen bevolkingsregister. De energierekening is het bewijs dat je in Frankrijk woont, waardoor je een beroep kunt doen op de instanties.

Voor mij ligt in principe een leeg leven. Als ik zou willen kan ik het bed induiken, net als de ontaarde slapers in het gelijkmatige boek van Ward Ruyslinck, en er nooit meer uitkomen. Moet je natuurlijk niet aan denken, maar dat het kan, geeft me toch een gevoel van vrijheid. Doe ik helemaal niets meer? Ik hoef niets meer, maar vul mijn dagen door mijzelf opgelegde projecten die ik erg noodzakelijk vind. En verder is Wyb er natuurlijk, die een nog onrustiger natuur heeft dan ik.

Zo gaan we volgende week voor een maand op reis door Spanje en Portugal. De heerlijke rust die ik nu voel, wordt dan weer stevig onderbroken. Na die reis zijn we een paar dagen thuis, maar dan gaan we weer richting Nederland, waar Wyb aan haar mond moet worden geopereerd. Tot haar eigen verrassing heeft ze daar een ontsteking, compleet met fistel. Familie Fistel. Fistels en wij lijken onverbrekelijk met elkaar verbonden.

Eind april gaan we terug en begint Wyb te werken. Ik pak dan weer mijn lege leven op. Voor me ligt dan vermoedelijk een warme zomer. Ik hoop dat ik de hitte kan weerstaan en gewoon kan werken aan mijn projecten. Nu al lijkt het hier zomer. De thermometer op de veranda geeft aan dat het 22 graden is, toch een fijn zomers temperatuurtje. Al drie weken heeft het hier niet geregend en zitten wij weer in onze vierde en belangrijkste kamer: de veranda. Het schijnt ook voor hier ongebruikelijk te zijn. Rond deze tijd is er altijd ook regen, soms zelfs veel regen. Nu is er dus helemaal geen regen, de bossen zijn kurkdroog.

Anderhalf uur nadat we zijn opgestaan, zitten we op een terras in Bèlves aan een marktpleintje dat lijkt weggelopen uit een Frans chanson. Ilja Gort zou zijn vingers erbij aflikken. Het is helemaal het Frankrijk dat hij ons wil voorspiegelen, waar hij zo van houdt. En wij ook. Na een rondje markt voor de broodnodige boodschappen nog een bezoek aan de supermarkt voor zaken die een markt ontbeert. Daarna gaan we terug naar onze veranda. 22 graden dus, de zoveelste dag met een wolkenloze lucht.

Journal

Château Mondou

Vrijdag 17 februari, Cadouin

Het is een dag met een verrassing. We gaan lunchen bij Marie-Anne en Rokus. Anderhalf jaar geleden kochten ze een origineel kasteel, Château Mondou, uit de 12e/13e eeuw met Moorse invloeden, zoals ze zelf schrijven op hun site. Het is een kasteel zoals je je een kasteel voorstelt, met torens, een grote zolder, grote kamers met open haarden. Het ligt niet ver van de stad Villeneuve sur Lot. Marie-Anne en Rokus wonen zo’n drie kwartier van ons vandaan.

Vorig jaar bezochten we hen rond dezelfde tijd.
‘En?’ vroeg Rokus, ‘wat was je eerste gedachte toen je het zag?’
‘Veel werk,’ antwoordde ik naar waarheid, wat onaardig vond ik zelf, want ik vond het ook imposant zo’n kasteel dat je durft te kopen.
Dat laatste nam niet weg dat ik schrok toen Marie-Anne en Rokus ons het chateau lieten zien. Eigenlijk moest alles worden opgeknapt. Zelf somden ze een lange lijst op wat hen nog te wachten stond. Een lijst waarvan mij, als onhandige kluns, de moed in de schoenen zonk. Waar heb je zin in, vroeg ik mij, alweer eerlijk, af.
Bij het chateau horen ook nog eens twee oude gîtes. Ik kon er niet doorheen kijken, zag alleen maar ongelooflijk veel werk.

Afgelopen jaar hielden we af en toe contact. Ik hoorde dat ze druk aan het werk waren, veel hulptroepen hadden, in de zomer konden ze zelfs al de eerste gasten ontvangen. Op foto’s zag ik de vooruitgang. Vandaag zagen we met eigen ogen het verrassende resultaat. Een chateau in verval is een chateau met een ziel geworden. Aftandse ruimtes waren kamers geworden waar je zo zou willen gaan wonen.

Er moet best nog het een en ander gebeuren, maar zelfs ik zie wat het al is en in volle glorie gaat worden. Opnieuw vervloek ik het feit dat ik twee linker handen heb, nooit heb leren klussen. Deze verantwoordelijkheid leg ik voor het gemak in eerste instantie bij mijn ouders neer die in paniek raakten als er iets kapot ging. En naar elkaar riepen wie dit nou in godsnaam moest gaan maken. Beiden waren even onhandig als ik. In tweede en laatste instantie ben ik natuurlijk zelf verantwoordelijk, ik heb mijn onhandigheid zelfs nog gecultiveerd. Een zakkerigheid die ik in mijn leven niet meer kan corrigeren.

Als ik nu jonge kinderen had zou ik ze stimuleren een echt beroep te kiezen, zoals timmerman of stukadoor. Ik heb eigenlijk niets anders gedaan dan ministers en wethouders naar de mond praten om subsidies te krijgen, dan schreef ik weer dat topkunst van groot belang was, dan weer dat eigen inkomsten prioriteit had en nu zou ik vast hebben neer gepend dat diversiteit en inclusiviteit van het grootste belang is. Mijn wapenfeiten zijn dat het werkte en ik inderdaad veel subsidies heb binnengeharkt waardoor veel mensen mooie dingen konden maken. Maar toch. Bij nader inzien had ik liever huizen en chateaus opgeknapt.

Op een veranda die weids uitkijkt over de heuvels en dalen van de Lot et Garonne genieten we van een heerlijke lunch. De zon schijnt alsof het juni is. Van de hak op de tak kijken we terug op onze levens. Hier en daar littekens, maar verder is de conclusie toch dat we boffen. We denken aan Nederland waar het tamelijk guur schijnt te zijn, en wij leven hier onbeschaamd ons zonnige Bourgondische leventje.

Voor meer informatie: www.chateau-mondou.com

Journal

Onderscheidingen

Woensdag 15 februari, Cadouin

Gisteren zakte mijn broek weer af.

Tot mijn schande moet ik bekennen dat ik nog nooit van Jan Zwartendijk had gehoord. Voor wie hem niet kent. Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog was hij directeur van Philips in de hoofdstad van Litouwen. In diezelfde tijd werd de Nederlandse consul van Litouwen ontslagen omdat hij heulde met Duitsland. De ambassadeur die in Riga zetelde vroeg aan Jan Zwartendijk of hij geen plaatsvervangend consul wilde worden. Pas na enig aandringen stemde hij daarin toe.

Inmiddels waren veel Poolse Joden naar het neutrale Litouwen gevlucht. Maar het was duidelijk dat elk moment de Duitsers zouden binnenvallen. Zwartendijk begon daarop, eerst een paar, later steeds meer, tot het er duizenden werden, visa voor Curaçao aan Joden te verstrekken. Samen met de Japanse ambassadeur zorgde hij ervoor dat ze via Vladivostok naar Japan konden vluchten. In totaal wist hij op die manier tussen de negenduizend en tienduizend Joden uit handen van de nazi’s te houden. Een held dus. Hij wordt door de weinigen die hier kennis van hebben niet voor niets de Nederlandse Oskar Schindler genoemd. Gelukkig schreef Jan Brokken een paar jaar geleden een boek over deze heldendaden en trok hij Jan Zwartendijk uit het moeras van de geschiedenis.

In 1963 werd hij op het Ministerie van Buitenlandse Zaken geboden door de toenmalige minister Joseph Luns. Omdat Zwartendijk niet uitsloot dat hij geridderd zou worden, deed hij voor de zekerheid zijn beste pak aan. Niks geen mooie woorden, niks lintje. Hij kreeg een officiële berisping omdat hij in Litouwen buiten zijn boekje was gegaan. Hij had zich niet aan de regels gehouden, want hij had onder andere toestemming aan de ambassadeur en de gouverneur van Curaçao moeten vragen.

En dat in 1963. We wisten precies wat goed en fout was geweest en wat voor een verschrikkelijk dingen zijn gebeurd. Het was een originele christelijke naaistreek van deze KVP-charlatan. Zwartendijk stierf trouwens zonder te weten wat voor een ongelooflijk goed werk hij had verricht. Op de dag van zijn dood maakte Israël na grondig onderzoek bekend dat de meeste Joden inderdaad door hem zijn ontsnapt aan de dood. Zowel in Israël als Amerika ontving hij postuum onderscheidingen voor zijn ongelooflijk doortastend gedurfd optreden.
In Nederland ontving hij alleen dus die berisping omdat hij zich niet aan de regels had gehouden. Altijd weer die verrekte regels. Het is wat mij betreft tekenend voor de miezerigheid van het vaderland.

Hier zijn we politiek volop bezig om te zorgen dat er hekken om Europa worden gezet en te zorgen dat mensen die asiel aanvragen dat in Rwanda (in Rwanda of all places) hun procedure moeten afwachten. Het is je om voor te schamen.
O ja, komt er ook nog bij dat de rechter gisteren moest uitspreken dat er bij controles van de marechaussee niet meer racistisch geprofileerd mag worden. Een beetje politicus met ballen had het natuurlijk nooit op een rechterlijke uitspraak laten aankomen, die had al lang ingegrepen. Maar ja, een land vol egoïstische racisten moet je tevreden houden anders verlies je stemmen.

Ik ben zo blij dat ik weg ben uit die miezerigheid. Nee hoor, helemaal niet. Toevallig ben ik vandaag sinds 13.30 uur geen ingezetene meer van Nederland en woon ik officieel in Frankrijk. Met weemoed ontving ik de bevestiging van de Gemeente Groningen dat ik was uitgeschreven. En wat Frankrijk betreft: ik vrees dat ik van de regen in de regen ben gekomen. Maar gelukkig zie ik hier, omdat we zo teruggetrokken wonen, verrekte weinig mensen waar ik me aan hoef te ergeren.

Journal

RIB

Dinsdag 14 februari, Cadouin

Dit blog zou De Blogger en De Censor in Kafkaland kunnen heten. Een land dat we vier jaar geleden ook al eens bezochten toen we naar Frankrijk verhuisden.

Weet je wat een RIB is? Vermoedelijk niet, wij kennen in Nederland geen RIB’s, maar in Frankrijk zijn RIB’s buitengewoon belangrijk. Een RIB is een document van de bank waar uw bancaire gegevens opstaan, zoals je IBAN en je BIC. Maar daar heb je toch bankpasjes voor, hoor ik de opmerkzame lezer zeggen. Klopt.

In Frankrijk hebben ze ook bankpasjes maar daarnaast willen ze toch altijd een RIB hebben. Vorige week zaten Wyb en ik bij de AXA om de zorgverzekering te regelen. Het contract was opgesteld, we hoefden alleen nog maar te tekenen. De buitengewoon aardige mevrouw draait de papieren naar ons toe voor tekening en zegt: ‘Maar dan heb ik nog wel even uw RIB nodig.’
Wyb: ‘Maar wij kennen in Nederland geen RIB. Ik kan u wel onze bankpasjes laten zien.’
Mevrouw: ‘Ik heb toch echt uw RIB nodig.’
Wyb: ‘Maar volgens Europese regelgeving moet u ons met een bankpasje gewoon accepteren.’
We praten wat over en weer. De aardige mevrouw belt voor de zekerheid nog met het hoofdkantoor en die weet het zeker: een RIB is absoluut noodzakelijk.
‘Tsja, dan kunnen we niet overgaan tot tekenen,’ zegt de mevrouw en ze draait het contract weer naar zich toe.

‘Laten we maar gewoon een Frans bankaccount nemen,’ zeg ik als we buiten staan. ‘Dan zijn we van het gedonder af. Die RIB, daar komen we niet onderuit.’
Eenmaal thuis belt Wyb met Orange Bank waar wij goede ervaringen mee hebben. Voor deze enige digitale bank van Frankrijk kun je online een account aanmaken. Wyb vult alles keurig in en drukt op de knop verzenden.

Niet lang daarna krijgt ze een mailtje dat we nog een bewijs moeten opsturen dat we belasting betalen in Frankrijk. Wyb stuurt een mailtje terug met als belangrijkste zin: ‘Wij kunnen geen bewijs laten zien omdat we pas een maand in Frankrijk wonen en dus hier nog geen belasting hebben betaald.’
Er vliegen weer wat mailtjes op en neer. Degene die de mailtjes verstuurt, overlegt nog even met het hoofdkantoor. Conclusie: een bewijs dat wij in Frankrijk belasting betalen is absoluut noodzakelijk. Ook telefoontjes helpen niet: dat bewijs moet er komen. De laatste dame die Wyb aan de lijn heeft, raadt ons aan naar een Orange winkel te gaan, misschien kunnen die iets voor ons betekenen.

En zo rijden we de volgende dag 35 kilometer naar Bergerac voor de Orange winkel. En verdomd: na twee dagen krijgen we de bevestiging dat we toch klant mogen worden van Orange Bank. Tenminste, een derde persoon moet nog wel vijftig euro vanuit een Frans bankaccount naar ons overmaken voordat we echt klant kunnen worden. Waarom? Daar kan niemand antwoord op geven. Gelukkig is mijn lieve Nicht bereid die vijftig euro te storten. Al snel volgt een mailtje dat we nu definitief zijn geaccepteerd. Na deze bevestiging kunnen we de Orange Bank App downloaden om onze bankzaken daadwerkelijk af te handelen.

Maar wat we ook doen, het lukt ons niet de Orange Bank App te downloaden. Onze mobiel geeft steeds aan dat we niet in Frankrijk wonen en dat we de app daarom niet kunnen downloaden. We zetten echt alle instellingen over naar Frankrijk, maar wat we ook doen. We zijn en blijven Nederlanders volgens de Orange Bank.
Als we naar Orange Bank bellen, krijgen we te horen dat we het beste naar een Orange winkel kunnen gaan, daar zullen ze het probleem misschien kunnen oplossen. Zodoende rijden we twee dagen later opnieuw de 35 kilometer naar Bergerac. En verdomd: een meneer pruts wat met onze mobiel en zowaar, de app verschijnt.

Eindelijk hebben we een Franse bank, eindelijk kunnen we de RIB downloaden, eindelijk kunnen we een nieuwe afspraak met AXA maken om de contracten te ondertekenen. Het heeft wat tijd gekost, maar we worden steeds Franser op deze manier en eindelijk heb ik een zorgverzekering.

Het huis van het weekdier

__

Met schop en kwast en hand tast ik in de aarde,
zoek onder grond naar wat de mens vergaarde.
Ik breng een lijn in kaart: zij allen eindigden
in scherven, splinters… Resteert? Men aanvaardde.

Journal

Koortje

Zondag 12 februari, Cadouin

Ik denk dat ik de meeste tijd van mijn leven heb besteed aan lezen. Ik geloof niet dat er dagen bij waren dat ik niet las. Boeken hebben mijn leven ongelooflijk verrijkt. Dat kwam op de eerste plaats omdat ze me uit de werkelijkheid tilden. Laat ik eerlijk zijn, voor mij zijn ze zeker een soort escapisme.

Door dat escapisme ben ik op veel plekken geweest, heb ik veel mensen ontmoet in allerlei tijden. Boeken namen me mee naar het antieke Rome, de Russische revolutie, de prehistorie, de Tweede Wereldoorlog. Ze brachten me in science fiction boeken zelfs in een mogelijke toekomst. Ze leerden me hoe mensen in allerlei situaties, verliefdheid, stress, angst, handelen. Ik heb meegeleefd met romanfiguren alsof het mijn beste vrienden waren, nee, zijn. Diverse romanfiguren zoek ik met grote tussenpozen nog eens op om van ze te genieten. Een zo’n goede vriend is Holden Caulfield, hoofdpersonage uit Catcher in the Rye van Salinger. Gelukkig is hij in die veertig of vijftig jaar nooit ouder geworden.

Door de Franse schrijver Louis-Ferdinand Céline heb ik de diep, donkere kant van de mensen leren kennen. Lees Reis naar het einde van de nacht of Dood op krediet en voortaan kijk je anders naar mensen. Bij Markus Zusak, een Australische schrijver, zie ik elke keer weer de onhandigheid van de mens, het tedere gesappel met zijn liefdevolle kanten.
Schrijvers gaan geen onderwerp uit de weg, en zo hoort het ook. Het rijk van de fictie is het rijkste wat de mens heeft voortgebracht. De verbeelding laat gelukkig geen onderwerp en situatie onbesproken, voor mij was het goud.

Een van de belangrijkste spelregels daarbij is: de schrijver is niet zijn personages. De schrijver mag schrijven wat hij wil, de lezer dient te weten dat hij die schrijver niet mag vereenzelvigen met zijn romanfiguren, zoals de toneelkijker de rollen niet mag verwarren met de acteurs die die rollen spelen.

In 2015 schreef Pim Lammers een verhaal voor volwassenen over een jongen die zich voelt aangetrokken tot zijn trainer. En de trainer schijnt gebruik te maken van die aandacht. Ik heb het verhaal niet gelezen, maar wat ik opmaak uit wat mensen schrijven die ik kan vertrouwen, is het een ingehouden verhaal over een onderwerp dat van alle tijden is en waar velen over hebben geschreven: de aantrekkingskracht van ouderen voor kinderen en/of de aantrekkingskracht voor kinderen voor ouderen. Voor wie daar allerlei waardeoordelen aan wil hangen, en dat doen we eigenlijk allemaal, het thema gaat met de mensheid mee zolang de mensheid bestaat. Niet gek dat het onderwerp van schrijvers is, vooral als ze daar zelf mee te maken hebt gehad.

Pim Lammers had als kinderboekenschrijver de eer om het kinderboekengedicht van dit jaar te schrijven. Mooie opdracht, ik ben er stinkend jaloers op.
En ja, hoor, streng christelijk en ultra-rechts Nederland produceerden weer eens stront waar ze in konden roeren. Hoe kan een schrijver, die ooit eens schreef over de liefde voor een jongen voor een man, die opdracht krijgen? Streng christelijk en ultra-rechts Nederland weten dan ook wel dat Ongehoord Dom Nederland dan weer de riolen gaat vullen.

Zo schreef Tante Tutje Monique Smit uit Volendam dat Pim een viespeuk was. Overduidelijk is dat ze het verhaal niet heeft gelezen. Dat ze niet op de hoogte is van les 1 dat een schrijver niet zijn romanfiguur is. Waar het broeit en vies is, duikt al snel het kamerlid Kakkerlak van Haga op. Suggestieve vragen stellen is de hobby van Kakkerlak en natuurlijk laat model Kim Feenstra zich ook niet onbetuigd. Een stukje aandacht moet je nooit laten liggen, volgens de Feenstra doctrine.

Ik zou tegen Tantje Tutje Volendam willen zeggen: als je ongehoord dom bent, moet je gewoon je mond houden. Ga in de hoek staan en je schamen. Tegen Haga hoef je niets te zeggen, die is onverbeterlijk, hopelijk lost de kiezer dit probleem eens op. En Kim Feenstra? Ach, Kim Feenstra, laat maar. We moeten met dit miezerige koortje leren leven, maar dat is best moeilijk als ze met hun vieze vingertjes aan dingen zitten die je lief zijn.

Journal d’images

Broodautomaat

Zaterdag 11 februari, Cadouin

Eindelijk kwam ik hem tegen: de broodautomaat. Ik wist dat er inmiddels tientallen in Frankrijk staan, misschien wel honderden. Zelf had ik er nog nooit een gezien. Eerder maakte ik al een foto van de pizza-automaat die ik je werkelijk overal tegenkomt.
Deze automaat staat in Limeuil, pittoresk plaatsje waar de Vezère zich bij de Dordogne voegt. De broodautomaat staat denk ik symbool voor de teloorgang van het platteland, of de uitholling daarvan. Nog twintig jaar geleden was het toch ondenkbaar dat de nationale trots van Frankrijk, het stokbrood, uit een automaat zou komen. Maar ze zijn noodzaak, er verdwijnen hier steeds meer bakkers.
Dit is een echte Franse automaat, hij geeft namelijk aan met vakantie te zijn. Hier vinden zelfs de automaten dat ze recht hebben op vakantie.

Het huis van het weekdier

Maliënkolder

Ik hijs mij in de woorden,
schor de zinnen aan.
Ten strijde tegen de tijd.

Ik pantser de woorden,
alleen de hardste tellen.
Het is niet alleen het treffen

van het doel. Het is meer: roest,
stof, het vermolmen en slijten,
het verkruimelen en bederven.

Ik stel mijn zinnen af, prepareer
de strofes. Richt de woorden.
Ik verzamel mij, sluit de rij.

Nee. Niet verzaken. Schouder
aan schouder. Ten aanval. Een
voor allen. De tijd. Ten strijde.

Journal

Le Triskel

Vrijdag 10 februari, Cadouin

Vroeger was er in Cadouin een café, bar Le Triskel, dat het centrum van het dorp was. Iedereen liep er in en uit om even een kopje koffie te drinken of er gezellig hele middagen of avonden door te brengen. Het café bestaat fysiek nog wel. Bijna dagelijks lopen we er langs. Helaas werden de eigenaren te oud en hadden ze na zoveel decennia er geen zin meer in om het café voort te zetten. Het staat nu te wachten op een koper.

Onlangs konden ze het verkopen, maar dat deden ze niet. De potentiële kopers wilden het beperkt openstellen, overdag open, maar ’s avonds gesloten. De voormalige eigenaar liet de koop niet doorgaan, hij vond dat Le Triskel de hele dag open moest, maar zeker ’s avonds. Le Triskel vormt volgens hem het cement van dorpssamenleving. Hij zou daar wel eens gelijk in kunnen hebben. Met veel plezier denken wij terug aan de café’s in Saint-Hippolyte-du-Fort, waar ook het hele dorp in en uit liep en waar wij het dorpsleven aan ons voorbij zagen trekken.

Bij Barend, die een paar dagen geleden tachtig werd en al vijfentwintig jaar in Cadouin woont, zie de ogen gaan twinkelen als hij het over Le Tiskel heeft. Hij heeft er Frans geleerd, zegt hij, en dat wordt beaamd door een andere Nederlander die hier al achttien jaar woont en ook op de verjaardag van Barend is. Zijn vrouw vertelt dat ze in het eerste jaar dat ze hier woonden terug moest naar Nederland. Haar man sprak nauwelijks Frans, maar toen ze na weken terugkwam, bleek hij opeens ontzettend goed Frans te spreken.
‘Wat is er met jou gebeurd?’ vroeg ze verbaasd.
‘Ik heb veel in Le Triskel gezeten,’ verklaarde hij, ‘en daar leer je binnen een paar weken verrekte goed Frans.’

Mijn hoop is nu gevestigd op de verkoop van de bar. Hopelijk gebeurt het wonder dan en spreek ik na een paar weken perfect Frans. Maar ja, waar vind je in godsnaam nog mensen die een leven willen geven voor Le Triskel, die dag en nacht achter een bar willen staan? Wyb denkt er inmiddels ernstig over na om het met een aantal mensen te gaan doen, om in coöperatie het café te gaan runnen. Ik ben benieuwd. Ik zie mezelf wel uren in de zon op het terras zitten met een kop koffie.

Ik vertel dit alles omdat ik op de verjaardag van Barend ook een anekdote hoorde. Zoals vermoedelijk in alle dorpen wemelt het ook in Cadouin van de anekdotes. Een beetje mens heeft hier een aantal anekdotes om zich heen hangen.
Zo kwam in Le Tiskel altijd een man die zomer en winter in een korte broek liep. Hij liep altijd op sandalen met blote voeten. In zijn schaduw liep altijd een hondje mee dat zowel doof als blind was. Baas en hond waren onafscheidelijk.
Op een dag leek het hondje de kluts kwijt. Het dwaalde verloren door het café. Op een gegeven moment was het hondje zelfs uit het café verdwenen en alle bezoekers van de bar gingen in het dorp naar het hondje op zoek. Gelukkig werd het al snel gevonden.
‘Hoe kan het nou dat hij bij je wegloopt, dat doet hij nooit,’ zei Barend tegen de man in korte broek.
‘Och, dat gebeurt zo nu en dan. Ik vanmorgen mijn voeten gewassen en dan kan hij me niet meer ruiken.’

De neus van de hond is nu eenmaal een ongelooflijk belangrijk instrument, zeker voor hondjes die doof èn blind zijn. Wij zouden in die hoedanigheid hopeloos verloren zijn.

Journal

Apéro

Woensdag 8 februari, Cadouin

Gisteren schreef ik een blog waarin de pensioenplannen van Macron figureerden en het protest daar tegen. Gisteren hadden we ook ons eerste feestje in Cadouin. Barend werd tachtig en we werden uitgenodigd voor een uitgebreide apéro. Wie niet weet wat een apéro is: de apéro is een afkorting van apéritif, is simpel gezegd een pre-dinner borrel en een belangrijk onderdeel van de Franse eetcultuur. De apéro van Barend was gedrenkt in drank en heel veel lekkere hapjes die de genodigden, dus wij ook, hadden meegenomen. Wyb maakte voor deze gelegenheid saucijzenbroodjes. Meestal duurt een apéro van zes tot acht. Deze liep echter uit de hand. Pas om half elf ’s avonds verlieten wij het pand.

Een feestje is een perfecte gelegenheid om je Frans te verbeteren, merkte ik. Elke dag stamp ik Franse woordjes in mijn hoofd, studeer ik op werkwoorden en luister ik naar Franse zinnetjes. Maar eigenlijk hoor ik nauwelijks Franse gesprekken. Daar was op het feest geen gebrek aan en naarmate de apéro vorderde, begreep ik het Frans beter. Er is mogelijk toch hoop op de verovering van deze taal.

Ik begon dit blog over pensioenplannen en dat heeft te maken met de eerste meneer met wie ik sprak. We hadden het over ouder worden en pensioen in diverse landen. Tijdens dat gesprek bracht hij zijn vinger naar zijn mond en begon hij zachter te spreken: ‘Tegen niemand vertellen, hoor, maar ik ben met pensioen gegaan toen ik 51 was.’ Hij bleek een hoge politiefunctionaris te zijn geweest die ook posten in het buitenland bekleedde en daardoor mocht hij zo vroeg met pensioen.

We horen in de discussie over die pensioenen in Frankrijk steeds de leeftijden 62 en 64 maar er zijn ook hele beroepsgroepen waar die leeftijd op 54 ligt, zoals het personeel van treinen en metro. Maar het kan dus nog gekker: 51. Nieuw record voor mij.

Ik kan mij nog herinneren dat voor het eerst in Nederland geopperd werd om de pensioenleeftijd te verhogen. Nu breekt de hel los, dacht ik. Natuurlijk haalden de leden van de FNV hun rode vestjes en banieren uit de mottenballenkist, maar uiteindelijk werd de verhoging toch vrij gelaten geaccepteerd. Wat zijn wij Nederlanders toch een braaf volkje. De hel die ik verwachtte, breekt nu in Frankrijk los.

Niet gek want in datzelfde gesprek hoorde ik iemand vertellen dat het Franse woord travailler (werken) afstamt van een oud-occitaans woord dat martelen betekent. Als je werken en martelen met elkaar associeert, tja, dan is werken niet je favoriete bezigheid natuurlijk.

Nog een laatste alinea over die afkeer van Fransen voor werken. Wij merken het nu ook: eigenlijk is Frankrijk te fijn om te werken. Vandaag kunnen we weer in een heerlijk zonnetje zitten, overal lonkt het lekker eten om ons heen. Wat zou je je druk maken over werken.

En dat zeg ik, jaren te laat dus. Het grootste deel van mijn leven heb ik verdaan met me druk maken. Ik was een soort border collie in de theaterwereld. Ik rende om kuddes heen om de boel bij elkaar te houden en richting te geven. Ik herken me in Dies: altijd gefocust, klaar om te spelen en te werken. Met enthousiasme achter de dingen aan te hijgen.

Journal

Frankrijk en Frankrijk

Dinsdag 7 februari, Cadouin

Toen we in Saint Hippolyte-du-Fort woonden zag ik het voor het eerst: er zijn eigenlijk twee Frankrijken. Er is het Frankrijk van juli en augustus en een Frankrijk van die andere maanden. Het verschil is enorm. Als toerist heb ik me dat nooit gerealiseerd. Je kruist het land en overal is het druk, volle winkels, alle restaurants open, op de wegen soms opmerkelijk druk. Vaak zon, vaak warm.

In de andere maanden is Frankrijk dus een heel ander land. In september realiseer je je het opeens: verrek, het land verandert. De laatste toeristen, veelal bestaande uit gepensioneerden die de topdrukte vermeden, rijden het land weer uit. De drukte is verdwenen, de winkels zijn opmerkelijk leeg, de eerste sluiten alweer hun deuren want de Fransman is niet geïnteresseerd in souvenirs en lavendelzakjes, in de restaurants hoef je niet meer te reserveren, op de weg kun je weer lekker doorrijden. Gelukkig blijft de zon nog volop, evenals de warmte, die worden pas in oktober, november definitief aangetast.

Frankrijk gaat weer in de ruststand, wat volgens mij de natuurlijke stand van Frankrijk is. Juli en augustus zijn er om geld te verdienen aan toeristen zodat je de rest van de maanden weer rustig aan kunt doen. Werken is nodig om geld te verdienen, maar als het niet hoeft dan hoeft het niet. In sommige dorpen loopt een leger van mensen door de straten die geen werk hebben en die dat volgens mij helemaal niet zo erg vindt. Het huis is afbetaald, van de uitkering kun je net leven, met een moestuintje en soms een zwart klusje hier en daar heb je ook nog wat beleg op de boterham. En voor mensen die werken: gelukkig is er een 35-urige werkweek en is Frankrijk het land met de meeste vrije dagen. De luiken gaan steeds vroeger voor de ramen, hoe vroeger hoe beter. De Fransen sluiten graag de wereld buiten.

Je ziet het deze dagen weer aan de massale protesten tegen de verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd. Op NOS Nieuws is het vandaag te lezen. In Morlaix, een plaatsje in Bretagne protesteert vrijwel de hele stad tegen de plannen. In het plaatsje van 15.000 mensen zijn liefst 10.000 mensen op de been om tegen de verhoging van 62 jaar naar 64 jaar te protesteren. “Voor veel Fransen staat werk gelijk aan lijden”, schreef de linkse politiek analist Mathieu Slama. Hij pleitte voor ‘het recht op luiheid’, tekent NOS Nieuws op. Waar best iets voor te zeggen is, vind ik.

In mei, juni komt Frankrijk heel rustig weer tot leven. De eerste gepensioneerden en mensen die zich kunnen permitteren om buiten de schoolvakanties op vakantie te gaan laten zich weer sporadisch zien. De eerste toeristenwinkels gaan open, de restauranthouders halen de bordjes Fermer van de deur. Men maakt zich op voor het andere Frankrijk. Het zou me niet verbazen als veel Fransen dat als een onnatuurlijk Frankrijk beschouwen: drukte, bah.

Ik moet nog aantekenen dat in de maanden januari en februari Frankrijk in diepe winterslaap is. Hier in Cadouin is vrijwel niemand te zien. Luiken van huizen lijken voor altijd gesloten. Wyb en ik passen ons opmerkelijk snel aan: we blijven steeds langer uitslapen.

Journal

Druktemaker

Zondag 5 februari, Cadouin

Na de verhuizing keert de rust weer, evenals de zon. Al twee dagen lang kunnen we op onze veranda in de zon zitten. Het is niet echt warm, maar met een dikke trui en soms een jas aan is het heerlijk zitten. Ik lees in een boek van Markus Zusak met de titel Als honden huilen. Op bladzijde 91 kom ik de volgende prachtige zin tegen:

‘Je bent tot alles in staat als het niet echt is.’

Het is een zin die ik denkt te begrijpen. Ik vind de zin een ode aan de fantasie, aan de imaginaire wereld, waar ik het zo uitstekend toeven vind. Of misschien doelt hij helemaal niet op de imaginaire wereld maar op je eigen wereld, je binnenwereld.

Ik heb het geluk enig kind te zijn. Ik heb daardoor geleerd, denk ik, genoeg te hebben aan mijzelf. Ik genoot van de fantasie die ik had, vermaakte mijzelf uitstekend. Een kwaliteit waar ik nog elke dag, zeker nu we hier in Cadouin wonen, de vruchten van pluk.

Al een paar keer heeft Anne laten weten dat ze het helemaal niets zou vinden hier te wonen. Het is daar veel te rustig, vindt ze. Ik denk dat het voor veel mensen geldt, ze zouden zich hier te pletter vervelen. Ik vind het juist heerlijk. Zoveel mogelijk alleen zijn met jezelf, alleen met je eigen gedachten, alleen je eigen dingen doen.

Zou ik hier alleen willen wonen? Geen denken aan. Zonder Wyb zou ik onmiddellijk verhuizen. Gelukkig hebben we met z’n tweeën al lang een evenwicht gevonden om in relatieve verlatenheid samen zeer tevreden rond te keutelen en daarbij genoeg ruimte te hebben om alleen te zijn met jezelf.

Het drukke leven dat ik had, vond ik vaak een last. Ik heb er dan ook veel minder van genoten dan ik misschien had kunnen doen. Het drukke leven weerhield mij ervan om bezig te zijn met dingen die niet echt zijn. Het weerhield mij van lezen, het weerhield mij van schrijven, het weerhield van de rust waar ik zo van houd. Al denk ik dat weinig mensen dat hebben gemerkt, over het algemeen werd ik toch gezien als een druktemaker. Als ik in een bepaalde modus zit, weet ik wel door te gaan.

Mark Zusak vervolgt de zin met de volgende alinea:

‘Wanneer het wél echt is, is er niets om je val te breken. Er zit niets tussen jou en de grond, en het had nog nooit zo echt gevoeld als die avond in het park. Ik had naar mijn gevoel nog nooit zo weinig controle over iets gehad. Zo leek het te zijn, en altijd te blijven.’

Journal

Post

Zaterdag 4 februari, Cadouin

De post, dat is wel een dingetje bij ons. Het begint al met het feit dat wij geen huisnummer hebben. Dat heet in Frankrijk dan ‘lieu dit’. Ons adres is Lieu dit Chemin de la Condamine. Geen nummer dus, wat in Frankrijk tamelijk vaak voorkomt. Volgens Liesbeth komt daar binnenkort een einde aan, dat schijnt nu wettelijk te zijn geregeld. Als wij naar de burgemeester stappen en een huisnummer vragen, is hij verplicht de huizen aan ons weggetje nummers te geven.

Aan ons weggetje staan vier huizen. Vanaf het dorp gezien, zijn wij het tweede huis. In het eerste huis woont Jenny, zij is haar huis vanaf de fundamenten aan het opbouwen en is al ver gevorderd. Volgens de Nederlandse huisnummer toekenning zou haar huis dan nummer 2 zijn en ons huis nummer 4. Of haar huis nummer 1 en ons huis nummer 3. Volgens Liesbeth, die gemeenteraadslid is van een gemeente hier vlakbij, hebben ze in Frankrijk een totaal andere manier om nummers toe te kennen.

Het is goed mogelijk dat Jenny op nummer 2565 komt te wonen en wij op 2737. De nummers worden namelijk toegekend naar het aantal voetstappen vanaf het centrum van een dorp. Zijn ze nu helemaal gek geworden? dacht ik toen Liesbeth het me vertelde.
‘Dat is handig voor de hulpdiensten,’ wist Liesbeth me te vertellen. ‘Dan weten ze hoever het huis van het centrum is’. Daar zit toch wat in, dacht ik na het krijgen van deze informatie.
Maar goed, ik zie ons nog niet voor een huisnummer naar de burgemeester stappen.

Ander dingetje is dat de post nu weigert bij onze vier huizen de post te bezorgen. Niet dat iemand ons dat vertelde. Gisteren kwam Jenny met de post om te zeggen dat we de post voortaan moeten ophalen bij de mairie die is gevestigd in het voormalige klooster. De post weigert namelijk ons weggetje in te rijden omdat het aan beide kanten eenrichtingsverkeer is. Aan de kant van het dorp staat ook een eenrichtingsverkeer bord, maar in tegenstelling tot de andere kant staat er onder, sauf riverain, wat uitgezonderd aanwonende betekent. Aangezien de postbode in zijn gele autootje geen aanwonende is, mag er hij dus niet in, is zijn interpretatie.

Zo komt het dat we van Jenny gisteren een kaart van Mieke kregen, had ze meegenomen van de mairie nadat ze was gaan klagen dat de post niet meer in onze brievenbussen valt. De eerste zin van het kaartje: ‘Zomaar een kaartje. Om te kijken of de post bij jullie bezorgd wordt, ook al ontbreekt een huisnummer.’ Nee dus, maar dat komt omdat, behalve wij, niemand meer het weggetje mag inrijden.

Journal

Eindelijk

Vrijdag 3 februari, Cadouin

Verhuizen haalt je leven overhoop. Niet dat dat erg is, ik ben er aan gewend. Ik weet dat je een paar dagen moet wachten totdat alles weer op zijn plaats ligt en valt. Zo gaat dat, je moet er iets voor over hebben.

Het meest vervelende is dat ik al weken geen boek heb aangeraakt. Eerst moet je de boel inpakken, vervolgens moet je alles in een auto laden en naar de nieuwe bestemming brengen. In ons geval best een eind weg. En als je daar dan na twee dagen rijden bent, moet je alles weer uitladen, uit de dozen doen en er een plek voor vinden. Daar gaan best een paar dagen overheen en dan kun je niet op een bank gaan zitten en even lekker lezen.

Sinds we hier in Frankrijk aankomen, is het eigenlijk niet al te best weer. Er zijn veel wolken, af en toe komt er regen uit. Als een soort troost wil er wel eens een zonnetje doorbreken, maar niet dat je zegt wat een behaaglijk zonnetje. Het best is gewoon door te werken. Hoe sneller alles op zijn plaats ligt, staat en valt hoe beter.

Vanmorgen had ik geen wekker gezet, waarom zou ik. De aankomende weken heb ik geen afspraken staan. Dat is toch fantastisch, ik heb een leven achter de rug waarin afspraken mijn leven bepaalden. Ik zat in een afspraak of ik rende naar een afspraak. Ik vond het ook wel lekker, dan was het net alsof je echt iets deed.

Om acht uur word ik wakker door het geblaf van Dies. Dies blaft nooit, dus er moet echt iets aan de hand zijn. Ik loop in mijn blote kont naar de voordeur. Dom, want er staat iemand op de deur te kloppen. Ik sta dan wel aan de andere kant, maar kan de deur niet opendoen. In je blote kont de deur opendoen is geen gezicht, zeker in het preutse Frankrijk. Ik roep Wyb, die gelukkig snel komt aanlopen.

Het is de termietenman. In Nederland heeft niemand een termietenman. Hier in Zuid-Frankrijk hebben best veel mensen een termietenman. In ons huis zijn twee jaar geleden termieten geconstateerd. De vorige bewoners hebben meteen een termietenman in de armen genomen. Zo’n man gaat onmiddellijk aan het verdelgen, zet acht vallen rond het huis, twee in huis en komt om het half jaar kijken of de verdelging is gelukt. Bij ons was het goed gelukt. Tot vandaag. In een val blijken twee termieten te zitten. Dit betekent dat hij vergif in de val heeft gestrooid, sterk vergif, als de termieten met het vergif weglopen, gaat de hele kolonie eraan. De termietenman heeft verschrikkelijke verhalen over termieten. Binnen één maand kunnen ze een huis slopen. Voor de zekerheid komt hij nu om de drie maanden.

Op het einde van de middag is het dan zover. Eindelijk kan ik mij de luxe van even niets doen permitteren, volgens mij de hoogste trede die een mens in de beschaving kan bereiken. Ik pak een boek, een boek waar ik me al weken op heb verheugd, ik heb het speciaal voor dit moment in Nederland gekocht. Het is een boek van Markus Zusak, de titel: Als honden huilen.

Ik heb de afgelopen tien jaar twee keer gehuild. Elke keer was dat als ik een boek van Markus Zusak las. Het eerste boek dat ik van hem las was De bruggenbouwer, het tweede boek De boekendief. Ongekend mooie boeken. De zon schijnt, strak blauwe hemel. Ik pak het boek uit de nieuwe boekenkast en ga op de veranda in de zon zitten. Eindelijk. Lezen.

Journal

Behang

Woensdag 1 februari, Cadouin

Zoals de trouwe lezer van Dossiermoddergat weet, is street art een vast onderwerp in mijn fotografie. Het lijkt me toch goed om duidelijk te zijn over de street art die mijn belangstelling heeft. Voor een groot deel van street art interesseer ik me namelijk geen bal. Ik kom erop omdat ik op de NOS Nieuwssite lees dat een muurschildering in Tilburg is verkozen tot de mooiste van de wereld. Onder dit blog zie je een foto van die mooiste muurschildering. Ik weet niet hoe jij erover denkt, maar ik vind het een vreselijk kitsch plaatje. De jury moet behept zijn met veel wansmaak.

Sowieso hou ik niet van dit soort patserige en protserige muurschilderingen, ik vind het kitscherig behang. Zo hebben gemeentes street art ontdekt om lelijkheid te bedekken. Het zou me niet verbazen als dat dit wanprodukt hierdoor is ontstaan. In de lelijkste stad van Nederland, Heerlen, hebben ze de street art zelfs tot unique selling point gemaakt. Dit in navolging van het lelijkste land van Europa, Albanië. Street art als staatskunst, mijn fototoestel is er allergisch voor.

Ik ben alleen geïnteresseerd in street art die controversieel is, anti-establishment, voortkomt uit subcultuur of protestbeweging, en/of gemaakt is door autonome kunstenaars. Street art die voortkomt uit braafheid en bedoeld is als behang, vind ik oogvervuiling. Ik hou van het recalcitrante, het poëtische in street art, van de snelle en daarom vaak ietwat slordige esthetiek. Mensen die dagenlang op steigers staan met een pallet vol spuitbussen kunnen me gestolen worden. Ik hou van de kunstenaars die midden in de nacht op stap gaan om hun kunst te maken omdat overdag arrestatie dreigt.

En dan nog iets wat me aan het bericht op NOS Nieuws ergerde. Het mooiste van van de wereld, toe maar. Alsof schoonheid volgens criteria valt te beoordelen. Ik geloof überhaupt niet in kunstprijzen, ook al heb ik ze zelf uitgereikt. Kunst moet geen onderdeel van competitie zijn. Bovendien heeft dit kitsch plaatje niets met kunst te maken, het is alleen gemaakt voor het effect en het behagen. Kunst vertelt ons iets over de wereld of laat ons de poëzie zien. Het gladjakkerige plaatje dat verkozen is door een krankjorume jury heeft daar niets mee te maken. Als iemand al die prijs zou verdienen, dan is het natuurlijk Banksy, de Rembrandt onder de straatkunstenaars. Al ben ik ervan overtuigd dat hij hem zou weigeren, zelfs als een belediging zou beschouwen.

Journal

Klooster

Dinsdag 31 januari, Cadouin

Zoals zo vaak belt Anne deze ochtend om het leven door te nemen. ‘En? Hoe gaat het met jullie daar?’ vraagt ze.
‘Nou ja, we zitten in een soort kloosterachtige situatie,’ zeg ik. ‘Rust, stilte, alleen zijn.’
‘Dat lijkt me zo vreselijk.’ Ik had geen ander antwoord verwacht. Anne zit midden in de Amsterdamse scene. Vandaag weet ze me te vertellen dat ze diverse keren wordt genoemd in de podcast van Marc-Marie Huijbregts en Aaf Brandt Corstius. Die nemen op vrolijke wijze een interview op de hak dat Anne voor Beau Monde met Nick van die Simon heeft gemaakt.
‘Ik geniet ervan,’ zeg ik, doelend op de kloosterachtige situatie. Ik ben altijd opzoek geweest naar een atheïstisch klooster. Het ziet ernaar uit dat ik dat klooster nu zelf heb gecreëerd. De vraag is natuurlijk hoe lang zoiets blijft bevallen. In ieder geval genieten we nu van een mateloze rust.

Misschien goed om voor de nieuwsgierige mens iets over de verhuizing te vertellen. Ik merk dat, naarmate je vaker verhuist, je meer ervaring krijgt en verhuizingen steeds makkelijker worden. Komt ook omdat we inmiddels een op elkaar ingespeeld team hebben. Erik en Ed brachten ons vier jaar geleden naar Saint-Hippolyte-du-Fort, afgelopen weekend deden ze dat naar Cadouin.
Voordeel is dat ons bezit enorm is uitgedund. Waren vier jaar geleden nog een bus, een paardentrailer plus onze volgeladen auto nodig. Nu doen we het met een kleiner busje en onze auto.

Het is wel goed om even een realistisch beeld te scheppen. De foto’s van ons huis geven een vertekend beeld. De foto’s van de buitenkant suggereren dat we een groot huis hebben. Laat ik eerlijk zijn: klopt niet. In feite hebben wij slechts de helft van dat huis want het onderste deel beslaat uit rots. Ons huis is namelijk op een rots gebouwd. In de rots zit nog een kleine cave die die naam nauwelijks verdient, het is meer een kast.

Op de rots ligt ons eigenlijke huis. De foto van gisteren, van de werk- annex eetkamer, geeft ook al een vertekend beeld. De foto is met een groothoeklens genomen en daar worden kamers lekker groot van. Het is een prima kamer, zoals alle andere ruimte in ons huis prima zijn, maar alles bij elkaar is het niet groot. Het was passen en meten om alles een plaats te geven, wat gelukkig wel is gelukt, al waren we daar even bang voor.

Nadat ik de eerste alinea schreef, pakte ik het boek dat ik voor deze verhuisdrukte aan het lezen was. Titel: De weg terug. Ondertitel: Chinese kluizenaars en het taoïsme. Ik zie dat ik de volgende passage heb onderstreept:
‘Maatschappelijk nuttig zijn is slecht voor de gezondheid; streven naar roem en rijkdom is smeken om ellende; de terugkeer naar een leven van eenvoud en tevredenheid is in alle omstandigheden te verkiezen, want de geschiedenis heeft voldoende duidelijk gemaakt dat alles wat de mensheid wegvoert van de eenvoud alleen maar tot meer chaos leidt; men dient te proberen zo weinig mogelijk afhankelijk te zijn van anderen; soms is het noodzakelijk te opteren voor een radicale terugtrekking uit de mensenwereld en de wijk te nemen naar hoge bergen en diepe valleien.’

Journal

Rui

Maandag 30 januari, Cadouin

Ik denk dat ik me moet hervinden. Ik zit hier achter mijn eigen tafel, voor mij mijn eigen laptop, maar de plaats waar tafel en laptop staan is volledig veranderd: andere kamer, ander huis, ander land. Woonde ik in een drukke studentenstraat, eigenlijk een soort campus, nu woon ik midden in de natuur, uitzicht op een vallei en achter de vallei een kerkhof. De kamer voelt onwennig, evenals het huis en het land. Hoe ga ik me verhouden tot Nederland, hoe tot Frankrijk? Heeft dit alles effect op Dossiermoddergat? Vast.

Ik vraag me zelfs af of Dossiermoddergat nog wel bestaansrecht heeft. Wat ga ik hier meemaken? Wat krijg ik mee van Nederland? In Frankrijk ben ik een buitenstaander en dat zal ik zeker blijven. Mijn belangrijkste beleving is de rust, de ruimte. Maar vul je met rust blogs? Zal ik vanuit die rust de lust en de drive hebben om weer eens in de zoveel dagen een blog te schrijven? Ik maak me nu al schuldig aan wat ik al jaren probeer te vermijden: bloggen over bloggen, wat toch een vorm van ongeinspireerdheid is.

Op Facebook schrijft een Facebook vriendin dat je in Frankrijk toch ook jeugd en theater hebt. Met andere woorden, ook daar zullen jullie je wel vermaken. Het zal als een soort troost naar ons zijn bedoeld. Maar het punt is dat ik helemaal niet op jeugd en theater zit te wachten. De tijd dat ik fanatiek en vol enthousiasme kinderboeken schreef, ligt al onvoorstelbaar lang achter me. De afgelopen jaren heb ik, op een heel natuurlijke wijze, afscheid van het theater genomen. Als ik eens met Wyb mee kon naar een voorstelling bleef ik liever thuis, er zijn weinig voorstellingen die ik het nog waard vond om naar een theater af te reizen en een avond van mijn leven te geven.

Wyb heeft hier in Frankrijk inmiddels werk gevonden. Zij wordt voor vijf maanden hoofd receptie van een grote camping die tien kilometer van ons huis ligt. Ze zal zeker met jeugd te maken krijgen, met theater vermoedelijk niets. Net zo min als ik vind ze dat veel minder erg dan veel mensen denken. Misschien zijn wij vogels in de rui. We schudden onze oude veren af en hopen sterke nieuwe te krijgen. De oude veren kriebelen, zijn een beetje slap geworden. Waar die nieuwe veren toe leiden? We hebben geen idee. Maar alleen al daarmee bezig zijn, vinden we heerlijk.

Misschien kun je de periode dat we in de rui zijn op Dossiermoddergat blijven volgen. Ik zal mijn best doen, maar kan geen garanties geven. Het schrijven van het blog versnippert de concentratie en die wil ik de aankomende tijd toch vooral richten op twee anderen grote projecten. Of eigenlijk drie. Het wordt tijd dat ik me eens goed stort op het Frans.

Journal

I.v.m. verhuizing is Dossiermoddergat tijdelijk gesloten

Maandag 23 januari, Groningen

Journal

Handtasje

Zondag 22 januari, Groningen

Als je wilt weten hoe beroerd het geheugen is, moet je filmpjes maken als je op reis bent. Vervolgens moet je die filmpjes vijftien jaar laten liggen, tussentijds niet bekijken. Als je na vijftien jaar de filmpjes gaat bekijken, ben je verrast dat je daar geweest ben, herken je sommige plekken überhaupt niet. Als je geluk hebt, herstelt het geheugen sommige plekken en gebeurtenissen met horten en stoten.

Wyb rijdt op de fiets door Chengdu. Het is een lange shot. We rijden over een prachtig fietspad. ‘Aan zo’n fietspad kan Nederland een puntje zuigen,’ hoor ik mezelf zeggen. Links en rechts passeren wij fietsen en veel fietsen passeren ons. Wyb fietst, ik heb al fietsend de camera in handen. Soms roepen we iets tegen elkaar. Zo nu en dan passeren we drukke kruisingen en moeten we even van de fiets afstappen. Daarna rijden we weer heerlijk over dat fietspad in die miljoenen stad.

Het is slower dan slow television, toch genieten we van deze lange fietsshot. Gefascineerd kijken we toe, deze hele tocht, deze opnames: totaal vergeten.
‘Op mijn begrafenis moet je deze opnames afspelen als de mensen binnenkomen,’ zegt Wyb.
Ik begrijp het wel. De opname lijkt geknipt uit een vrolijke Franse feel good movie. Het laat Wyb zien, zoals ze zichzelf het liefste ziet: op weg, vrij, vrolijk, reizend, nieuwe streken en steden ontdekkend.
Ik hoop, alleen al gezien onze leeftijden, dat ik eerder doodga, dus weinig kans dat haar wens wordt vervuld. Wie zal deze opname in dat enorme digitale archief van ons kunnen terugvinden?

Dan komt mijn moeder in beeld. Ze zit bij de Anneke en Tjerk, de ouders van Wyb, thuis in een stoel. Ze heeft haar handtasje op schoot en rommelt erin. Het is een bekend beeld. In die laatste jaren, naarmate de alzheimer verder toeslaat, heeft ze dat handtasje altijd op schoot. In dat tasje is ze altijd op zoek naar… Ik denk dat ze het zelf niet weet. De dingen in het tasje pakt ze even vast, laat ze dan weer los en woelt verder.

Ik moet bekennen dat ik, ondanks dat ik wist dat het kwam door dat monster alzheimer, me altijd ergerde als ze zo aan het woelen was. Schei er nou eens alsjeblieft mee uit, dacht ik dan. Maar ik heb er nooit iets van gezegd, ik kon mijzelf corrigeren. Sommige zaken kun je niet anders dan gelaten over je heen laten gaan.

Ze is bij Anneke en Tjerk omdat we dadelijk naar ons trouwen in Dokkum gaan. Mijn moeder is de getuige van Wyb. Een paar shots later zien we haar keurig tekenen. Ze kijkt trots, een deel van haar kan nog bij ons zijn, aan haar ogen zie ik dat alzheimer haar nooit meer echt zal verlaten. Als ze heeft getekend, pakt ze meteen haar handtasje weer.

Journal

Bandjes

Zaterdag 21 januari, Groningen

Ik heb deze week een belangrijke daad verricht. Al zeker twaalf jaar ligt bij ons in de kast zo’n plastic doos van Ikea met deksel erop. In die doos een Sony filmtoestel en, naar nu blijkt, achttien bandjes. Het filmtoestel is kapot. De kabels die naar een televisietoestel leiden om de bandjes af te spelen heb ik niet meer. Elke verhuizing nemen we de plastic doos mee om in een volgende kast te stoppen.

Het doosje staat symbool voor mijn specifieke laksheid. Je zult je afvragen wat specifieke laksheid is. Het is de onaangename tekortkoming om één bepaald ding niet te doen. Ook tijdens mijn werkzame leven was er altijd wel één ding waar ik niet aan toe kwam/wilde komen/kon komen, noem het onmacht. Het verhuisde van de ene naar de andere to do lijst, bijvoorbeeld een functioneringsgesprek met iemand. Als ik dan geen zin had in dat gesprek, maar dat absoluut moest plaatsvinden, verschoof ik het toch van de ene na de andere week. Ik kwam er gewoon niet toe, ondanks de noodzaak. Goed mogelijk dat zo’n functioneringsgesprek nooit werd uitgevoerd. Vreemd, want verder was ik toch een meester in het afwerken van die to do lijsten.

Jaar na jaar namen Wyb en ik voor om de bandjes in die doos te digitaliseren. We wisten dat er de meest verrassende dingen opstaan, dat we er heel blij van zouden worden. Diverse keren zocht ik adressen op waar je die analoge bandjes kunt digitaliseren, het scheen een fluitje van een cent te zijn. Het kwam er niet van, specifieke laksheid.

Door onze aanstaande verhuizing kreeg ik de doos weer in handen. Meenemen? Of gewoon maar eens weggooien? Opeens werd ik mij bewust van die laksheid. De doos kon een schat aan beelden bevatten. Eindelijk besloot ik dat er einde moest komen aan deze domme laksheid. Ik Googelde op bandjes digitaliseren, belde en kwam in de huiskamer van een nerd die de kamer vol had staan met alle digitale apparaten die er ooit zijn gemaakt.

Gisteren, een week nadat ik de bandje had gebracht, stonden ze keurig op een harde schijf. Eenmaal thuis keek ik snel even naar het eerste bandje: ik had een schat in handen. Tjerk, de vader van Wyb, kwam tot leven, eindelijk kon ik dat heerlijke Friese accent weer horen. Dickens komt kwispelend in beeld. Ik zie mijzelf met een soort pruik op en een buik die aan het begin van deze eeuw toch wel erg dik was, hij paste wel prima bij dat papperige gezicht.

’s Avonds zitten Wyb en ik uren voor de laptop. We lopen weer door China, reizen door Noorwegen, we zien ons huis in Den Bosch kamer voor kamer voorbij komen en dan hebben we nog vijftien bandjes te gaan. Het is één grote duik in het verleden. Een feest!

Journal

It Lytse Gea

Woensdag 18 januari, Groningen

Het was vermoedelijk begin januari 2001. Als ik het me goed herinner, reden Wyb en ik via het Hoge Land naar Groningen. In De Oosterpoort werd Vikram Seth geïnterviewd en speelde een strijkkwartet de muziek die zo belangrijk is in zijn roman Verwante Stemmen. Wyb en ik hadden het boek onlangs gelezen en het verbond ons nog meer.
Onze tocht was geheim. Dat wil zeggen, niemand mocht weten dat wij samen naar Groningen reden. Onze liefde was pril en heftig. Als de liefde uitkwam, zou er een bom ontploffen. Gelukkig gebeurde dat pas maanden later, wij ontstaken hem zelf, op het moment dat de tijd er rijp voor was.

‘Zullen we even langs het huis van mijn ouders rijden?’ stelde Wyb voor, ‘het is maar een klein eindje om.’
‘Maar lieve schat, ik hoef je ouders nu echt niet te ontmoeten.’
‘Ze zijn niet thuis, ze zijn op vakantie. Ik wil je graag het huis laten zien.’
Het bleek een prachtig huis, of ik moet zeggen een bijzonder huis. Het was een klein huisje, maar rond het huis was een magnifieke tuin met grote stukken rietland. Het lag aan het water, in de tuin vijvers en sloten, dat alles omgeven door grote bomen. Ik had de stiekeme hoop dat we in het lege huis nog even de liefde konden bedrijven. IJdele hoop, we moesten door naar Groningen.

Het huis, zag ik op een steen die bij de afrit lag, heette It Lytse Gea. Een knipoog naar It Fryske Gea, de natuurorganisatie die over het Friese landschap waakt, de vader van Wyb werkte er als vrijwilliger. Zo ging hij elke week naar een eendenkooi om te zorgen dat die niet verviel. Onlangs, 22 jaar later, hebben wij zijn as daar uitgestrooid.

Het duurde niet lang of ik werd kind aan huis in It Lytse Gea. In de jaren die volgden, tot nu toe, genoten wij mateloos van het huis en de tuin. Wij sprongen in onze blote kont de Sylster Ryd in, het water dat langs het huis stroomt. Of ik belandde met kleren en al in de sloot, zogenaamd omdat ik de sprong naar de overkant niet haalde. Ik had veel over voor de kinderen. ’s Avonds keken we naar de zonsondergang die ergens achter Leeuwarden onderging en zaten we rond het vuur dat Tjerk in een afgedankte wasmachinetrommel brandend hield.

Tjerk bleek een man naar mijn hart te zijn. Hij werkte bij twee natuurorganisatie, Staatsbosbeheer en It Fryske Gea. Als hij voor Staatsbosbeheer werkte droeg hij de bodywarmer en pet van It Fryse Gea. Als hij bij It Fryske Gea werkte, droeg hij de bodywarmer en pet van Staatsbosbeheer. Bij Anneke en Tjerk was het nooit saai, beiden zaten vol verhalen, die keer op keer werden herverteld. In het huis heerste altijd gezelligheid en liepen onze bijeenkomsten, vaak gedrenkt in drank, regelmatig uit de hand. Op mijn laptop staat nog de kersttoespraak die Tjerk in kennelijk staat hield, verstoord door een kakofonie van opmerkingen.

Gisteren hebben wij Anneke verhuisd naar een klein huisje midden in Kollum. It Lytse Gea is niet meer. De enorme tuin werd te veel voor Anneke, ze had er nagenoeg een dagtaak aan en op 76-jarige leeftijd stond ze met lieslaarzen nog altijd de sloten schoon te maken. Het werd haar gewoon te veel. Het huis liep sowieso van haar weg. Tijd om het paradijs te verlaten, want in die termen spraken we over It Lytse Gea.

De nieuwe bewoners zullen de naam wel niet overnemen. Tjerk en Anneke waren enorme natuurliefhebbers. In de tuin hadden ze niet alleen de meest bijzondere planten verzameld, maar ze hadden er ook een paradijs voor vogels, vlinders en libellen van gemaakt. Vermoedelijk zullen de planten, de vogels, vlinders en libellen, net zo schrikken van dat lege huis als wij. Door dat lege huis verliezen wij allemaal een thuis.

Journal

Onbenul

Maandag 16 januari, Groningen

Ik heb naar de eerste drie afleveringen van de Slimste Mens gekeken. De kandidaten waren jong, hip en cool. Bij elke nieuwe kandidaat dacht ik: volgens mij is deze hartstikke goed. De zelfverzekerdheid waarmee ze op de stoelen zaten, hoog opgeleid, de frisse présence. Maar jezus, ik was verbijsterd door hun niets weten. Ik raad ze ten zeerste aan een cursus Algemene Ontwikkeling van de LOI te doen. Hun domheid was verontrustend.

Voorbeeldje. In welke Friese plaats is Bonifatius vermoord? Sneek kwam langs, evenals Franeker en Harlingen. Bonifatius? Nog nooit van gehoord. Alles ouder dan the nineties schijnt oninteressante verleden tijd te zijn. Namen van schrijvers? Titels van boeken? Ze zaten met de bek vol tanden. En daarmee werd perfect weerspiegeld dat van geschiedenisonderwijs nog nauwelijks sprake is en dat Nederlands is verworden tot het africhten van leerlingen voor tekstverklaring, want dat kun je zo heerlijk makkelijk toetsen.

Onlangs was in het nieuws dat het vertrouwen in de politiek opnieuw was gedaald. Natuurlijk werd gewezen naar de politici, het werd tijd dat ze dat vertrouwen gingen terugwinnen. De kiezer bleef bij dit nieuwsfeit buiten schot. Ten onrechte, want als de schuld voor deze vertrouwenscrisis ergens ligt, dan is het bij de kiezer. De kiezer is namelijk verworden tot een stuk onbenul. Hij leest geen kranten, geen boeken en de mainstream media vindt hij onbetrouwbaar, hetzelfde geldt en passant voor de wetenschap. Waar hij wel zijn informatie vandaan haalt? Natuurlijk: de social media. En zijn gevoel natuurlijk: mijn gevoel zegt… En dan komt er weer een bij elkaar geflanst theorietje uit.

Tegelijkertijd kwam in het nieuws dat een 1/5 van electoraat inmiddels heilig gelooft in complottheorieën. Nog eens 1/5 deel sluit het niet uit. En dan valt Nederland, vergeleken met veel andere landen in Europa, nog mee. Er zijn landen waar de 50% is gepasseerd. Dat verbaast me niet, want als het om maffe fantasieën, geloof en andere bizarre verzinsels gaat, heeft de geschiedenis van de mensheid een rijk verleden. Een kind dat voortkomt uit een maagd omdat ze onbevlekt ontvangen was, tientallen maagden die je opwachten als je een aanslag hebt gepleegd, je kunt een groot deel van de mensheid echt alles wijsmaken. Hemel, hel, vagevuur, er zijn meer mensen die er wel dan niet in geloven. Je kunt het zo gek niet verzinnen of je vindt wel iemand die bereid is er zijn ziel en zaligheid voor te geven. Ik overweeg steeds vaker om zelf een geloof te beginnen, een beetje fantaseren heeft me altijd wel gelegen, een fijne sekte waar je veel geld aan kunt verdienen, best een ontspannen verdienmodelletje.

Vandaag begint in Davos het jaarlijks World Economic Forum. Ook zo’n heerlijk doelwit voor complotdenkers. Voor velen is dit de plek waar de Great Reset wordt geregisseerd. In mijn tijd was het vooral een gewild doelwit van links, logisch, want het is een onderonsje van en voor de elite, het is het liberale feestje bij uitstek. En verdomd, extreem-rechts gaat er nog harder tegenaan. Ze zijn er zelfs van overtuigd dat hier reptielen rondlopen die ons, eenvoudige lieden, proberen te onderwerpen en te beheersen. Aldus de politicus die zo wordt geadoreerd door vele beoefenaarsters van yoga.

Journal

Woelen

Zondag 15 januari, Groningen

Vannacht was het weer zover: om vier uur wakker, slapen ho maar. Misschien is het wel een ongewenste vorm van luxe. Vroeger, toen ik nog druk was en veel zorgen aan mijn kop, sliep ik als een roos. Nu ik het leven leid van een luis op een zeer hoofd, slaap ik buitengewoon slecht. In slaap vallen lukt me, maar een hele nacht doorslapen is er niet bij.

Misschien komt het omdat ik te veel wil slapen, iets wat ik nooit heb gedaan. In die prehistorische drukke tijd sliep ik ook maar vier, vijf uur en dan kon ik er weer tegenaan. Nu ga ik rond twaalf uur naar bed en wil het liefst tegen acht uur opstaan. Goed mogelijk dat zo’n lange nachtrust niet voor mij is weggelegd.

Of komt het toch door de verhuizing? Het huis gaat steeds meer op de kop staan. Alleen de woonkamer is nog niet aangetast, boven staat alles al in het teken van de verhuizing. Mijn werkkamer is geen werkkamer meer, het is nu een opslagruimte. Hetzelfde geldt voor de kamer van Wyb, waar zich steeds meer verhuisdozen verzamelen.

Dat we daar zo vroeg mee beginnen, pas de 27ste januari is de verhuizing, heeft te maken met het gegeven dat we veel spullen niet kunnen meenemen en voor de verhuizing kwijt moeten, en dat betekent vooruit werken.
Gelukkig neemt de jongen die na ons op een paar kamers van ons huis komt wonen een aantal grote spullen over: de mooie ronde tafel, de bank, een schuifkast. Gisteren hadden we via Marktplaats een afspraak met iemand die om 14 uur de vouwfiets kwam halen. We hebben de hele middag gewacht, maar de oetlul kwam niet opdagen.

Een verhuizing laat een mens niet onberoerd. Sowieso omdat het toch een operatie is, zelfs voor ons die toch ervaren verhuizers zijn. Ik maak nu mijn 26ste verhuizing mee. Daar komt nu een psychisch aspect bij. Van het ene na het andere land verhuizen, zelfs daar hebben we ervaring mee, maar het is toch een hele stap. Hoe gaat het ons daar bevallen? We denken prima, maar je weet het nooit.

Wat me nog het meest bezighoudt is het gegeven dat we voor het eerst geen backing meer in Nederland hebben. Tot voor kort hadden we altijd ons huis in Moddergat achter de hand, vanaf de 27ste hebben we alleen nog ons huis in Frankrijk. Nog nooit heb ik de band met Nederland zo doorgesneden. Altijd als we in Frankrijk waren, kon ik het idee hebben dat we weer terug naar Nederland zouden gaan. Dat idee kan ik nu niet meer koesteren.

Met al deze gedachten woel ik de nacht door. Ik overweeg voortaan gewoon op te staan en de dag eerder te beginnen. Er is echter één maar. Zo tegen zevenen val ik opnieuw in een diepe slaap, waardoor de wekker mij alsnog wakker moet maken. Dat uurtje slapen is heerlijk diep. Mijn lichaam houdt me voor de gek. Als ik dan wakker word, heb ik het idee dat ik nog uren kan slapen, terwijl me dat in de uren voor zevenen totaal niet lukte.

Sinds een paar weken loopt in Groningen een beeldscherm rond.

Het huis van het weekdier

__

Nog drie dagen
en de vakantie is voorbij.

Ik loop door de stad. Inspiratie,
waar is inspiratie? Op het terras,

in de kerk, de vrouw, in de goot,
het maakt niet uit. Maar ik moet

toch ook dit jaar tenminste
weer één gedicht schrijven.

Het klinken van glazen op het terras.
De koelte van de kerk.
Het lopen van de vrouw.
Het blad dat in de put waait.

Eén gedicht maar.
Eén gedicht.

Journal

Nuiluh

Vrijdag 13 januari, Groningen

Mijn dochter werkt voor een hotel, dat wil zeggen, meerdere hotels, want op Ameland weten ze wat ondernemen is. Esmee belt me en zegt dat ze met een vrouw werkt die uit Nijmegen komt.

‘Kijk, nu wordt het interessant,’ zeg ik. Het woord Nijmegen heeft een magische klank voor me, dan sla ik meteen aan, dan zie ik de Waal, de Ooijpolder, Nijmegen-Oost, waar ik geboren ben, Hatert, Dukenburg. Nijmegen is een woord met ongelooflijk veel inhoud, barstens vol verhalen.

‘Die vrouw wordt binnenkort 70 jaar en voor haar verjaardag heb ik het volgende bedacht. Ze werkt met heel veel Tsjechische en Poolse mensen samen. Maar het punt is dat ze die talen niet spreekt. Ook haar Engels en Duits is niet goed, dus ze heeft altijd problemen met hen te communiceren. Nou heb ik het volgende bedacht. Als jij nou een aantal Nijmeegse scheldwoorden op een rij zet, dan laat ik die vertalen in het Tsjechisch en Pools. Ze ligt altijd in de clinch met Tsjechen en Polen die ze moet aansturen. Dan kan ze voortaan ook wat krachttermen gebruiken.’

Oef. Nijmeegse scheldwoorden. Ik ken er twee: vuile jembek en smerige kerbenojelip, maar dan houdt het wel op. Althans, dat is mijn eerste reactie. Nou had ik toevallig een oom die mee heeft geschreven aan het Nimweegs woordenboek, daar zullen er ook nog wel wat instaan. Ik tik op mijn laptop ‘Nijmeegse scheldwoorden’ in. En verdomd, daar komt een heel rijtje te voorschijn. Het woordenboek van mijn oom staat inmiddels online. Ik beloof haar voor vrijdag een rijtje scheldwoorden toe te sturen.

Het lijstje wordt een feest van herkenning. Ik ken er veel meer dan gedacht, het blijkt dat ik ben opgeroeid met Nijmeegse scheldwoorden. Ik denk dat er in het Nijmeegse dialect meer scheldwoorden zijn dan in andere dialecten. Volgens mij komt dat omdat het Nimweegs zo’n ontzettend vet en lelijk dialect is. Het lijkt gemaakt om te schelden. Het dialect kun je alleen spreken als je een brede bek opzet en een ontzettend ordinair praat. Je moet je vooral niet inhouden, ik ben er gek op.

Het lijstje dat ik naar Esmee opstuurde, ziet er als volgt uit.

Fuile sjembek – klootzak

Smerige kerbenojelip – lul

Vlooiebek – schooier

Klooteklapper – zeurpiet

Miesbal – gluiperd, slijmbal

Lup tog hin, gek – Ga toch weg, gek

Jij bint oek un kwanterik – jij bent ook een apart persoon

Jij, denkst – jij, apart persoon

Un sloajbek – een brutale mond

Die het t goed wies kapot – die is niet goed wijs

Goj jij nou gau plèite – ga jij nou gauw weg

Och jij, mins – och jij, gek wijf

Jij bint oek un kniepert – jij bent ook een gierig persoon

Lèg nie te nuiluh – hou op met dat gezeur

Lig nie uut je nèk te lullen – praat geen onzin

Jij, daas – jij, idioot

Koek veur je ei – klap voor je kop

Og jij, sielekieter – och jij, klootzak

Muk of dus – oen, sulletje

Moejje hierkomme, dan ken je een boets kriegel! – moet je hier komen, kun je een klap voor je kop krijgen

Pas maar op, vlooiebek, anders bring ik je noar de woutenkiet – pas maar op schooier, anders breng ik je naar het politiebureau

Ammuh hoela – je kunt me wat

So, jij bint buis, keilert – zo, jij bent dronken, dronkaard

Nie wieś! – Gek!

Meulepeerd! – lompe vrouw

Jij speurt ook nie – jij bent ook niet normaal

Bin nog nie liep! – Ik ben niet gek!

Leg nie te netsen – geen ruzie maken

Kiek muir uut anders kribje d’r ’n puir! – Kijk maar uit anders pas ik zinloos geweld op je toe

Mot je un klap tege je kanis – pas op, anders sla ik je op je kin

Bèkschuufer, kets, hengst, koek – allemaal woorden voor klap tegen je kop

Moak gen Dallas, anders krieg je un hengst – maak geen moeilijkheden, anders krijg je klap

Duts – oen, sulletje

Schuumke – schooier

Schumert – schooier

Hier, schup onder je kont – Hier, schop onder je kont

Viese Hent – smerige kerel

Ferreku! – Varken!

Leup nie te netsen – loop niet te bekvechten

Wa sit je nou te seike – wat zit je nou te zeuren

Geutpinser – zwerfhond!

Lèg nie te nuiluh, is mijn favoriet.

Journal

Archivarissen

Donderdag 12 januari, Groningen

Op de grote zolder van mijn oma hing, als je binnenkwam, links in de hoek een groot gordijn. Achter dat gordijn stonden oude spullen, zoals mijn kinderstoel en mijn kinderwagen. Ik zal vijf, zes jaar zijn geweest toen mijn oma en mijn moeder besloten de hoek op te ruimen. Ze pakten de stoel en de wagen en zeiden tegen elkaar dat die wel weg konden, dat ze toch niet meer nodig waren. Ik protesteerde, ze waren van mij geweest, ik had mijn babytijd erin doorgebracht, dat kon je toch niet zomaar wegdoen? Mijn oma en moeder kenden geen consideratie, de stoel en de wagen verdwenen genadeloos uit mijn leven.

In principe hang ik aan de dingen die mij mijn geschiedenis geven, blijkbaar zat dat er al jong in. En hoe ouder je wordt, hoe meer geschiedenis je met je meesleept. Zeker nu we kleiner gaan wonen, dienen Wyb en ik strenge archivarissen te zijn. Er moet weer worden selecteert wat wel of niet weg kan. Wat doet Wyb met de brillen van haar oma? Ze bezorgen haar een directe band met haar oma. Toch gaan ze weg, ze sleept ze nu al een half leven mee. Eén keer moet de knoop worden doorgehakt. Wat doe ik met dat prachtige vijftiger jaren foto-album dat ik van mijn kinderloze oom heb geërfd. Ik ken werkelijk niemand die er in staat. Ik zal met mijn nichten overleggen wat ik er mee moet. Wat mij betreft gooien we het weg.

In deze dagen sijpelt weer veel geschiedenis de vuilnisbak in, of vindt zijn weg naar de kringloopwinkel. Het vreemde bij deze verhuizing is, dat ik me meer zorgen maak over hoe we van de dingen afkomen, dan zorgen over hoe we de dingen meekrijgen. In Frankrijk wacht een huis dat eigenlijk al was ingericht. Vorige week hebben we daar plaats gemaakt voor de dingen die we beslist willen meenemen: onze monumentale tafel (nee, Esmee, je krijgt hem nog niet), het Tibetaanse en het art-deco kastje, ons vloerkleed en ons Indonesisch bankje. De verhuisruimte die we nodig hebben wordt kleiner en kleiner.

Maar wat doen we met onze zware bank? De ronde tafel? En onze klimaatkast? De laatste is gisteren meegenomen door Aniek en Jasper, wat een opluchting. En gelukkig is er Erik die van het leeghalen van huizen zijn beroep heeft gemaakt en daarbij zorgt dat veel een tweede leven kan leiden. Aan het einde van de maand gaat hij ons niet alleen verhuizen maar helpt hij ook met het afvoeren van de spullen naar plekken waar ze de meeste kans op dat tweede leven hebben. Ik groet de dingen en wens ze nog een mooi en duurzaam leven.

Ons bed, onze fietsen, weg ermee, ik zal er geen traan om laten. Erger is het afscheid te nemen van oude schrijfsels, de oude stempels waar ik eens zo gek op was, fototoestellen die ik nooit meer aanraak. Er is inmiddels zoveel geschiedenis die ik nooit meer zie of kan aanraken. Dat wat nu wel meegaat, wordt daardoor des te meer gekoesterd.

Het huis van het weekdier

Als een gek

Vroeger dacht ik
dat de aarde beheerst
en gestadig om zijn as
rond de zon draait.

Nu weet ik dat hij,
in het licht der millennia,
dag, nacht, licht, donker,
licht, donker, als een gek
om de zon tolt en tolt en tolt.

En dan te bedenken
dat ik op het ding sta,
waak en droom, tussen licht en
donker. Het is als het knipperen
met de ogen. Als een gek.

Journal

Petite histoire

Maandag 9 januari, Groningen

Petites histoires, kleine verhalen, anekdotes, ik denk dat ze van groot belang zijn voor een familiegevoel, vooral omdat die petites histoires steeds weer worden herhaald. Ze vormen het cement van familiegevoel.

We hebben het geluk dat we in Cadouin in de buurt van onze Nichten wonen. Nou ja, eigenlijk is het geen geluk, want ze zijn de oorzaak ervan. Als zij er niet hadden gewoond, waren wij er niet gaan wonen.

Vorig jaar januari gingen we voor een lang weekend naar hen toe om mijn fotoboek af te maken. In aanloop daar naar toe stuurde Liesbeth een huis dat misschien wel iets voor ons was en ze gaf met FaceTime een rondleiding. Dat kan ze allemaal doen omdat ze makelaar is. Het huis bleek niet in goede staat, dus we besloten het niet te doen. Het betekende wel dat ze een zaadje had gepland. Uiteindelijk werd dat zaadje ons huis in Cadouin.

Maar dit terzijde. Met Oud en Nieuw organiseren Liesbeth en Ineke op oudejaarsavond, aan het eind van de middag, altijd een soort uitgebreide apéro voor vrienden en kennissen. Als nieuwe ingezetenen van de Dordogne waren we dit jaar voor het eerst uitgenodigd. We maakten kennis met mensen die we niet kenden.

Tijdens het borrelen en het eten van heerlijke hapjes kwam ter sprake dat Ineke en ik neef en nicht waren. We vertelden waarom we als neven en nichten zo’n sterke band hebben: onze hele familie bestond uit gezinnen met één kind en de familieband was erg hecht. Zodoende zijn we samen opgegroeid.

‘Maar het heeft me wel een jeugdtrauma opgeleverd,’ zegt Ineke opeens.
Ik kijk verbaasd naar haar. Hoezo dat dan?
‘Mijn neef hier en mijn nicht uit Eindhoven speelden altijd samen op de zolder van mijn opa en oma. Ze waren elkaar daar uitgebreid lichamelijk aan het ontdekken, heb ik later mogen vernemen. Als jongste die toch steeds ouder werd, mocht ik uiteindelijk meespelen. Maar dat kwam mijn neef en nicht niet zo goed uit want dat hinderde hen in het ontdekken.’

Ik was het kwijt. Inderdaad. Weggezakt in de drab van de tijd. Nu herinner ik het me weer. Ik weet precies wat ze gaat vertellen.

‘Daarom besloten ze vadertje en moedertje te gaan spelen. Mijn neef en nicht waren natuurlijk vader en moeder, ik was het kind. En wat bedachten ze: dat ik nog niet geboren was. Ik moest in een van de zolderkamers wachten en dan speelden zij alvast dat ze vadertje en moedertje waren en dat mijn nicht in verwachting was. Ondertussen konden zij elkaar weer onbekommerd lichamelijk ontdekken. Na lang wachten werd ik dan eindelijk geboren.’

Raffinement in de kinderwereld. Of wreedheid? Je kunt in ieder geval spreken over grensoverschrijdend gedrag in diverse opzichten. Maar toch mooi dat het verhaal, meer dan zestig jaar later, aan een tafel in Frankrijk, weer wordt verteld. Sweet memories.

Journal

Chippendales

Vrijdag 6 januari, Cadouin

Ik weet eerst niet wat ze zegt. Ik vermoed telefonische verkoop.

‘Ik ben van het programma Khalid en Sofie en een oud-collega van u zei dat ik u maar moest bellen.’
‘Oh?’
‘Ik bel u omdat wij volgende week woensdag in ons programma aandacht willen besteden aan de opkomst van de Chippedales. Volgens uw oud-collega was u betrokken bij de discussie of je zoiets nou wel of niet moest programmeren.’

De Chippendales, al twintig of vijfentwintig jaar heb ik nooit meer aan de Chippendales gedacht. Wat moet ik nou met de Chippendales.
‘Chippendales? Nou, dan bent u aan het goede adres, daar weet ik echt alles van,’ wilde ik cynisch zeggen. Maar ik besluit mij in te houden.

Wel of niet de Chippendales programmeren, daar hebben we inderdaad in een stafvergadering over gesproken, kan ik mij vaag herinneren.
‘Kunt zich nog herinneren hoe dat ging die discussie? Volgens uw oud-directeur was dat optreden het dieptepunt in zijn carrière. Wat was uw standpunt in die discussie?’
Jezus, geen idee.
‘Ik kan me inderdaad herinneren dat we erover hebben gesproken. Ik kan me die discussies uiteraard niet meer letterlijk herinneren, maar ik denk dat ik voor was, al ik tenminste consistent in mijn denken ben.’
‘Waarom was u voor?’
‘Ik ben altijd voor nieuwe dingen in het theater geweest. Ik vind theaterprogrammeringen nogal voorspelbaar. Het is vaak amusement voor de keurige burger, goed verdienend, hoger opgeleid. Ik vond, en vind nog steeds, dat theater er voor de hele samenleving moet zijn, dat brede groepen daarvan moeten kunnen genieten. En die Chippendales gaven aan die programmering opeens een verrassende wending. Ik vond het een mogelijkheid om groepen in het theater te krijgen die anders niet zouden komen.’

‘Al moet ik ook zeggen dat ik het nogal ordinair vond. Past zoiets in het theater? Ik vond het in ieder geval de moeite waard om het eens te proberen. De zalen puilden uit, dus het voorzag zeker in een behoefte.’
‘U vond het niet vrouwonvriendelijk?’
‘In de zaal merkte ik daar niets van. Ik heb vrouwen nog nooit zo enthousiast gezien. Het was een hysterisch massa. Er werden slipjes op het podium gegooid. Vrouwen smeekten dat die mannen op hun schoot kwamen zitten.’

Ik raakte op stoom merkte ik. ‘Er zat in die beleving volgens mij ook een soort genoegdoening. Voor mannen was er altijd wel iets pornografisch, of semi-pornografisch voorhanden en nou was er ook iets voor vrouwen. Volgens mij droeg dat bij aan een euforisch gevoel.’
‘Zou u over die discussie en uw ervaringen iets in ons programma willen zeggen? Zou u aan de tafel willen aanschuiven?’ Ze noemde de namen van de andere gasten, waarvan ik me alleen Paul de Leeuw herinner.

Eindelijk! Eindelijk, werd ik eens gevraagd voor een talkshowtabfel. Natuurlijk wilde ik komen, al zei ik dat niet te enthousiast.
‘Ah, fijn, dan houden wij de aankomende week hierover contact. Als u nog iets wilt vragen, kunt u mij altijd bellen.’

Ik had de verbinding nog niet verbroken of ik dacht: shit! Zit ik daar volgende week over Chippendales te praten. Dan wordt dit een van mijn laatste daden voor het theater, en waar sprak hij over: een ordinaire stripshow.

En wat had ik te melden over die Chippendales die me werkelijk geen reet interesseerden? Ik vond toen wel dat we het moesten proberen, maar ik was ook blij toen die hype voorbij was. Ik zou ze nu nooit meer programmeren. Gelukkig gingen ze uiteindelijk naar evenementenhallen waar ze meer konden verdienen. Geen flintertje gedachte heb ik ooit nog aan ze besteed. Ik wilde helemaal niet voor dit onderwerp naar Khalid en Sofie, wat een onzinnig onderwerp trouwens. Weten ze op zo’n redactie niet iets beters te verzinnen?

‘Dan zit ik volgende week woensdag dus bij Khalid en Sofie,’ zeg ik tegen Wyb.
‘Woensdag? Dan komen Jasper en Aniek bij ons eten.’
Natuurlijk, ik heb een dubbele afspraak gemaakt. Het etentje met Jasper en Aniek wil ik helemaal niet afzeggen. Liever Jasper en Aniek dan Khalid en Sofie.
De volgende dag bel ik de redactrice dat het me spijt maar dat ik een dubbele afspraak heb gemaakt. Ik noem een naam die ze ook kan bellen, waarvoor ze me enthousiast bedankt.

Als ik de verbinding verbreek, ben ik zo opgelucht. Gelukkig heb ik de associatie van mij met de Chippendales kunnen afwenden.

Journal

Atelier

Woensdag 4 januari, Cadouin

Vandaag zagen we dat de brem zijn eerste gele blaadjes krijgt, vlak daarna zagen we de eerste lammetjes in de wei springen. Niet dat het hier volop lente is, helemaal niet. Het was vandaag mistig en kil, maar de mooie en slechte dagen wisselen elkaar af, zo hebben we al diverse keren op de veranda in de zon gezeten. Het is dus niet gek dat de brem en de schapen er zin in krijgen.

De natuur is nu kaal en bruin, de winter is nog lang niet voorbij, maar dat neemt niet weg dat die zonnige dagen verwachting scheppen. Die verwachting zit ook bij Wyb en mij. We leven momenteel in een huis dat er tussenin zit. We leven met de spullen die we over kochten, onze eigen spullen staan nog in Groningen. We hebben nu een slaapkamer en een logeerkamer. Na 27 januari wordt de logeerkamer onze slaapkamer en wordt de huidige slaapkamer onze werkkamer, en worden beide gevuld met onze eigen vertrouwde bezittingen, zoals de meubels en de schilderijen.

Wie mocht denken dat wij ons in de bossen van de Dordogne terugtrekken en de wereld de rug toekeren, en uitsluitend luxe gaan vegeteren, die heeft het mis. Bij ons nieuwe huis heb ik romantische gedachten. Zo zie ik het eigenlijk als een soort atelier, een studio, waar wij dadelijk hard gaan werken, ieder aan onze eigen projecten. Ik heb de stille hoop dat we hier harder en geconcentreerder kunnen werken omdat het afgelegen is en we, vergeleken met Nederland, veel minder mensen kennen.

En vanuit die studio trekken we de wereld in om foto’s te maken, verhalen op te halen om dan weer terug te keren en alles wat we hebben opgehaald te verwerken. Wyb gaat aan een site over de Dordogne werken. Ik wil een nieuw fotoboek maken waarvan ik de titel al heb: People, Places, Signs & other things. Voor minder doe ik het niet. En dat boek dat onaf in de la ligt, blijft in mijn hoof zeuren.

Ik verheug me er nu al op dat wij aan onze grote tafel voor het raam zitten met uitzicht over de vallei. Wyb aan de ene kant, ik aan de andere kant en hard aan het werk zijn, al onze boeken onder handbereik. Het zal niet makkelijk zijn, want Cadouin nodigt inderdaad uit tot luiheid. Want niets is toch fijner dan op de veranda of onder de capalca in de schaduw te zitten en een beetje te mijmeren. Gelukkig beschikken we beiden over genoeg zelfdiscipline om ons bij de kraag te pakken en onszelf naar de werktafel te brengen.

Journal

Knallen

Maandag 2 januari, Cadouin

Om iets goed te kunnen zien, moet je afstand nemen. Dat is een van de redenen om rond de jaarwisseling naar de Dordogne te gaan. Van een afstand kan ik het oud en nieuw gekrioel in Nederland beter zien dan dat ik er midden inzit.

Onzin. De eerste zin is waar, de rest is kul. Neemt niet weg dat ik via televisie en krant in alle rust naar de afgelopen dagen heb kunnen kijken. Verwondering is mijn deel. Hoe is het mogelijk dat een groot deel van het land zoveel plezier heeft in vuurwerk?

Dat plezier is toch van een ongelofelijke simpelheid. Je steekt een lont aan, het vuurtje loopt naar het projectiel en vervolgens geeft het rotje of de bom een harde knal. Oe, wa leuk. Of het vuurtje loopt naar de vuurpijl. Een sissend geluid, een lancering en vervolgens explodeert het in vele kleuren in de lucht. Oe, wa mooi. Zo’n tweehonderd miljoen euro werd in een uurtje verbrand.

Dat geld zal me worst wezen. Nederland bulkt van het geld, een beetje meer verkwisting maakt niet uit. Het gaat me om de ziel van het plezier. Wat is het dat de mens aan zoiets simpels zoveel plezier beleeft? Hier in Frankrijk mag je op eigen terrein vuurwerk afsteken maar niemand doet het. Op oudejaarsavond gaan ze hier met familie lekker eten, oesters en champagne zijn vaste ingrediënten.

Al enige tijd vind ik het gedrag van vele Nederlanders zo infantiel, de vuurwerkobsessie is er een voorbeeld van. Ik woonde de afgelopen twee jaar midden tussen studenten en daar viel me de infantiliteit als eerste op. De student van tegenwoordig hangt vlaggen van zijn favoriete biermerk in zijn kamer op en vindt het heerlijk om zich te verkleden. Uitgerekend in Groningen is het permanent carnaval. Jongens trekken lollige rokjes aan of verkleden zich als arabier. Vrouwen zijn konijn of zigeunerin. Opgewonden zie je ze het hele jaar in groepjes door de straten lopen, ondertussen een blikje bier in de hand of een brandende sigaret. Liefst beide.

Het is natuurlijk niet gek dat Nederland infantiliseert. John de Mol en Joop van den Ende worden geroemd voor hun ondernemerschap, maar niemand stelt vragen over de aard van dat ondernemerschap. Wat ze Nederland op grote schaal brachten was televisie voor debielen. Hoe dommer hoe beter en alle zenders werden er mee vol gegooid. The Mask Singer, ik bedoel maar: debiel, debieler, debielst. Zelfs aan de meest serieuze talkshowtafels zien we voortdurend Geer of Goor opduiken. Ze zijn niet van de televisie te branden. Nergens verstand van en maar uit de nek lullen. En veel lachen natuurlijk, altijd lachen

Hier en daar zijn nog snippertjes ambitie tot enige verheffing (wat een heerlijk ouderwets woord) te vinden. Meestal blijven die snippertjes een of twee seizoenen op televisie en dan worden ze snel weer afgevoerd. Elitair is een vies woord. Domheid is de maatstaf. En maar knallen, oe so leuk, lekker knallen.

342

Journal

Craqueleren

Zondag 1 januari, Cadouin

We hadden diverse redenen om rond de jaarwisseling naar Cadouin te gaan. Op de eerste plaats omdat we er zin in hadden. Tweede reden was een plek te hebben waar Dies geen last heeft van vuurwerk. Aangezien er tijdens oud en nieuw in Frankrijk geen vuurwerk is, en wij in Cadouin tamelijk afgelegen wonen, vermoedden wij dat een het prima plek zou zijn.

Daarnaast was er een praktische reden om erheen te gaan: een boekenkast. Op 27 januari gaan we definitief verhuizen. Dat betekent dat, ondanks dat we weer flink snoeiden in ons boekenbezit, we daar wel een boekenkast moeten hebben.
Bij Ikea zagen we een boekenkast in berkenhout die ons wel beviel. We wilden hem bij de Ikea in Bordeaux bestellen en dan laten bezorgen. Smaken verschillen. Het bleek dat niemand in Frankrijk de boekenkast in berken wilde hebben, vandaar dat ze hem uit het assortiment hebben gehaald. Aangezien wij niet voor één gat zijn gevangen, kochten we hem in ons eigen Groningen.

Dit betekende wel dat we hem nog naar Cadouin moesten vervoeren. Aangezien we daar dus toch heen wilden, besloten we een aanhangwagen te huren en dat zware pakket, en nog diverse andere dingen, zelf daarheen te rijden. Dat scheelt weer ruimte voor 27 januari.
Ik geloof niet dat onze Volvo er blij mee was. Het is een joekel van een aanhangwagen en de geestdrift waarmee de Volvo anders naar het zuiden rijdt, was nu duidelijk minder. Hij zoop brandstof. We vergden het uiterste van hem en dat moest duidelijk worden gecompenseerd. Hoe dan ook, we hebben het gehaald.

De vuurwerk luwe plek voor Dies viel enigszins tegen. Er was op oudjaarsdag en ook rond de middernacht inderdaad geen vuurwerk, maar de plaatselijke jagersvereniging had bedacht dat het een ideale dag voor een jacht was. In de bossen rond ons huis klonk voortdurend gejank van jachthonden en geknal van geweren. Voor Dies maakt het niet uit, vuurwerk of schieten, het blijft geknal. Ondanks ons goede voornemen om hem daarvoor te behoeden, was hij die dag toch van streek.

Ander akkefietje hadden we met onze boekenkast. We vervoerden het hele pakket zoals dat hoorde. Daarna tilden we het naar boven, de heuvel op naar ons huis. In anderhalve dag zetten we de boel in elkaar. Dat wil zeggen: vooral Wyb ontraadselde de gebruiksaanwijzing van Ikea en begon met het monteren van de kast. Ik was er vooral voor het sjouwwerk, het helpen vasthouden van planken en deuren en de achterkant met spijkertjes vastzetten.
De kast bestaat uit vier verschillende kasten. Met elke kast die af was, werden wij vrolijker. Het werd precies zoals wij ons hadden voorgesteld.

‘Wacht, even een foto maken,’ zei ik tegen Wyb terwijl ze de laatste deur in de kast hing. Ik maak de foto. Een halve minuur later klinkt er een onheilspellende knap. Blijkt het glas geknapt, het glas totaal gecraqueleerd. Het gevolg is dat onze boekenkast dit verblijf niet af komt. We moeten eerst in Nederland een nieuwe deur halen. Ik hoop niet dat het een teken is voor het nieuwe jaar, dat op het einde van het jaar de boel uiteindelijk toch craqueleert.

O ja, ik moet niet vergeten de lezer van Dossiermoddergat een gelukkig nieuwjaar te wensen. We zijn er weer.

Journal

Wens

Zaterdag 24 december, Groningen

Dossiermoddergat wenst iedereen een goed en vrolijk nieuwjaar met veel zelfreflectie, liefde, leesgenot, joie de vivre, culinaire genot, vriendschap, mooie en nuttige filosofische inzichten, fijne feesten, zinnelijk genot, esthetische hoogtepunten, weldadige slaap, rechtvaardigheid, strijdbaarheid, creativiteit, geluk, het winnen van de loterij en allerlei andere zaken die je zomaar in de schoot kunnen vallen of waar je juist hard voor moet werken. Zo, dat was het dan, de nieuwjaarswens is geuit.

Goed om te weten dat de redactie van Dossiermoddergat zich een week terug trekt. Reden: familiale gezelligheid, verhuisperikelen, reislust, enige luiheid, drankgebruik en niet te vergeten verjaardagsgedoe. Ook de redactie wil wel eens uitslapen, aan iets anders denken dan een blog of foto. De redactie gaat het er van nemen, en zal wel wel zien wanneer ze weer bij zinnen komt.

Journal

Walm

Donderdag 22 december, Groningen

Als ik rond middernacht terugloop van mijn wandeling met Dies bedenk ik dat ik eigenlijk de hele dag tussen verslaafden heb rondgelopen.

Het begint met de ochtendwandeling van Dies. Bij ons om de hoek zit het Noorderpoort College, een instituut voor MBO-onderwijs. Het zit in een oud universiteitsgebouw, daarvoor was het misschien een klooster. Het terrein kent vijf ingangen en bij elke ingang staat prominent een bord dat hier een Rookvrije Generatie aan de toekomst werkt. Mooi initiatief, maar er klopt geen bal van. Bij elke poort staat de Rookvrije Generatie als een gek te paffen. Ik heb er een foto van willen maken, zo’n groepje met daarbij dat bord. Jammer genoeg durf ik hem niet te maken. Met moeite ontwijk ik de groepjes studenten. Als ik niet oppas word ik nog een verslaafde meeroker.

Hetzelfde gebeurt overdag als ik door de stad loop. Op grote schaal wordt tegenwoordig op straat gerookt. Vroeger vonden we dit asociaal, inmiddels is het bon ton. Er wordt op straat net zoveel gerookt als in de series van Netflix, het paft maar door. Nieuw fenomeen daarbij is de e-sigaret, die de mens tot schoorsteen maakt. Een beetje e-roker ontwikkelt enorme rookwolken waaraan niemand kan ontsnappen, en dan krijg je ook nog zo’n weeïg geurtje mee.

’s Avonds op weg naar het plantsoentje waar ik Dies voor het laatst uitlaat, loop ik langs de vele studentenhuizen in onze straat. Erg gezellig want veel studenten staan in groepjes buiten, Dies wordt overal met enthousiasme begroet. Maar de toekomstige juristen, bedrijfseconomen en medici staan daar niet voor niets: ze staan daar ‘gezellig’ te roken. Door de vele fietsen op de stoep lukt het me nu niet om de nicotinewalm te ontlopen.

In het plantsoentje zit vandaag een man met een heliumtank tussen zijn benen. Keer op keer vult hij een ballon die hij dan in zijn mond stopt. Het is een bankje waar elke avond wel iemand verslaafd zit zijn. Gisteren zaten er twee mannen crack of heroïne te prepareren, het was niet hun eerste shot.
‘Hé, meneer, mag u uw hond in de stad wel los laten lopen?’
‘Volgens mij wel, hoor, ik heb nog nooit een bekeuring gehad.’
‘Weet u dat zeker? U moet geen bekeuring krijgen, hoor. Volgens mij mogen honden niet loslopen.’
‘Wij doen hier ook illegale dingen,’ zegt de ander.
‘Ja, maar u mag de hond niet los laten lopen. Ik heb zelf twee boksers gehad, die liet ik nooit loslopen. Mag ik u hond eens aaien?’
‘Natuurlijk.’ Ik roep Dies, die enthousiast naar de twee mannen loopt, waarvan de een nog steeds bezig is met het prepareren van de shot.
‘Hij luistert goed, meneer.’
‘Ik zou hem wel vastmaken, hoor,’ zegt de man als ik met Dies wegloop.

Vanavond dus de man met de heliumtank. Het lijkt erop dat mensen die gebruiken goed zijn in het herhalen van zinnen. Zo vraagt de man met de ballon wel zes keer of ik me veilig voel hier.’ Keer op keer verzeker ik hem dat ik me zeker veilig voel, maar dat schijnt hem niet te overtuigen. ‘Voelt u zich echt wel veilig?’ Ook hij vraagt of hij de hond mag aaien. Dies is een troost voor junks.

Terug naar huis komen we weer langs de studenten die voor hun deuren staan te roken. Ik ben trouwens geen haar beter als het om verslaving gaat. Vanavond geen praatjes met de studenten, ik loop snel terug naar huis, want ik weet dat daar een volgend glas wijn op me wacht.

Journal

Bulkgoed

Woensdag 21 december, Groningen

Laat ik eerlijk zijn, toen ik voor het eerst hoorde dat er sprake was van excuus over het Nederlandse slavernijverleden, dacht ik: nou dat weer. Ik was mij er, dacht ik, ten diepste van bewust dat het slavernijverleden van Nederland een ongelooflijk smerige vlek op ons blazoen is, maar om nu weer obligaat excuus te gaan maken.

Die smerige vlek viel voor mij in een patroon. Nederland en geld, het is een Siamese tweeling. Als er ergens geld valt te verdienen, dan kun je er donder op zeggen dat er een Nederlander in de buurt is. Zelfs als dat geld verdienen stinkt door smerige praktijken. Ethiek is niet onze sterkste kant. Gelukkig zijn we gelovig en is er altijd vergeving. Als de kassa maar rinkelt.

Ik schreef zojuist ‘was mij er ten diepste van bewust’. Maar dat klopte toch niet, blijkt nu Rutte ook een weg heeft afgelegd van afwijzing van excuses naar het maken daarvan. Pas gisteren, bij het zien van de reacties op die excuses, uitgesproken door zwarte mensen, realiseerde ik me ten volle hoe ernstig die slavernij echt was. We behandelden hen die we tot slaaf maakten minder dan honden. We kochten ze, verhandelden ze, een dode meer of minder maakte niet uit, want wat was een slaaf nou eenmaal waard. De mens als bulkgoed. V.O.C.-mentaliteit pur sang.

Het gevolg is dat families uit elkaar werden gereten, maar ook culturen. Met de deportatie van al die mensen, maakten we de samenlevingen van waaruit ze kwamen kapot, maar ook de gebieden waar we slaven naartoe transporteerden. De gevolgen daarvan blijven gemeen schrijnen. De woorden misdaad tegen de mensheid zijn hier absoluut op zijn plaats.
Wie spreekt over oude koeien uit de sloot halen en ‘moeten we het verleden nou altijd weer oprakelen’, zou ik willen zeggen dat die koeien helemaal niet oud zijn. Volgend jaar herdenken we dat 150 jaar geleden de slavernij werd afgeschaft. Bij mijn geboorte was dat dus slechts 80 jaar geleden, terwijl ik tijdens mijn opvoeding het idee kreeg dat dit toch op zijn minst honderden jaren geleden was.

En wie mocht denken dat de sporen van die slavernij, in de vorm discriminatie, voorbij zijn, heeft het mis. Ik weet dat al te goed omdat ik van nabij meemaak wat mijn bruine dochter in Amsterdam te verduren kreeg. Ik zal daar nu niet over schrijven, die tijd komt misschien binnenkort wel. Voor wie denkt dat Nederland een keurig land is, waar discriminatie niet voorkomt, kan ik zeggen: individuele discriminatie en institutionele discriminatie kankert overal nog door. Shame on us.

Het huis van het weekdier

–

Gewoon, zoals de merel
op de punt van het dak.

Over de grootte van het land.
Over de moeders die komen en gaan.
Over de monden van de jongen.
Over de vluchten, hoogte, afstand.
Over pleisterplaatsen.
Over het plezier van het water.
Over de dingen die verdwenen.
Over het nest, de heggen en het dak.

En dan naar een andere punt vliegen,
gewoon zoals de merel.

Zingen.
Avond na avond.

Journal

Ster

Maandag 19 december, Groningen

Ik hou van voetbal, maar ik kijk nooit naar voetbal. Dat komt omdat er zoveel voetbal is dat je er niet goed van wordt. Een potje voetbal op zijn tijd is prima. Maar op televisie, en zelfs op de radio, worden we overvoerd met voetbal. Ik vind het een van de meest overgewaardeerde maatschappelijke activiteiten, ondanks dat ik van voetbal hou.

Zo heb ik vanmiddag een van de mooiste voetbalpotjes ooit in mijn leven gezien. In de finale van dit wereldkampioenschap in Qatar, de wedstrijd tussen Argentinië en Frankrijk, zagen we voetbal zoals voetbal moet worden gespeeld. Beide partijen vochten onverveerd (wat een mooi woord) met elkaar, waardoor de wedstrijd van begin tot het einde spannend was. Het spel golfde prachtig over en weer.

De wedstrijd was, wat mij betreft, ook een aanklacht tegen het spel van het Nederlands elftal. Met afschuw keek ik naar het totaal zielloze spel van onze landgenoten. Louis van Gaal probeerde ons in de voorbereidingen al wijs te maken dat het moderne voetbal niet zonder systeem kan. Daarom had hij voor dit wereldkampioenschap een systeem bedacht dat tot afzichtelijk laf voetbal leidde. Het systeem was eenvoudig: zijn zetstukken moesten vooral verdedigen en als de kans zich voordeed via de flanken counteren. Ik noemde het gaap voetbal. Het leidde tot voetbal waar je je voor moet schamen, het was passief, defensief, saai, vrijwel stilstaand voetbal zonder sjeu.

Gelukkig lieten zowel Argentinië als Frankrijk zien dat Louis van Gaal ongelijk had. Natuurlijk heeft het moderne voetbal een tactiek nodig, maar de kracht ligt niet bij de tactiek, die ligt bij creativiteit, het anticiperen, beweeglijk zijn, individuele kwaliteit, vechtlust en speelplezier. Al deze laatste zaken heeft Van Gaal er bij zijn spelers uitgeramd. Iedere speler diende zich dienstbaar te maken aan Het Systeem en dan zou het wel goed komen. Natuurlijk kwam het helemaal niet goed.

Het Nederlands elftal speelde één kwartiertje goed. Dat was toen ze 2-0 achterstonden in de wedstrijd tegen Argentinië en de tijd drong. Er moest iets gebeuren. De spelers ontworstelden zich uit het systeem en gingen eindelijk voetballen. Eindelijk gingen ze ouderwets aanvalluuuh. Het was een plezier om te zien en binnen de kortste tijd was de achterstand weggewerkt. Daarna vervielen ze weer in dat laffe en saaie Systeem, met gevolg: roemloos verlies.

Het Nederlands Elftal kende één ster, één iemand die straalde, en dat was Louis van Gaal zelf. Goh, wat zagen we hem genieten. Hij is als een soort verlosser uit zijn pensionadodom geroepen en je zag dat hij dacht: ik heb toch niets meer te verliezen, ik ga hier mateloos van genieten. Hij zette zijn spelers, die het eigenlijke werk moeten doen, in de schaduw. In plaats over voetbal ging het over Zijn Systeem en zijn leven. Hij stal de show met melige grappen, het kussen van spelers en pseudo superieur doen. Het voetbal verdween naar de achtergrond.

Gelukkig hebben Argentinië en Frankrijk ons het kinderachtige en incompetente optreden van Louis Van Gaal doen vergeten. Door hun spel staat Louis met terugwerkende kracht in zijn hemd. Het spel van de beide landen zou ons zelfs bijna laten vergeten dat het toernooi plaatsvond in Qatar, een land dat door corruptie het toernooi binnenhaalde en vervolgens walgelijk veel geld uitgaf aan voorzieningen die na het toernooi hun functie verliezen. En dan hebben we het nog niet over de vele doden die deze krachtinspanning mogelijk maakten.

Van Gaal en Qatar kunnen we beide de grote verliezers van dit toernooi noemen. De individuele kwaliteit van Messi en Mbappe daarentegen zijn de grote winnaars. Creativiteit wint het uiteindelijk altijd van een systeem.

Journal

Stilte

Vrijdag 16 december, Groningen

Toch wonderlijk: de wereld ging een paar keer in lockdown en toen de lockdowns voorbij waren was er een enorm tekort aan personeel. Het aantal treinen nam vanwege dat gebrek af, evenals de lengte van die treinen. De wachtlijsten in de zorg werden langer en langer, alom was een gebrek aan mensen die een ambacht beheersten. Het land is uit evenwicht.

Nou weet ik dat ik geen enkel recht van spreken heb, want tijdens een van die lockdowns verliet ik het slagveld en ging met pensioen, eindelijk de total vrijheid. Ik besloot die vrijheid volledig tot mij te nemen. Bestuursfuncties, ik weigerde ze allen. Klusjes? Ik nam er nog twee aan waarvan ik enorme spijt kreeg. Zelfs het kleinste klusje verstoort de totale vrijheid, merk ik.

Bestuursfuncties al helemaal. Je wordt altijd verleid met het verhaal dat zo’n functie nauwelijks werk met zich meebrengt. Het bestuur of de raad van toezicht komt vier keer per jaar bij elkaar en dat is alles, fluitje van een cent. Ik waarschuw degene die na zijn pensioen nog een volle agenda wil hebben. Elke bestuursfunctie heeft mij vele malen meer tijd gekost dan beloofd.

In elke organisatie breekt wel een crisis uit. Er komt een financiële crisis, de subsidie wordt gehalveerd, de directeur stapt op, het personeel meldt grensoverschrijdend gedrag, en zo zou ik nog vele voorbeelden kunnen noemen. Altijd gedoe. De enige manier om daar gegarandeerd verschoond van te blijven, is het nooit aanvaarden van een bestuursfunctie. Tenzij je natuurlijk houdt van sores en ellende, dan is een bestuursfunctie een ideaal middel om daarvan te proeven.

Terwijl ik mijn eigen weg volg en allemaal dingen doe ik echt wil doen, zonder mij van iemand of iets aan te trekken, zie ik de personeelstekorten in het onderwijs oplopen, er is een gebrek aan huisartsen, vervoerders smeken om personeel. Wat doe ik? Ik vertrek naar Frankrijk, ga over de zijlijn heen en zoek nog meer de marge op. Ik neem geen verantwoordelijkheid, help niet mee om tekorten te verminderen.

Het gekke is dat niemand mij ook vraagt ergens in te springen. Met een zak geld heeft men mij laten gaan om te genieten van mijn vrijheid en ik ben vergeten. Voor mij een goede zaak, dat is precies wat ik wilde. Dat geldt niet alleen voor mij, maar voor al die pensionados die lui op hun lauweren kunnen rusten. Gezien de nood had ik wel verwacht dat er een vraag zou komen. Hé, Blogger, kun jij af en toe niet eens met een taxi rijden? Of: Hé, Blogger jij hebt toch een onderwijsbevoegdheid? Kun jij niet eens wat taallessen aan al die scholieren geven die als halve analfabeten van het basisonderwijs komen?

Het bleef gelukkig stil en in stilte knijp er tussenuit. Ze horen nog van me.

Journal d’images

Bidprentje

Donderdag 15 december, Groningen

We wandelen in Dwingeloo door onze oude biotoop. We krijgen er altijd een thuisgevoel van. Het is waterkoud en wat donker. En opeens komt de zon tevoorschijn. Een lichtstraal priemt door de bomen heen. Wyb knipt. Dan blijkt dat ze de foto voor mijn bidprentje heeft gemaakt. Fijn. Hoeven we ons daar niet meer druk over te maken, die kun je maar vast hebben.

Journal

Ontdekkingsreiziger

Woensdag 4 december, Groningen

Ik heb de pest aan winters. Ik hou maar van één winter, en die lijkt uitgestorven. Het is de winter dat je nog kind bent, je stapt uit bed, je blote voeten schrikken van het koude zeil. Je opent je gordijnen en je ziet dat alles anders is, de wereld heeft zelfs zijn kleur verloren. Je weet niet hoe snel je buiten moet komen. Die sneeuw, die maagdelijke sneeuw, het lijkt alsof er geen andere mensen op de aarde zijn, nergens zijn voetstappen te bekennen, als een ontdekkingsreiziger zet jij de eerste stappen in een nieuwe wereld.

En dan ben jij de eerste die door sneeuw stapt. Bij elke stap kraakt de sneeuw een beetje. Je ziet niet alleen dat het heeft gesneeuwd, je hoort het ook. Het geluid is anders, alles is doffer, het geluid is kleiner gemaakt.
Je maakt de eerste sneeuwbal en raakt de lantaarnpaal. Dan ga je naar het fietsenhok van de school die iets hoger ligt, je zet af en de lichte helling zorgt ervoor dat je de straat op glijdt. Voor de straat hoef je niet bang te zijn, want niemand waagt zich buiten. De straat is van jou.

Later op de dag ga je naar de Echoput, waar het een gekrioel en geschreeuw van kinderen is die met grote vaart de diepte in glijden. Dan loop je door naar de Goffert, waar een lange, stijle helling is. De slee gaat zo hard dat je zelfs bang wordt, hoe moet je dit ding ooit stoppen? En je klimt weer naar boven.

Later gingen mijn vriendjes schaatsen op de vijver bij het bejaardenhuis. Ik weet niet van wie ik de Friese doorlopers kreeg, maar ze bleven nooit aan mijn voeten zitten, altijd kropen ze weer naast mijn schoen. Handschoenen uit en ze weer onder binden. Totdat mijn handen zo koud waren dat ik nog maar één ding wilde: naar huis, mijn handen op de kolenkachel leggen.

Helaas. Deze winter zijn uitgestorven, niet alleen omdat ik ouder werd, maar ook omdat die lekkere pakken dikke sneeuw zich niet meer laten zien. Strenge winters zijn voorbij. De winter is er nu een van sombere luchten, bedompte straten, regenbuien, wind.

De eerste winter nadat wij terug waren uit Frankrijk schrok ik enorm van het deprimerend weer. Ik had het altijd lijdzaam ondergaan, druk met werk. Nu pas, na al die mooie heldere luchten in Zuid-Frankrijk, in zomer en winter, viel het mij op hoe onverbiddelijk de winters in Nederland zijn. Ze zijn bijna niet door te komen. Alleen dat al was een motivatie om weer aan Frankrijk te gaan denken.

Het vriest nu, de lucht is helder, blauw, lekker koud. Over de Elfstedentocht hoor ik niemand praten. Niemand die het durft, het verleden heeft het ons afgeleerd. De winter waar ik van hield is definitief verleden tijd.

Journal

Rapport

Dinsdag 13 december, Groningen

Beste lezer,

Als bestuur van Dossiermoddergat willen wij u graag van het volgende op de hoogte stellen. Volgens een onafhankelijk onderzoeksrapport is gebleken dat Dossiermoddergat een ‘verwaarloosde organisatie’ is. Het bestuur gaf opdracht tot dit onderzoek nadat wij via de vertrouwenspersoon in 2020 meldingen hadden ontvangen over pesten, discriminatie en intimidatie.

Uiteraard willen wij geen namen noemen, maar de klachten richten zich vooral op De Blogger. Uit het onderzoek is gebleken dat medewerkers zich bij hem onveilig voelen. Het blijkt dat hij medewerkers, vooral onze fotografen, ernstig schoffeert, soms zelfs vernedert. En dit in het bijzijn van andere medewerkers. Het is niet voor niets dat het ziektepercentage binnen de organisatie significant veel hoger is dan het ziektepercentage bij vergelijkbare organisaties.

Het excuus van De Blogger dat Dossiermoddergat nou eenmaal in de champion league speelt en dat hij daarom iedereen op scherp moet stellen, hebben we niet aanvaard. Wij vinden het een niet relevant excuus, een excuus dat tegenwoordig iedere manager gebruikt die uit de bocht vliegt.

Door te hoge werkdruk en de voorgenoemde bedrijfscultuur viel een van de vijf medewerkers langdurig uit, vaak met een burn-out. Steun tot herstel bood de organisatie nauwelijks. Gevolg was een enorm personeelsverloop.

Het rapport meldt ook incidenten met vier zwarte kunstenaars. De slechte samenwerking met hen is volgens het onderzoeksbureau te wijten aan een gebrek aan kennis over discriminatie, racisme en inclusiviteit bij een deel van medewerkers en specifiek De Blogger. Dossiermoddergat staat zich wel voor op een divers personeelsbeleid, maar van de vijfentwintig medewerkers tussen 2015 en 2022 waren er drieëntwintig wit en hetero.

Ander aspect waar het rapport op wijst, is het zich structureel schuldig maken aan nepotisme. Volgens de doelstellingen van Dossiermoddergat moet het het blog een breed beeld van de samenleving geven en streeft het een diversiteit aan onderwerpen na. Helaas heeft Dossiermoddergat onder leiding van De Blogger de scope steeds meer vernauwd tot zijn eigen leven, zijn naaste familieleden en vrienden.

Wij hechten er waarde aan te vermelden dat De Blogger zich niet schuldig heeft gemaakt aan seksueel overschrijdend gedrag, wat in een eerdere werkkring van hem wel heeft plaatsgevonden. Dat neemt niet weg dat het bestuur De Blogger voorlopig op non-actief heeft gesteld.

Het bestuur biedt zijn oprechte excuses aan de medewerkers aan dat zij zijn blootgesteld aan de grillen en willekeur van het management van De Blogger. Wij bieden ook onze excuses aan de lezer aan, aangezien de blik van Dossiermoddergat steeds beperkter werd.

De aankomende week zullen wij ons beraden welke maatregelen we gaan nemen om te zorgen dat aan deze situatie per direct een einde komt en er voor te zorgen dat dergelijke toestanden in de toekomst zich niet herhalen.
Wij houden u op de hoogte en hopen niet dat u door deze onverkwikkelijke zaken het lezen van Dossiermoddergat opgeeft. Want Dossiermoddergat bestaat bij de gratie van uw lezen.
Wij wachten een reactie van De Blogger af, mocht die komen, al heeft hij aangegeven dat hij daartoe geen behoefte voelt, dan houden wij u zeker op de hoogte. Nogmaals onze welgemeende excuses.

Met vriendelijke groet,
het bestuur van Dossiermoddergat,
is getekend,
de voorzitter.

P.S. Omdat wij vinden dat de onderste steen boven moet komen, hebben wij aan Deloitte gevraagd nader onderzoek te doen hoe het zover heeft kunnen komen. Het onderzoeksrapport van Deloitte zal in 2025 klaar zijn. Uiteraard brengen wij u over de conclusies van dit rapport te zijner tijd op de hoogte.

Journal d’images

Tjerk

Zondag 11 december, Groningen

Acht jaar geleden overleed Tjerk, de vader van Wyb. Hij was een belangrijk deel van zijn leven vrijwilliger van het It Fryske Gea. In die functie zorgde hij ervoor dat de Van Asperen eendenkooi in Anjum in goede conditie bleef. Hij onderhield de kooi met een aantal mannen die zijn kameraden werden. In een keet bij de kooi groeiden ze steeds meer naar elkaar toe. Na het werk was er tijd voor een Jägermeister, de lievelingsdrank van Tjerk. Hij heeft menig fles soldaat gemaakt. Een aantal van die flessen, bijeen gehouden door de ruggengraat van een gestorven ree, vonden we vandaag terug in de vensterbank van de keet die ze gewoon De Keet hebben genoemd.

Tjerk gaf aan dat hij graag in de eendenkooi zijn laatste rustplaats zou vinden. Vandaag hebben we die wens vervuld. Met Anneke en de kinderen wandelden we door het landschap waar Tjerk zo van hield. Uitgestrekte weilanden, donkere luchten, zompige grond, ganzen die gakkend overvlogen, een haas die wegvluchtte. Onder een boom, die ooit door de bliksem is getroffen, hebben we hem verstrooid.

Het spreekt voor zich dat we daarna nog een Jägermeister in de keet dronken. De fles, nog half gevuld, hebben we met wat glazen achtergelaten voor zijn kameraden. Dit alles, daar zijn we van overtuigd, in de geest van Tjerk. Hij was een man uit duizenden waarvan we nog steeds veel houden.

Journal

AI

Zaterdag 10 december, Groningen

Het absolute geluk lonkt. Binnenkort kan ik echt in mijn hangmat gaan schommelen, wijn en boek onder handbereik. De baliemedewerkster in het bankwezen, de typograaf, de encyclopedie, de medewerkster van het reisbureau en de beste menselijke schaker ter wereld gingen mij voor. Allen verdwenen door digitalisering en het toenemen van de kunstmatige intelligentie, of beter: artificial intelligence (AI). Het einde van het bloggen is in zicht. Voor altijd vakantie!

Of eigenlijk zeg ik het verkeerd. Er zal altijd worden geblogd, maar er hoeft geen mens meer aan te pas te komen. Grote sensatie is het programma ChatGPT. Je geeft ChatGPT een schrijfopdracht en je krijgt een uitstekend lopende tekst. Niks geen houterige computergestuurde taal meer, de taal is niet te onderscheiden van de menselijke schrijfkunst. Sterker: je kunt ChatGPT zelfs vragen om in een bepaalde stijl of genre te schrijven. Vraag een thriller à la Grisham en je krijgt een thriller à la Grisham. Het programma schijnt zelfs te begrijpen wat ironie en sarcasme is en daarmee aan het werk te kunnen. Wat betekent dat het met gelaagdheid in een tekst kan omgaan.

Ik heb het programma gedownload en heb er een beetje mee gespeeld. Het is onvoorstelbaar wat mogelijk is. Ik vraag een kritisch commentaar op het asielbeleid van Nederland en verdomd, ik krijg een lezenswaardig blog. Dit betekent dat ik binnen afzienbare tijd ’s ochtend alleen nog maar een onderwerp hoeft te kiezen. Dan zeg ik tegen ChatGPT: schrijf een blog over de overheid als dader in de stijl van Dossiermoddergat. Ik kruip in de hangmat en tegen lunchtijd ga ik eens kijken wat ChatGPT heeft gebrouwd. Het zal vast mogelijk zijn om een automatische link te leggen met Dossiermoddergat zodat ik het er niet zelf meer hoef op te zetten. Eindelijk ben ik af van dat bloggen.

Laat ik je een voorproefje geven. Om te kijken of het programma op het allerhoogste artistieke niveau kan werken, geef ik ChatGPT de opdracht een haiku te schrijven met als onderwerp een ree. En zie hier het resultaat.

de ree op het land
zomer, herfst, winter, lente
de ree op het land

Nou moet een goede haiku in principe een natuurbeschrijving zijn en drie regels bevatten. De eerste regel moet vijf lettergrepen bevatten, de tweede zeven en de derde weer vijf. Verdomd, het programma heeft het prima uitgevoerd. Het gedicht vind ik door zijn eenvoud ongelooflijk mooi, het schept meteen de leegte van een landschap, een ree die daar als silhouet in weer en wind in staat. Het is in feite een zeer doeltreffende ode aan de ree.

Wat ik ook knap vind is dat het programma kiest voor de ree en niet voor het ree. Volgens het Groene Boekje mag je zowel ‘de’ als ‘het ree’ zeggen. Van Dale noemt ook beide opties maar vermeldt erbij dat ‘het ree’ typisch jagerstaal is. Daaruit kunnen we opmaken dat minder vuurgevaarlijke lieden het vaker over ‘de ree’ hebben. Uiteraard gebruiken de redacteuren van Dossiermoddergat, als minder gevaarlijke vuurgevaarlijke lieden, als optie de ree.

De lezer van Dossiermoddergat kan nog veel plezier hebben van deze artificial intelligence. En ik ook.

Journal

De weg terug

Woensdag 7 december, Groningen

Verhuizen naar een eenzaam huis op een berg. Verdomd, blijk ik in een eeuwenoude traditie te staan enerzijds, anderzijds op de huid van de tijd te zitten. Ik verklaar mij nader.

In NRC lees ik afgelopen zaterdag de kop: ‘Stilte is de grootste luxe.’ In het artikel lees ik: ‘We willen ons bevrijden van de constante drukte. Echte stilte en afzondering is maar voor een kleine groep weggelegd.’ Ander citaat: ‘Maar voor échte stilte en rust heb je veel meer geld nodig. Stiltevakanties zijn een trend in het luxesegment. In Italië worden vijfsterrenhotels geopend in voormalige kloosters, voor een ‘meditatieve’ vakantie.’
Die trend schijnt zich dus vooral voor te doen in het dure segment. Dan kun je er donder op zeggen dat na de early adopters de late majority zal volgen. Dat zou vooruitgang zijn. In ieder geval zitten Wyb en ik met onze verhuizing naar onze berg blijkbaar op de huid van de tijd.

Maar dat zal me worst wezen. Een dag eerder las ik in de Volkskrant dat er een nieuw boek uit is, geschreven door Jan de Meyer. De titel luidt: De weg terug. De ondertitel: Chinese kluizenaars en het daoïsme.
Op de achterflap lees ik: ‘Gedurende meer dan tweeduizend jaar hebben Chinese daoïsten (lees taoïsten) zich teruggetrokken uit het dagelijks leven en zich in stilte als kluizenaar te wijden aan geestelijke rust, onthechting en eenvoud. Hun aandeel in de geschiedenis lijkt marginaal, maar is dat allerminst. Talrijke keizers deden een beroep op de ‘verheven heren’ omdat in hun teruggetrokken levenshouding een sterk commentaar op het ambtelijk apparaat sprak en zij door hun weigering een bestuurlijke rol op zich te nemen boven de massa uitstaken.’
Het spreekt voor zich dat ik dat boek wil lezen.

Elke dag ga ik als een soort handelsreiziger, met boeken waarvan we vanaf willen, de stad in. Dan ga ik weer naar het ene antiquariaat, dan weer naar het andere. Elke dag scoor ik zo’n vijfentwintig à dertig euro. Vandaag besluit ik de opbrengst van mijn handeltje aan De weg terug te besteden. Ik hoop er de filosofische onderbouwing of ondersteuning van onze verhuizing in te vinden. Eenmaal thuis begin ik meteen te lezen.

‘Niet alleen zijn de Chinese kluizenaars niet marginaal, ze zijn ook geen verleden tijd. Verschillende van de belangrijkste thema’s die hen meer dan twintig eeuwen bezig hebben gehouden, zijn vandaag minstens even actueel en relevant als ze al die tijd geleden al waren: de keuze tussen het bewaren van een zo groot mogelijke mate aan autonomie en individuele integriteit enerzijds, en het participeren aan de ontwikkeling van het beleid anderzijds; het conflict tussen het eigen geweten en de bezoedelingen die gepaard gaan met het uitvoeren van de macht; de keuze tussen persoonlijke vrijheid en zelfontplooiing enerzijds, en het accepteren van een leven van conformisme in een ritualisme doordrenkte maatschappij anderzijds.’

‘Niet zelden steunden onze anachoreten (kluizenaars) op passages uit de Zhuangzi, waarin wordt gesteld dat de individuele integriteit enkel kan worden bewaard door zich nutteloos te maken voor overheid en bestuur, met andere woorden, door de schijn te wekken maatschappelijk voor niets te deugen.’

Ik verheug me in toenemende mate op de verhuizing.

Journal

Verhuistolerantie

Dinsdag 6 december, Groningen

‘Dat je dat durft.’
‘Wat een grote beslissing.’
‘Wat heerlijk.’
‘Een straf besluit.’
De reacties op onze beslissing weer naar Frankrijk te verhuizen lopen nogal uiteen. Misschien omdat we het al een keer hebben gedaan zie ik het zelf niet als een grote beslissing. Je kunt in Nederland en in Frankrijk wonen, wat maakt het uit. Twaalf uur rijden en ik ben weer in Nederland. Dat oppervlakkige gevoel overheerst bij mij. Maar het is natuurlijk te simpel gedacht. Ik heb echt zin om weer naar Frankrijk te gaan. Waarom eigenlijk? Wat zijn de werkelijke reden waarom wij dat, in tegenstelling tot een heleboel mensen, ‘zomaar’ doen?

De belangrijkste drijfveer voor mij is vermoedelijk de behoefte aan stilte, aan rust. Ik vind het heerlijk om daar te zijn. De ruimte van het land, de afstand van de drukte, ik kan daar erg van genieten. Wyb en ik kunnen prima met z’n tweeën zijn. Ook zonder duizend-en-een contact en verplichtingen vermaken wij ons uitstekend.

Ik heb het donkerbruine vermoeden dat door die stilte en rust zich weer nieuwe dingen aandienen. Klinkt vaag, is vaag. De rust geeft ruimte voor nieuw denken. Hoop ik. Als die nieuwe dingen niet komen, ook prima. Ik vind het heerlijk om op een veranda te zitten. Geef mij een boek en een laptop en mijn leven is gevuld. Voor Wyb ligt dat anders, denk ik. Zij heeft echt behoefte aan nieuwe werkzaamheden, andere werkzaamheden, werk dat buiten het theater ligt. Ik kan mij dat goed voorstellen. Ook ik had het theater op een gegeven moment wel gezien. Het leven is te lang om je met één soort werk bezig te houden.

Andere belangrijke reden om het besluit te nemen heeft met het licht te maken. Het licht in Nederland, en vooral in de herfst en de winter, is vaak zo deprimerend modderig, en zo lang modderig. In de Dordogne regent het ook wel en is het ook bewolkt, maar nooit zo lang als in Nederland. Al ongekend snel voor Nederlandse begrippen breekt de lucht, is er blauwe lucht en zon te zien. Die ellenlange periodes van modderig licht heb je daar niet. En: een ongelooflijk groot goed, het waait er opmerkelijk weinig, dat is heerlijk, hierdoor wordt alles behaaglijker.

Ander aspect. Ik heb in Frankrijk het heerlijke gevoel dat ik een buitenstaander ben. In Nederland voel ik mij met alles verwant en dat alles vind ik opmerkelijk vaak onaangenaam. Komt de domme drang bij dat ik me ermee wil bemoeien. In Frankrijk schud ik dat van me af. Ik maak me ook geen enkele illusie over het integreren in de Franse samenleving. Alleen al mijn slechte beheersing van de Franse taal behoedt mij daarvoor. Ik heb ook niet bepaald het idee dat de Fransen op die integratie zitten te wachten. Hun eigen familie staat centraal, en die buitenlanders die er wonen, à la.

Wat de beslissing makkelijk maakt, zal onze verhuistolerantie zijn. Wij zijn gewend onze spullen te pakken en in een totaal nieuwe omgeving te gaan wonen. Wij zijn getrainde verhuizers. Dat bedoel ik niet in fysieke zin, want zonder hulp om onze spullen van A naar B te brengen zouden we het niet redden. Gelukkig zijn er Erik en Ed die ons al eerder naar het zuiden brachten.

Erik stelde gisteren al voor om zelf een flinke aanhangwagen te kopen zodat we die bij de volgende verhuizing kunnen gebruiken. Het kan best dat Erik ons inmiddels beter kent dan wij onszelf. Hij is er blijkbaar van overtuigd dat er een volgende verhuizing komt. Ik zou er op dit moment niet aan moeten denken, maar ja, de resultaten uit het verleden wijzen inderdaad een andere richting op. Zowel Wyb als ik beschikken over een bovengemiddelde wendbaarheid, dus ja, wat moet ik hierover zeggen?, ik weet het niet, het zou kunnen, we zien het wel.

Journal

Met grote dankbaarheid

Zondag 4 december, Groningen

Ik ga vandaag iets met pijn in mijn hart doen. De eerste boeken die ik kreeg waren alle fictie. Zo had ik de hele serie van Puk en Muk die ik in een rood koffertje bewaarde. Als ik bij mijn oma ging logeren moest het koffertje mee. Daarna verzamelde ik nog de serie van Wipneus en Pim, iets later de serie van Pim Pandoer. Eigenlijk ben ik altijd een serie lezer gebleven. Als een schrijver mij bevalt, wil ik het liefst alles van hem lezen.

Het eerste non-fictie boek dat ik kreeg was Dit dier is uw vriend, een boek, zoals de ondertitel zegt, alles over huisdieren. Ik keek zojuist in het boek wanneer het is uitgegeven: 1963, ik was negen jaar. Grote kans trouwens dat ik het toen op Sinterklaasavond heb gekregen.
Het is niet gek dat ik het kreeg want dieren hebben altijd een grote rol in mijn leven gespeeld. In de tijd dat ik het boek kreeg hadden we een parkiet, Popi geheten, die ik allerlei kunstjes had geleerd. Het kan niet anders of ik had ook hamsters. Mijn hele jeugd heb ik hamsters gehad. Ik probeerde ze te fokken. Soms hadden ze jongen en dan bracht ik die naar de dierenzaak om te verkopen. Maar vaker vraten ze hun kroost op en vond ik in de bak aangevreten jongen.

Ik heb zelfs seksuele voorlichting gekregen via de hamster. Op een gegeven moment waren het mannetje en vrouwtje dat ik had op de salontafel aan het neuken. Mijn moeder stelde toen de verbijsterende vraag: ‘Hoe denk je nou hoe mensen kinderen kunnen krijgen?’ Na haar uitleg viel alles voor mij op zijn plaats.

Ik denk dat Dit dier is uw vriend ook een belangrijke oorzaak is dat ik mijn hele leven, tot de dag van vandaag, honden heb gehad. Ik vrat het hoofdstuk over de hond en droomde hoe het was om zelf een hond te hebben. Die hond kwam een paar jaar later en was, tot mijn teleurstelling, een dwergpoedel. Zelf had ik meer een schotse collie in gedachte, zo’n hond als Lassie, of een herdershond als Rin Tin Tin. Onze dwergpoedel verrichtte nooit heldendaden.

Vandaag ga ik Dit dier is uw vriend weggooien. Voor mij een grote daad. Maar ik vind het nu toch ook onzin dat je een boek een leven lang in de kast laat staan om sentimentele redenen. Ik heb het boek zeker vijfenvijftig jaar niet ingekeken, maar wel bij elke verhuizing weer meegenomen. De Puk en Muks zijn al lang uit mijn leven verdwenen, Dit dier is uw vriend pakte ik elke keer weer in. Nu we opnieuw kleiner gaan wonen, de boekenkast beperkt is, besluit ik er definitief afscheid van te nemen. Vooral omdat de rug ernstig is gehavend, is het zelfs niet waard om naar een kringloopwinkel te brengen. Met grote dankbaarheid dat ik het boek in mijn jeugd had, gooi ik het in de vuilnisbak. Het boek heeft mijn liefde voor dieren zeker nog meer aangewakkerd.

Journal

Croucho Club

Zaterdag 3 december, Groningen

Een fotoboek uitgeven is een genot. Op de eerste plaats omdat je de foto’s waarvan je zo houdt in één boek in de hand kunt houden en bekijken. Foto’s in een boek vind ik sowieso de ideale manier om foto’s te bekijken. Foto’s op internet en in Dossiermoddergat zijn ook niet te versmaden, maar dan blijven ze toch teveel lichtbeelden. In een fotoboek zie je foto’s zoals ze zijn bedoeld. Als ik moet kiezen tussen foto’s bekijken op een fototentoonstelling of diezelfde foto’s bekijken in een boek. Dan kies ik voor het boek. Een fototentoonstelling loop ik maar één keer over, een boek kan ik altijd weer in mijn hand houden. Een foto op een fototentoonstelling wordt ook teveel kunst, vind ik. Een foto in een boek is meer een gebruiksding, is veel vriendelijker en onnadrukkelijker.

Maar er is nog een reden dat het uitgeven van een fotoboek een genot is. Dat heeft te maken met de contacten die het genereert. Wyb en ik hebben sinds het uitkomen van het boek nog nooit zoveel sociale contacten gehad. Mensen nodigen ons uit om het boek te komen brengen, mensen komen langs om het boek te halen en vaak gaat dat weer gepaard met een etentje. Al weken staat er vrijwel elke dag iets in mijn agenda, dat was toch al een paar jaar nauwelijks het geval. Al die sociale contacten, waar ik best van geniet, hebben één nadeel, en dat is dat ik nauwelijks aan fotograferen toekom.

Gisteren hadden we een eetafspraak met Grita en Crispin. Normaal gesproken wonen zij in het Engelse Sussex, een paar honderd meter van de zee in een huis dat stamt uit 1500 zoveel. Van alle vrienden die ik heb, wonen zij denk ik wel het mooist. Ze zijn in Nederland voor een familiebezoek.
Ik spreek over vrienden, maar kun je mensen die je meer dan 35 jaar niet hebt gezien wel vrienden noemen? Ja, dat kan. Makkelijk. Want 35 jaar betekenen niets voor een vriendschap. Als ze voor de deur staan, is het als vanouds.
Het contact dat we hebben, verloopt normaal gesproken via Facebook. Er wordt wat afgekankerd op het medium, maar het zorgt er wel voor dat ik nog een soort van sociaal contact hou met mensen die ik weinig kan zien. Ook Grita en Crispin kwamen om een boek op te halen. Crispin is een fanatiek fotograaf, Grita is in Engeland een gewaardeerd book designer. Altijd interessant om hun mening te horen.

De laatste keer dat ik Grita en Crispin in levende lijve zag, was in de jaren tachtig in Londen, waar ze een prachtig huis hadden waar Lies en ik logeerden. Bijzondere gebeurtenis die ik me herinner was een bezoek aan de Groucho Club. Normaal gesproken kom je daar als bezoeker echt niet binnen, zeker niet in die tijd. De Groucho Club is een private member club in Dean Street, Soho. We konden naar binnen omdat Crispin lid was. De leden van de club zijn voornamelijk afkomstig uit de media-, entertainment- en kunstwereld. Even lunchten wij in het hart van de Engelse cultuur. Ondanks dat hip Engeland er zat, dit het episch centrum van de moderne kunst was, ademde het de sfeer die de Engelse clubs al eeuwen hebben. Crispin wees ons de titanen uit die wereld aan. Ik geloof niet dat ik een van hun namen kende.

Journal

Kogel

Woensdag 30 november, Groningen

We dachten een losse flodder af te schieten, bleek het een kogel te zijn. Het ding had een afwijking, het floot om ons heen. Het leek een ongeleid projectiel. Werd de losse flodder een gevaar voor ons? We bleven het ding volgen, het schoot om ons heen. Soms vloog het even weg, dachten we er vanaf te zijn. Maar dan kwam het weer in grote snelheid op ons af. Dat ging zo een tijdje door. We kwamen er niet meer van los.

En toen, opeens, ging de kogel toch door de kerk. Bam! Het was duidelijk: we besloten terug te gaan naar Frankrijk. Deo volente gaan we rond 1 februari terug. Alweer verhuizen, hoor de ik lezer van Dossiermoddergat met verbazing uitroepen. Alles weer inpakken. Ja, weer verhuizen. Cadouin lonkt.

Eigenlijk zouden we niets hoeven in te pakken. We kochten het huis in Frankrijk met inboedel. Al maanden hebben we er in gewoond zonder iets te missen. Maar toch, we willen onze eigen spullen om ons heen, de boeken, schilderijen, de tafel en de stoelen waar we aan zijn gehecht. Door al dat verhuizen van ons zijn we gelukkig enorm afgeslankt. Alleen het hoognodige, het meest dierbare is over, we hebben ons verlost van de ballast.

Waarom verhuizen? We hebben een prima huis in Groningen, waarom halen we ons al dat werk weer op de hals? Het is de rust, de stilte van het huis en zijn omgeving. Het is de geborgenheid die we er voelen.
‘En wat ga je daar doen?’ vraagt een vriend tegen wie ik het vertel. Hij geeft zelf het antwoord: ‘De taoïsten noemen dat het vasten van het hart. Je terugtrekken in jezelf, langzaam versterven.’ In dat vasten kan ik me nog vinden, in dat versterven zeker niet. Wyb heeft plannen om allerlei dingen aan te pakken. Ik idem dito. Ik verheug me op de rust waardoor ik weer een project kan oppakken. Een nieuw fotoboek, zeker. Een roman die al een tijd in mijn la ligt te wachten om opnieuw aangepakt te worden? Misschien.

Gisteren, toen we terugkwamen uit Frankrijk en ergens onder Breda de grens overgingen, wist ik het zeker. We kwamen in een stoet terecht van veel te dure auto’s, de stoet duurde van de grens tot even na Zwolle en zelfs daar bleef het druk. Al die mensen. Drukte. En nog eens drukte. Wyb en ik haken voorlopig af, we trekken ons terug. Tijd voor contemplatie.

Maar je moet natuurlijk nooit te optimistisch zijn. Die kogel door de kerk deed me denken aan een gedicht van C. Buddingh’. Of was het niet van Buddingh’? Het geheugen is zo’n onbetrouwbaar hulpmiddel. Gelukkig is er Google. Ja, het blijkt inderdaad van Buddingh’ te zijn.

Verzuchting van de eeuwige underdog

Komt de kogel ooit door de kerk,
krijgen we ‘m weer in ons achterwerk.

C. Buddingh’

Journal

Wit

Maandag 28 november, Cadouin

Demonstreren is niet moeilijk, als het mag tenminste. Je bent ergens voor of tegen, je verenigt je en dan ga je de straat op. Op spandoeken en borden schrijf je waar je voor of tegen bent. Ik heb het in mijn jonge jaren zelf veel gedaan, te veel, want op een gegeven moment zie je jezelf lopen en denk je: hier loop ik nou voor de zoveelste keer, heeft dit nut? Na het stellen van die vraag kreeg ik er steeds minder zin in, komt bij dat ik een goede baan kreeg. Ja, ja, zo gaat dat.

Ondanks dat demonstreren een eenduidige bezigheid is, zie ik toch een nieuwe internationale tendens. Uit nood geboren, gewoon omdat het aantal autoritaire klootzakken op het wereldtoneel toeneemt en steeds meer klootzak worden. Ik zag het voor het eerst in Rusland, daarna Iran en nu weer China. Er zijn geen spandoeken of borden meer. De demonstrant houdt een leeg A4-tje omhoog. Een ontroerend gebaar, vind ik. Het is bijna een poëtische vorm van sprakeloos zijn. Het is in feite de ultieme manier om duidelijk te maken dat men monddood is. Het is de erkenning van de zwakke positie, de onderdrukking, maar daar toch uiting aan willen geven.

Het is een machteloos gebaar. En toch. Dat simpele A4-tje schijnt levensgevaarlijk te zijn en veel te zeggen. Wie het A4-tje omhoog houdt, wordt al snel opgepakt en afgevoerd. Het A4-tje beschrijft zonder woorden de hele wereld waarin de demonstrant leeft. In een brute wereld is hij of zij de mens zonder stem. Het lege papier is de manier om het te laten weten en er tegen te protesteren.

Ik gebruikte net de woorden poëtische vorm. Ook in de poëzie speelt het wit een essentiële rol. Het wit scheidt de delen van het gedicht, de coupletten. Door dat wit krijt elk couplet zijn eigen zeggingskracht. Het gedicht zelf staat in een zee van wit. Door het wit krijgt de tekst kracht en betekenis. Het wit scheidt het af van die enorme wereld om het gedicht heen, het wit maakt van het gedicht een eiland met eigen betekenis en waarde.

Onderschat het wit niet. Het staat niet voor leegte, het staat voor de stem van hen die geen stem hebben. Het wit legt ook de angst van de machthebber bloot. Zelfs wit, het niets, zien ze als een gevaar dat met brute kracht de nek moet worden omgedraaid. Je bent toch diep gezakt als je het wit als een gevaar ziet. Want wit staat voor onschuld, voor overgave en non-agressie. Wie zich overgeeft zwaait met een witte vlag. Wie met een wit A4-tje zwaait, doet het tegenovergestelde.

Journal

Gids

Zondag 27 november, Cadouin

Toen Wyb en ik reageerden op een advertentie waarin een beheerdersechtpaar voor een chambres d’hôtes in Saint-Hippolytte-du-Fort werd gevraagd, hadden wij geen idee waar we dat konden vinden. Na enig googlen zagen we dat het aan de voet van de Cevennen lag.
Na diverse gesprekken in Nederland vonden we het, voordat we zouden beslissen, het raadzaam om ook nog zelf te gaan kijken. Rond Kerst reden we de streek en Hippolyte binnen. We waren meteen verkocht. Het dorp was helemaal niet Provence-achtig liefelijk. De Cevennen bleek een ruige streek, enorm uitgestrekt. Hippolyte beschouwde ik altijd als het echte Frankrijk. Het trok niet veel toeristen, maar de mensen die kwamen konden de sfeer van de Cevennen en het dorp meteen waarderen, eigenlijk iedereen herkende de authenticiteit.

Pas nadat wij er waren gaan wonen, bleek de plek nog een cadeau voor ons in petto te hebben. Hippolyte bleek namelijk niet ver van Montpellier te liggen, een stad die ik daarvoor niet kende. Het bleek een prachtstad te zijn. Ze is zo’n beetje de oudste universiteitsstad van Europa en draagt daar nog alle sporen van. De universiteit is er nog steeds en de studenten zijn in grote getale aanwezig en in het centrum van Montpellier staan nog steeds de oude huizen in het oorspronkelijke stratenplan opgesteld, het is een stad vol sfeer: levendig, vrolijk, mooi.

Toen wij begin dit jaar ons huis in Cadouin kochten, wisten we wel iets van de Dordogne. We waren er meerdere keren op vakantie geweest en bovendien wonen onze Nichten daar. Het was dus niet geheel en al onbekend voor ons. En evenals Hippolyte blijkt ook Cadouin een cadeau voor ons te hebben. Niet al te ver van de eenzame landelijkheid van Cadouin (wat een genot) ligt Bordeaux, een stad waar Wyb en ik ooit één middag zijn geweest en waarvan we al meteen zeiden dat het ons een topstad leek.

Nadat we drie dagen over onze planken vloer hadden gekropen, vonden we dat we een beloning verdienden. Bovendien moest de olie intrekken en mochten we de vloer een etmaal niet belopen. Allemaal goede redenen om naar Bordeaux af te reizen en te checken of onze eerste indruk, jaren geleden, klopte.

En die bleek uitstekend te kloppen, Jezus, wat een leuke stad, en vooral, wat een mooie stad, wat een allure. Ik vind het heerlijk om naast die landelijke eenzaamheid een stad te weten waar je Het Grote Leven even kunt snuiven. Voor mij is het een waar Fotografie Paradijs.

Wyb en ik beginnen dan meteen te fantaseren. Misschien kunnen we hier voor een tijdje een studio huren, door de week in Bordeaux wonen, in het weekend naar Cadouin. Wyb voegt dan meteen de daad bij het woord en gaat kijken of ze hier zou kunnen werken. Blijkt geen probleem te zijn. Zo worden er gidsen gevraagd om met toeristen de rijke wijngaarden van Bordeaux te bezoeken. Een andere organisatie vraagt gidsen om met toeristen sightyseeënd door Bordeaux te fietsen. Wyb lijkt het geweldig. Mij ook. Een studio heb je voor zevenhonderd, achthonderd euro. Het hele weekend krijg ik mijn lievelingslied van Louis Davids maar niet uit mijn hoofd: Mensch durf te leven!

Journal

Klus

Donderdag 24 november, Cadouin

Deze dagen zijn we in Frankrijk bezig met iets waar ik ontzettend de pest aan heb: klussen. Soms hoor ik wel eens iemand zeggen: ‘Ik ga morgen lekker klussen.’ Lekker? Geen idee wat de woorden lekker en klussen met elkaar hebben te maken. Het is jaren geleden dat ik iets heb geklust, en ook die keer bracht de overtuiging dat klussen en ik net zomin bij elkaar passen als de woorden lekker en klussen.

Ooit besloot ik al mijn gereedschap weg te doen opdat ik nooit meer in de verleiding zou komen iets te doen. Jarenlang, ondanks vele verhuizingen, kreeg ik het voor elkaar om niet te klussen. Wat wel betekende dat jarenlang, en ook nu nog, een peertje in plaats van een smaakvolle lamp onze slaapkamer verlicht.

Wyb en ik zijn deze dagen bezig met het schuren en oliën van onze slaapkamervloer, de vloer in de gang en van de logeerkamer. Het gevolg is dat de inboedel van die kamers midden in onze woonkamer annex keuken staat. Al twee nachten slapen we pontificaal in onze woonkamer in ons eigen bed. Overal waar ik kijk troep: matrassen, lampen, kasten, nachtkastjes.

Het is Dies verboden om bij ons op bed te slapen, dat neemt niet weg dat ik elke ochtend wakker word met een hond naast me. Dat komt omdat we samen in een kamer moeten slapen omdat de rest van het huis is afgesloten door de werkzaamheden. De smiecht weet elke nacht op ons bed te sluipen en zich elke nacht met ons mens te wanen.

Overdag kruipen Wyb en ik over vloeren. Met een schuurmachine verwijderen we het bovenste laagje van de vurenhouten vloer, daarna schoonmaken, stofzuigen en is het de bedoeling dat we de vloer oliën. Omdat wij er geen verstand van hebben, dachten we dit karweitje wel in één dag te klaren. Foutje. Zo’n schuurmachine is een weerbarstig ding, het wil zich alle kanten uit vreten. Na een paar minuten het ding in bedwang houden, gutst het zweet van mijn lijf en laten mijn spieren weten dat ze niet zijn gediend van dit werk, of ik gek ben geworden.

Ja, ik ben gek geworden omdat we dachten dit klusje wel zelf te kunnen klaren, vooral omdat er met klusjesmannen in Frankrijk nauwelijks sluitende afspraken zijn te maken. Het is zelfs de vraag of er überhaupt klusjesmannen in Frankrijk zijn. Je kunt ze wel bellen, ze nemen zowaar soms de telefoon op, maar aan afspraken komen ze nooit toe, wel aan toezeggingen om binnenkort eens langs te komen om te kijken wat het werk nou precies inhoudt. Ons huis wordt echter nooit bereikt.

Laat maar. Dachten wij. We doen het zelf wel. Het is nu al de tweede dag dat ik vieze handen heb, geen tijd om te lezen of te fotograferen. Morgen volgt er nog een derde dag. De logeerkamer is nu helemaal klaar. En verdomd, al zeggen we het zelf, het er prima uit. Nou moeten we het niet te hoog in de bol krijgen want dadelijk raken we er nog van overtuigd dat wij best wel kunnen klussen. En ik vrees dat zo’n overtuiging zeker tot nog meer klussen leidt.

Gebukt onder het klussen. Voor wie denkt, waarom neem je nou geen groot schuurapparaat. Zo’n groot ding is veel te zwaar, die krijgen we de berg niet op. Met dat kleintje gaat het prima, al krijg je er wel een hernia van.

Journal

Stap

Dinsdag 22 november, Cadouin

Groningen, Cadouin, een grotere tegenstelling is niet mogelijk.
In Groningen wonen een ongelooflijke hoeveelheid jonge mensen. Als ik door de stad loop ben ik als 67-jarige een bezienswaardigheid. In de Groninger straten zie je weinig anderen van die leeftijd. Het gros is rond de twintig, als je tegen de dertig loopt, verlaat je blijkbaar de stad.

In het centrum racet een leger thuisbezorgers op snelle fietsen en scootertjes. Ik heb slechts één keer een ongeluk gezien, een wonder, want de bezorgers trekken met hoge snelheid door de massa studenten die elke dag door het centrum trekt.
Overal is herrie, getoeter, sirenes, het geschreeuw van de sirenes doet me vaak aan Londen en New York denken, ook daar de hele dag door het gehuil van sirenes.

In Cadouin wonen geen jongen mensen. Ik heb er in ieder geval nog geen gezien. Eigenlijk zijn er twee Cadouins. Een is het Cadouin in de toeristentijd, het andere is het Cadouin buiten de toeristentijd. In Saint-Hippolyte-du-Fort viel het me al op, de toeristentijd duurt in feite heel kort, zes, acht weken en dan gaat alles weer back to normal. Toen ik zelf nog toerist was, dacht ik dat de toeristentijd het normale Frankrijk was. Fout. Het is een korte opleving van drukte, meer niet.

Wyb en ik verblijven momenteel in het Cadouin van buiten de toeristentijd. En het moet gezegd, het is nog veel rustiger dan ik dacht. Veel meer huizen dan ik vermoedde zijn vakantiehuizen. De meeste huizen hebben dan ook dag en nacht hun luiken dicht en wachtten in volle overgave op hun eigenaren die ergens in Parijs, Engeland of Nederland zich de benen onder hun lijf lopen.
Wij lopen door een verlaten dorp. De plaatselijke pizzeria is alleen nog op vrijdag, zaterdag en zondag open. De andere restaurants zijn dicht. Als we bezoek zouden krijgen, moeten we kilometers rijden om een restaurant te vinden waar we samen kunnen eten.

Belangrijke vraag voor ons: blijven we genieten van beide werelden of gaan we kiezen? Meer en meer neigen we naar het eenzame Cadouin. Het lijkt alsof ik in Groningen word omringd door mensen, ik moet moeite doen om ze te ontlopen, maar contact heb ik nauwelijks. Of ik nou door de bossen van Cadouin loop of door het centrum van Groningen, qua contact maakt het niet veel uit. Oké, soms ga ik met Henk of iemand anders een glas bier drinken, maar dat ga ik hier ook wel krijgen.

De vraag is of ik tegen de eenzaamheid kan. Al mijn leven lang flirt ik met het kluizenaarschap. Ik hoef nog maar één stap te zetten, namelijk van Groningen naar Cadouin verhuizen en het kluizenaarschap is een feit. En zoals het er nu naar uitziet, gaan we die stap maken. Ik hou van het alleen zijn, dat wil zeggen, alleen met Wyb zijn, en de stilte, in Nederland een zeldzaam goed. Ik beken meteen dat ik hem ook eng vind. Elke keer dat we hier waren voelden we ons in de hemel, maar is dat ook nog als we hier een jaar, twee jaar, drie jaar wonen?

Journal d’images

Momentje

Maandag 21 november, Cadouin

Toch even een bijzonder momentje. Onze namen staan weer op een huis in Frankrijk.

Journal

Inpakken

Vrijdag 18 november, Groningen

Ik ben inmiddels kampioen inpakken. Morgen gaan we weer richting Cadouin en in mijn hoofd zit blijkbaar een lijstje wat ik dan moet meenemen. Voor Wyb geldt hetzelfde, in razend tempo pakken we de spullen bij elkaar. We zijn een ingespeeld team, Wyb zorgt voor de officiële papieren, ik zorg ervoor dat ons computerpark meegaat en de sleutels. Blindelings kunnen we de kleren uit de kast grissen, hoeveel stuks, het zit allemaal in ons hoofd.

‘Word je er niet gek van om weer naar het zuiden te gaan?’ vraagt Esmee als ik haar aan de lijn heb. Nee, eigenlijk helemaal niet. Wij zijn het reizen helemaal niet als verloren dagen. Ik, maar ook Wyb, vind het heerlijk om lange afstanden te rijden. Voor mij is het een soort meditatie. Het verstand op nul, de blik op oneindig, ondertussen jagen onder ons de kilometers weg. Twee uur rijden, wisselen van bestuurder, na nog een keer twee uur rijden, wisselen en Dies uitlaten.

Voor ons is zo’n autorit een prima gelegenheid om naar muziek te luisteren en in alle rust met elkaar te praten. De afgelopen tijd was druk. Wyb was voortdurend aan het werk, ik had afspraken die met Rues de France hadden te maken. Zo ging ik eergisteren eindelijk weer eens naar Nijmegen. Wat heerlijk om via de spoorbrug Nijmegen in te rijden. Het ontroerde me. Net als je de spoorbrug over ben, kun je de flat van mijn moeder aan de Veemarkt zien, jarenlang woonde ze daar. Wat hebben we daar gelukkige jaren meegemaakt.

Vorig jaar en begin dit jaar had Wyb een opdracht in Nijmegen, was ze interim zakelijk leider van Kwatta, dat zo’n honderd meter van het huis van Jan en Connie ligt. Hierdoor kwamen we opeens vaak in Nijmegen. Die periode heeft mijn band met Nijmegen weer helemaal aangehaald. De stad is als een oude jas voor me. Ik had hem even onder in de kast gelegd, er eigenlijk niet meer aan gedacht. Maar toen we er vaker kwamen, haalde ik hem uit de mottenballen en zag ik dat het een jas is die me eigenlijk heerlijk past. Aan de stad hangen zoveel herinneringen en beelden, ze zijn diep in mij gegrift.

De reden dat we nu naar de Dordogne gaan, is een praktische. In de slaapkamer, de gang en de logeerkamer ligt nog een onbewerkte vurenhouten vloer. De aankomende dagen willen we die in de olie zetten opdat hij minder slijt en hem beter kunnen schoonmaken.

Andere reden is dat het herfst is. We hebben het huis inmiddels in alle seizoenen meegemaakt, behalve de herfst. We willen ervaren hoe het huis dan voelt. De weersverwachting belooft ons een maximale herfstervaring. De regen zal met bakken over ons heen worden gestort.

Journal

Passanten

Donderdag 17 november, Groningen

Ik zit met een vriend voor zijn open haard, we praten over van alles en nog wat. In tegenstelling tot mijzelf is mijn vriend, die nog niet zo lang geleden de 70 heeft aangetikt, nog steeds actief in de culturele sector, voornamelijk als bestuurder, soms als adviseur. ‘Hij is enigszins geïrriteerd omdat hij in een kwestie, ondanks zijn lange ervaring in de sector, niet serieus werd genomen. Hij begrijpt niet dat anciënniteit zo weinig wordt gewaardeerd. Hij heeft toch niet voor niets al die ervaringen opgebouwd, bepleit hij.

Misschien omdat ik langer met mijn poten in de managementmodder heb gestaan, weet ik al lang dat anciënniteit geen pré is. Integendeel misschien wel. Anciënniteit kan mensen wantrouwig maken, heb ik gemerkt. Oud, of ouder zijn, kan mensen in onze samenleving achterdochtig maken. Wat doet die ouwe vent nog hier? Het geloof in alles wat jong is, is daarentegen groot. De dynamiek, het aanpassingsvermogen ligt bij degenen die jong zijn. Volgens mij zijn het ingesleten gedachten in Nederland.

In mijn geval lag die twijfel over het ouder worden ook erg bij mijzelf. Zo rond midden vijftig zag ik mijzelf zitten tussen al die aanstormende talenten. Om mij heen stürm und drang, in mij de scepsis. Vind je het gek. Bedacht zo’n jonge, overmoedige maker weer een plan dat ik in mijn leven al vijf keer voorbij had zien komen en elke keer had zien sneven. Moest ik daar iets van zeggen? Natuurlijk heb ik dat diverse keren gedaan, maar dan zag ik de vermoeidheid in de vergadering sluipen: daar heb je die ouwe lul weer.

Juist omdat je veel ervaring hebt, word je sceptischer, cynischer. En laten we niet vergeten: blasé. Een voorstelling die ik op oudere leeftijd zag, kwam toch in het licht te staan van al de voorstellingen die ik daarvoor heb gezien. Wat een nieuwe generatie als spectaculair zag, als heel bijzonder, vond ik vaak wijn in oude zakken. Moest ik daar iets over zeggen? Ik liet het vaak achterwege, blijft dat ik het oude zakken vond. Ook al zeg je er niets van, het communiceert niet lekker.

Dat is een van redenen dat ik na mijn pensioen geen werkzaamheden of bestuursfuncties in de podiumkunsten meer wilde. Ik wist het gewoon te goed, vond ik. En ik weet dat veel weten een handicap kan zijn. Onbevangenheid is een groot goed. Kennis kan niet alleen jezelf in de weg zitten maar zeker ook volgende generaties die hun eigen weg in de wereld willen vinden. Iedere generatie wil zijn eigen succes veroveren en heeft recht op zijn eigen fouten.

Naarmate ik ouder werd, voelde ik de tijd door mijn vingers wegsijpelen. De schone ogen die ik ooit had vervuilden door alles wat ik had gezien en meegemaakt, waardoor het werkelijk zicht op de tijd vervormde. Je bril wordt ouder, je ogen idem dito, en dan is er de veranderende werkelijkheid, ze corresponderen steeds minder met elkaar. Ik heb gemerkt dat je zelfs een vreemde van jezelf kan worden.

‘Wij zijn allen passanten,’ zeg ik tegen mijn vriend.
‘Zo is het,’ beaamt hij.

Journal

Gideon

Dinsdag 15 november, Groningen

Wanneer je je zoon Gideon noemt, vraag je als ouders toch om problemen. Gideon is een Hebreeuwse naam die verband houdt met het werkwoord vellen. Gideon betekent dus ‘de veller’, ‘de vernietiger’, aldus Google. Het is de goden verzoeken als je je zoon Gideon noemt. Ik vind het ook raar om te doen: je weet dat die naam geassocieerd wordt met ellende. Het is vermoedelijk niet voor niets dat er vrijwel geen Gideons meer zijn.

Gideon van Meijeren doet me altijd denken aan die ene jongen bij ons op school die in de pauze altijd alleen stond en als enige op school altijd keurig een pak droeg. Het was de tijd van flower power en revolutie en dat mannetje stond daar maar eigenwijs te wezen en lid te zijn van de JOVD. Hij was de verpersoonlijking van alles waar wij een hekel aan hadden. En het ergste was dat die jongen genoot van zijn positie. Hoe meer hekel we aan hem kregen, hoe gelukkiger hij leek.

Gideon van Meijeren is in zijn eigen complottheorieën gaan leven. Er is voor hem een belangrijke taak weggelegd. De overheid is een dictatuur en het is zijn Grote Opdracht om aan die dictatuur te knagen en te knagen in de hoop dat die verschrikkelijke overheid, geleid door het kartel (het lukt me nauwelijks om dit woord te typen, ik vind het zo’n kinderachtig woord) om zal vallen opdat hij eindelijk zijn tribunalen kan oprichten. Oh, wat zal hij ze straffen. Vermoedelijk heeft hij de plekken van de kampen al in zijn Bosatlasje ingetekend.

Het kan best zijn dat zijn ouders ook al op die alt-right forums zaten. Aan de naam Gideon is natuurlijk ook het begrip Gideonsbende gelieerd. Dat is een kleine groep vastberaden strijders die een groot leger verslaat. Met een beetje pech ziet Van Meijeren zich als lid van zo’n leger en hadden papa en mama de stille hoop dat hij ooit tot die gideonsbende zou gaan behoren, je weet het niet.

Het uiterlijk van Gideon gaat steeds meer naar die knaagtaak staan. Ik heb voor dit blogje nog eens naar foto’s van hem zitten kijken en dan zie dat hij zomaar een typetje van Van Kooten & De Bie zou kunnen zijn. Hij lijkt soms frappant veel op De Vieze Man, maar dan met een stropdas en keurig geknipte haartjes. Van Kooten heeft voor deze gelegenheid een gebitje in gedaan met van die kleine knaagtandjes. En dat typetje maar knagen en knagen.

Marcel van Roosmalen noemde hem een reptiel, ik zie in Gideon toch veel meer een konijntje. Ik vind hem namelijk best aandoenlijk. Ventje speelt fascistje. Hij is in de slipstream van die Baudet in de Kamer gekomen. Wie had dat ooit gedacht, Gideon kamerlid! En daar geniet het ventje nu met volle teugen van. Eindelijk hoeft hij niet alleen maar achter zijn computer die alt-right sites te lezen en alt-right te twitteren, nu kan hij echt iets betekenen. Tegen de verdunning van onze cultuur, tegen het ka… ka… kar…, nee, het lukt me niet, mijn vingers weigeren.
Al die jongens die hem in de pauze pestten, hij zal ze krijgen. Oh, wat verlangt hij naar die tribunalen. En hij is zo blij met zijn naam Gideon. De naam zegt precies wie hij is.

PS Overigens kreeg die jongen met dat pak, dat JOVD-lid, een decennium later het tij mee en stonden wij met onze flower power en revolutie als outsider te kijken hoe de anderen in de pauze speelden op de aandelen- en cryptomarkten. We moeten oppassen, want voordat je het weet krijgt die Gideon het tij mee.

Journal

Jazz

Zondag 13 november, Groningen

Het was 1979, of 1980, Lies en ik reden in onze Opel Kadet naar Groningen. Ik was nog nooit in Groningen geweest, maar ik wist wel dat daar de Jazzmarathon was. Goede reden om naar het Noorden af te reizen. In de auto lagen matjes en slaapzakken want die nacht zouden we in onze Kadet (aanschafprijs 400 gulden) op een parkeerterrein in de buurt van De Oosterpoort slapen.

Hoogtepunt van het festival was het optreden van Lionel Hampton, de grote zaal van De Oosterpoot stond op zijn kop. Naast mij swingde een grote reus met zijn vrouw, vele koppen groter dan ik. Hij vroeg waar we vandaan kwamen en ik vertelde hem dat we uit Nijmegen kwamen.
‘En waar slapen jullie dan?’
Ik vertelde hem dat we in de auto zouden slapen.
‘Maar jullie kunnen ook bij ons thuis slapen, hoor.’
Zo kwam het dat we achter hem aanreden naar Roden of Norg, precies weet ik het niet meer. Ze woonden in een rijtjeshuis. In hun woonkamer stond een enorme collectie jazzplaten. Verder kan ik me niet veel van het bezoek herinneren. Wel dat Lies ’s ochtends naar de badkamer ging en dat de reus daar naakt in een badje lag te weken.

Door dat uitstapje naar Groningen was ik diep onder de indruk van De Oosterpoort en de Jazzmarathon. Dat was een andere schaal dan de lullige activiteiten in De Lindenberg waar ik in die tijd werkte. Als ik daar ooit nog eens zou kunnen werken. En verdomd, aldus geschiedde, in 1983 werd ik er hoofd marketing.

Gisteren, 43 jaar later, zit ik in dezelfde zaal te luisteren naar Joshua Redman. In diezelfde zaal heb ik, na acht jaar in De Oosterpoort te hebben gewerkt en vele Jazzmarathon mede te hebben georganiseerd, heel wat jazzconcerten meegemaakt. Maar het concert van Joshua Redman is het mooiste wat ik in al die jaren heb gehoord.

Gelukkig begon het concert van Redman om 17 uur, een beetje rare tijd omdat dergelijke acts, geheide hoogtepunten, meestal een festival afsluiten. Na een glas wijn konden we daardoor meteen gaan genieten van dat hoogtepunt. Euforisch verlieten we na een dik uur de zaal.

En zo kwam het dat ik opeens, sinds jaren, in een festival belandde, Rockit genaamd. Ik hou totaal niet van festivals, voor mij is het synoniem met hangen, wachten, dringen, drukte en met mensen praten waar je geen zin in hebt. Gisteravond was het niet anders. Daar kwam bij een enorme emmer regelrechte klote muziek. Mijn oren waren weldadig gevuld met Joshua Redman en een stel nitwittin, voor wie de volumeknop belangrijker is dan goed spelen, deden hun uiterste best zijn muziek te verdrijven. Is ze mooi niet gelukt. Er werd bevestigd wat ik al wist: mijd festivals.

Journal

Homo lupus ad lupum est

Vrijdag 11 november, Groningen

Ik heb de wolf op Dossiermoddergat nog zo gewaarschuwd: kom niet naar Nederland. Niet omdat ik dat niet zou willen, ik ben gek op wolven, maar Nederland is gewoon een rotland voor wolven, zoals Nederland voor alles wat een beetje afwijkt een rotland is.

De Nederlander heeft de geestelijke ruimte niet om de wolf te ontvangen. Hij heeft een ingeteerde geest waar alle speelruimte uit is geperst. Oorzaak: structurele verwendheid. Van alles wat een beetje moeilijk en lastig is wordt een ongekend drama gemaakt. Nederland is de prinses op de erwt, elk bobbeltje wordt een berg.

Er zijn in Nederland drie wolvenparen, daarnaast is de aanwezigheid van elf wolven vastgesteld die door Nederland zwierven, maar mogelijk ook weer zijn verdwenen. Laten we zeggen dat er rond de elf wolven hun domicilie in Nederland hebben. Over die elf arme beesten praten liefst veertien organisaties in het Landelijk Overleg Wolf (LOW). En maar lullen en nota’s schrijven, het is onze manier om vermeende problemen te bezweren.

Maar gelukkig heeft Nederland al lang geleden het definitieve wapen gevonden om de wolf de nekslag te geven: de snelweg. In de loop van de jaren hebben we overal, van noord naar zuid en oost naar west, snelwegen aangelegd, wolven die deze hordes kunnen nemen, behoren tot de slimste van hun soort. Ik vraag me af welke wolf hier een natuurlijke dood gaat sterven, het kan niet anders of uiteindelijk zal elke wolf sterven op het asfalt. Een paar hebben daar al hun laatste adem uitgeblazen.

Ander probleempje waar de wolf mee te maken krijgt is aaien. Beesten zijn alleen leuk als je ze kunt aaien. Zelfs de wolf wordt onderworpen aan die aaidrang. Zo is er een wolf op de Veluwe die nauwelijks nog bang is voor mensen. Onbegrijpelijk, maar waar. De wolf komt gevaarlijk dicht bij mensen omdat hij is gevoerd. Vermoedelijk omdat mensen foto’s van hem wilden maken. En wat denk je? Deze wolf wordt een probleemwolf genoemd. Voor mensen ligt het probleem altijd bij de ander, geen mens is zelf het probleem.

Het Landelijk Overleg Wolf heeft daar nu een oplossing voor gevonden. Ze willen de probleemwolf, eigenlijk de aardigste wolf tussen zijn soortgenoten, met paintballen weer schuw maken. Lekker bont en blauw schieten en dan leert dat beest tenminste de ware aard van de mens kennen. Ik heb de wolf al eerder aangeraden: komt nooit dichtbij de mens. Om met Flaubert te spreken: ‘Er is geen mens die deugt’.

Natuurlijk doodt een wolf, dat is zijn rol in de natuur. Wolven doden in Nederland gemiddeld per jaar zo’n tweehonderd schapen, waarvoor de eigenaren tot 2023 financieel worden gecompenseerd. Daarna moeten ze maatregelen hebben genomen om de wolf te weren, zoals het aanschaffen van wolfwerende hekken of wolfwerende honden.
Vandaag lees ik in de krant dat Drentse boeren eisen dat de wolf uit Nederland verdwijnt. Och, och, och, rupsje nooit genoeg wil altijd in alles zijn zin krijgen en zijn eigenbelang is de maat der dingen.

Als ik moet kiezen tussen de Drentse boer en de wolf, nou dan wist ik het wel. Laat het Landelijk Overleg Wolf zich daar maar eens over buigen. Homo lupus ad lupum est, de mens is voor de wolf een wolf.

Journal

Kleur

Donderdag 10 november, Groningen

Aan de overkant, recht tegenover ons huis, is een huis van Vindicat. In het monumentale pand wonen tien studenten, allen dus lid van Vindicat. Wie lid wordt van de vereniging krijgt een kamer in een van haar huizen.

Wat is je eerste associatie als ik over Vindicat-leden schrijf? Ik vermoed iets in de trant van: dat zal daar wel een puinhoop zijn, die zullen wel stevig de beest uithangen. Dat was tenminste mijn eerste associatie toen ik hoorde dat Vindicat-leden onze overburen werden.

Eergisteren hadden we alle tien Vindicat-leden bij ons thuis op bezoek en ik kan zeggen dat de gordijnen nog hangen, er is niet met stoelen of vazen gegooid en er zelfs niemand dronken geworden. Bij ons in de huiskamer zaten tien keurige jongens, waarvan er negen bedrijfskunde studeren en een bouwkunde omdat hij projectontwikkelaar wil worden.

Zijn ze ook keurig? Vast niet altijd want een van hen liep met krukken. Drie weken geleden is hij in het huis stomdronken van de trap gedonderd. Een tijd lang heeft hij onder aan de trap gelegen, niemand die de val had gehoord. Hij kan zich er zelf niets van herinneren omdat zijn hoofd vermoedelijk een van de traptrede heeft geraakt. Uiteindelijk kwam hij weer bij bewustzijn en is hij naar zijn kamer gekropen. De volgende dag bleek dat hij zijn been op meerdere plekken had gebroken.

Sinds twaalf jaar bestaat de traditie dat onze overburen een keer per jaar bij ons op visite komen of dat wij bij hen op visite gaan. Het is een traditie die door Kees en Annemiek is gestart. Bij een zo’n bijeenkomst kwam zelfs eens een journalist van Trouw op bezoek om van deze bijzondere uitwisseling verslag te doen. Het resulteerde in een artikel met een grote foto, gemaakt in de keuken bij onze onderburen.

Tijdens de bijeenkomst eergisteren heb ik ze verteld dat ik ze wel erg braaf vind dit jaar. We hebben echt nooit meer overlast van ze. Het eerste jaar dat wij hier woonden was er nog wel eens kabaal als er een huisfeest werd gegeven. Nu Corona voorbij is trekken ze keurig naar de stad. Als ze ’s nachts laat thuis komen, laten ze ons gewoon slapen.

Met z’n tienen hebben ze een hond, Hein geheten, een groot uitgevallen labrador. Uit eigen observatie weet ik dat Hein niets te kort komt. Er is een streng schema wie Hein wanneer uitlaat. Wie verzaakt, moet hem een week lang extra uitlaten. Alleen hondenliefhebbers mogen in het huis wonen, wie niet voor Hein wil zorgen, komt er niet in.

Hein vindt het heerlijk om daar met de jongens te wonen. In de vakantie, als iedereen weg is, gaat hij naar een van de ouders. Hij schijnt zich dan kapot te vervelen. Als hij na de vakantie terug mag naar zijn tien bazen, is hij ongelooflijk blij. Eindelijk weer reuring en zuipende studenten om hem heen, dat is wat hij gewend is, waar hij van houdt.

Elk jaar komen er twee nieuwe studenten in huis wonen en twee oudere studenten zwaaien af. Dit al 65 jaar lang, volgend jaar wordt dat jubileum gevierd. Dan verenigen alle oud-bewoners zich voor een copieus diner, inclusief een goed glas alcohol. Elk jaar komen de twee nieuwe studenten zich braaf aan ons voorstellen. Dit jaar is er in dit witte bolwerk zelfs een gekleurde student komen wonen. Als ouders van gekleurde kinderen, ook Annemiek en Kees hebben twee geadopteerde kinderen, hebben we hem van harte welkom geheten. Eindelijk eens wat kleur in de buurt.

Journal

Oorlogsglas

Woensdag 9 november, Groningen

Als ik in mijn woonkamer sta, met mijn gezicht naar de voorkant van het huis, dan zit in het rechter onderraam een ander soort glas dan in de andere ramen. In dat raam zit wat in mijn jeugd oorlogsglas werd genoemd. Het is bobbelig glas, als je er doorheen kijkt is in de buitenwereld niets meer recht, alles gaat een beetje kreuken.

Ik hoor het de keurige Nederlander al zeggen: ‘Och, wat vervelend. Er moet maar snel nieuw glas in zodat je alles weer gewoon ziet.’ Hoe kan het toch dat de keurige Nederlander en ik altijd een andere mening hebben? Is het mijn afkeer van steriliteit en overdreven netheid? Ik ben namelijk gek op dat glas.

Als ik door dat raam kijk, moet ik meteen aan het huis van mijn oma op de Weurtseweg in Nijmegen denken. In mijn herinnering hadden in dat huis alle ramen oorlogsglas. Tot mijn vroegste herinneringen hoort het beeld dat ik samen met mijn oma voor die ramen zat. Zij heeft een boterham met jam voor me gemaakt, gesneden in kleine behapbare stukjes. We tellen de auto’s die langskomen, we tellen hoeveel witte en hoeveel een andere kleur hebben.
In die tijd vond ik dat oorlogsglas al fascinerend. Bij ons thuis was het glas strak, je zag er de wereld door zoals die was. Bij mijn oma werd het een vervormde wereld, een soort sprookjeswereld.

Nu ik dit blog schrijf, vraag ik mij opeens af of de term oorlogsglas wel bestaat. Het kan best dat het een begrip is dat alleen in onze familie bestond. Gelukkig zit ik achter mijn laptop, dus het woord oorlogsglas is snel gegoogeld. En ik lees: ‘Vroeger kon glas niet in een effen plaat getrokken worden, deze genaamd oorlogsglas of mondgeblazenglas. Daardoor ontstonden lichte onregelmatigheden die we nu zo karakteristiek vinden voor monumentale panden, woningen museums en kerken.’ Het woord bestaat dus inderdaad. Jammer dat onze familie niet de uitvinder van dit mooie woord is.

Ik zie het oorlogsglas in ons raam als een authentiek detail net als de versieringen op onze monumentale trap. Binnen afzienbare jaren zal oorlogsglas nog meer tot het verleden behoren. Ook ons raam wordt bedreigd. De offerte voor nieuwe ramen is al gemaakt. De verduurzaming vereist driedubbel glas. Dat oorlogsglas, wat toch al erg dun is, laat de kou van harte binnen. Vroeger moesten de bewoners nog maar eens extra kolen in de kachel gooien om het warm te krijgen.

Ik geef ons oorlogsglas nog drie jaar. Dat is namelijk de wachttijd voordat de boel vernieuwd kan worden. De operatie naar verduurzaming is op stoom. Voor ons oorlogsglas is het uitstel van executie. Ik moet niet vergeten er vaak doorheen te kijken.

PS. Eigenlijk zou je dat driedubbele glas ook oorlogsglas kunnen noemen. We voeren een oorlog tegen de opwarming van de aarde. En met het isoleren van het huis bevechten ook een beetje Poetin. Met deze verduurzaming reduceren we de opbrengst waarmee hij oorlog voert. Misschien is het een idee om hier en daar driedubbel glas te maken dat op dezelfde manier bobbelt als het originele oorlogsglas.

Journal

Lamme eend

Dinsdag 8 november, Groningen

Laten we vandaag ons hart vasthouden. Het kan zomaar zijn dat de wereld er morgen anders uitziet. Op het moment dat ik dit schrijf gaan miljoenen Amerikanen naar de stembus om voor nieuwe vertegenwoordigers in het Huis van Afgevaardigden te stemmen en een derde deel van de Senaat. Daarnaast zijn er verkiezingen voor gouverneurs en plaatselijke bestuurders. De kans is groot dat de Republikeinse partij in beide huizen een meerderheid krijgt, in ieder geval in een van de huizen. Als dat zo is, zit Joe Biden als lamme eend in het Witte Huis. Alles wat hij voorstelt zal worden weggestemd. Arm land.

Wie een goed beeld wil krijgen van deze bedreiging moet maar eens naar de driedelige serie God, Jesus, Trump! kijken die Thijs van den Brink maakte over de Republikeinse achterban. Ik schrok ervan. Je denkt toch altijd dat er in Amerika, ondanks veel gekkies en wappies, toch voornamelijk weldenkende mensen leven die uiteindelijk het beste met het land voor hebben. Vergeet het. Een substantieel deel van de Amerikanen is christelijk fundamentalistisch en identificeert zich fanatiek met de agenda, onverzoenlijkheid en leugens van Trump. Een diepe haat tegen alles wat Democratische Partij is, is hun drijfveer.

De overheid stopt gif in de groente, veel aanhangers hebben zich bewapend alsof elk moment de burgeroorlog kan uitbreken, compleet met wapens om pantserwagens en tanks op te blazen. Complottheorieën beheersen het denken van de mensen, bestormers van Het Capitool zijn vol trots dat ze erbij waren. Liefst 68% van de Republikeinse kiezers gelooft nog in de verkiezingsfraude die Trump zijn presidentschap zou hebben gekost. Het vertrouwen in de overheid is nul. Veel mensen hebben zich dan ook teruggetrokken in de bergen en zijn daar volkomen zelfvoorzienend, bewapend om de overheid te weerstaan.

Mochten de verwachtingen bewaarheid worden, dan is het leed niet te overzien. De escalatie van tegenstellingen zal een nieuwe fase ingaan. Er zal de aankomende twee jaar zeker niet geregeerd worden. De progressieve agenda van Biden zal voor een groot deel worden teruggedraaid. Voor de steun aan Oekraïne valt te vrezen. Niet alleen Biden zal lam zijn, maar ook de verhouding met Europa.
Het armzalig verdeelde Europa, dat zo opmerkelijk weinig betekent voor de Oekraïne, zal voor de keuze komen te staan of ze het gat dat de VS zal laten vallen overneemt. Ik denk niet dat de reus op lemen voeten tot een besluit zal komen, zoals het tot geen enkel groot besluit komt. De discussie zal verzanden in verdeeldheid, duikgedrag, eigenbelang en lafheid. Als inwoner van Europa moet je wel heel erg je best doen om pro-Europa te zijn.

322

Journal

Covid

Maandag 7 november, Groningen

Covid? Och ja, Covid. In mijn vorige blog schreef ik dat ik vooruit leef. Covid is daar een voorbeeld van, het is een woord uit een tijdperk dat inmiddels is gepasseerd. Het lijkt al lang geleden, ondanks dat Wyb en ik afgelopen juli Covid hebben gehad. Maar inmiddels leven we weer alsof er geen Covid bestaat: we kussen, omhelzen, geven volop handen. Ik heb me zelfs niet laten vaccineren, eerst omdat ik nog niet zo lang Covid heb gehad, nu omdat in mijn hoofd de noodzaak niet meer bestaat.

Zo was de situatie vóór dit weekend. Afgelopen vrijdag waren we op bezoek bij Mieke en Willem om Rues de France te brengen. En dat bezoek bracht me toch weer volledig terug in het Covid-tijdperk. Willem heeft namelijk Covid gehad, en hoe. Heel anders dan Wyb en ik die met hoge koorts in ons eigen bed lagen uit te zieken, heeft Willem op de IC gelegen. Hij heeft die Covid beker volledig moeten leegdrinken, en het bleek inderdaad een gifbeker te zijn.

Niet lang nadat hij van de IC kwam, gingen we bij hem op bezoek in het ziekenhuis. We schrokken erg. Willem is een beer van een vent, maar bij ons aan tafel in een rolstoel zat een man die zojuist knock-out was geslagen. Hij kon zijn armen niet optillen, kwam moeilijk uit zijn woorden en was doodop. De Willem die we afgelopen vrijdag zien is gelukkig stevig opgeknapt, maar zoals hij zelf zegt, is hij zeker niet de oude meer.

We weten niet precies meer waar Mieke en Willem wonen, we lopen door de straat waar het ergens moet zijn. We herkennen hun huis aan de tuin, het is een echte Willem-tuin. Willem is namelijk een begenadigd tuinman, maar hij heeft de kracht niet meer om in de tuin te werken. In ons huis hangen diverse door Willem gemaakte schilderijen. Wyb en ik zijn liefhebbers van zijn werk, maar sinds zijn gedwongen bezoek aan het ziekenhuis heeft hij geen kwast meer aangeraakt. ‘Misschien dat het er nog wel een van komt,’ zegt hij. Wij hopen het van harte.

Willem is niet de enige dit weekend die ons terugbrengt naar het Covid-tijdperk. Op zondag zijn we op een verjaardagsfeestje en ontmoeten we voor het eerst de schoonvader van het nichtje. Hij blijkt getogen in Hatert, dus dat schept meteen een band. Als we een tijdje aan het praten zijn, verontschuldigt hij zich dat hij zo aan het hijgen is.
En dan vertelt hij zijn Covid-verhaal. Hij heeft nog maar een kwart van zijn longinhoud. Hij heeft zojuist acht weken in het ziekenhuis gelegen om te revalideren. Het revalideren heeft wel geleid tot acceptatie maar niet bepaald tot fysieke vooruitgang. Zijn leven is totaal veranderd, hij kan waarschijnlijk nooit meer doen wat hij voor Covid kon. Covid gaat voor hem überhaupt niet voorbij, long-Covid heeft hem in de greep.

Shit. Een teken? Door dit weekend staat Covid weer bij me op de kaart. Ik heb misschien toch ietwat te naïef geleefd ten aanzien van het virus. Voordat je het weet, verlies je je kracht. Deze week toch maar een prik halen.

Het huis van het weekdier

Bloesem

Gebloeid
geglansd
geschitterd
gestraald
gesprankeld

en nu jaagt de wind
de bloesem door de straat
hij jaagt de blaadjes in spiralen
door de lucht en legt ze,
even slechts,
verlept in de hoek van de straat

maar het is de tijd van de wind
en voor de wind is het nooit genoeg
hij waait de kleuren uit het blad
en jaagt de blaadjes verder
over de stoepen, door de goten,
in de putten van de straat

gebloeid
geglansd
geschitterd
gestraald
gesprankeld.

Journal

Delivery Service

Zaterdag 5 november, Groningen

Och, het verleden. Het wordt al snel opgeslagen in mijn kwab ‘Voorbij en afgedaan’. Ik moet bekennen dat ik meer vooruit kijk dan achteruit, al zal de regelmatige lezer van Dossiermoddergat dat niet meteen beamen. Naar ons gevoel leven Wyb en ik meer vooruit dan achteruit. Het heden is, hoe slecht, en hoe on-Taoïstisch, meer een te nemen hobbel dan iets om van te genieten. Het volgende project is belangrijker dan wat geweest is.

Gisteren ervoeren wij iets totaal anders. Het leuke van het uitbrengen van een fotoboek is dat je weer eens in contact komt met vrienden die je te veel hebt verwaarloosd. Op deze vrijdag hadden Wyb en ik een soort Meppeldag.
Voor Rues de France had ik opmerkelijk veel bestellingen uit Meppel. Omdat wij een eetafspraak met Tjaart en Suze hadden, besloten we er een Meppeldag van te maken, dat wil zeggen dat we deze dag een delivery service organiseerden voor alle mensen die het boek hebben besteld. Wij moesten toch in Meppel zijn, en daardoor konden we de bestellers mooi €11 verzendkosten besparen.

Het was lange tijd geleden dat we in Meppel waren. Als je ergens intensief hebt gewerkt, is het altijd lastig om terug te keren. Je wilt je opvolgers niet voor de voeten lopen, weg is weg en wij zijn allen slechts passanten. Deze dag besloten we dat soort gevoelens aan onze laars te lappen en besloten we ongegeneerd te genieten van Meppel.

Het eerste adres waar we Rues de France afleverden was het al raak. Niet alleen de geadresseerde troffen we daar, maar ook nog een paar andere lieden uit het rijke serviceclub leven van Meppel. Zij stelden ons meteen op de hoogte wie vanavond bij wie ging eten. Wij aten dus bij Tjaart en Suze, bij hun buren zaten nog wat oude bekende, hun buur is sowieso een oude bekende. Dat Meppel niet groot is, bleek vandaag. We hopten van adres tot adres en gaandeweg werden we op de hoogte gesteld van de actuele issues en roddels van het stadje.

Iedereen maakt zich druk over de toekomst van de Grote Kerk die midden op de markt staat nadat de geloofsgemeenschap haar handen ervan af heeft getrokken. Zij, je kent ze wel, heeft een verhouding met die. En puntje, puntje, puntje gaat scheiden van puntje, puntje, puntje. Tot ons genoegen herleefden oude tijden. We liepen zelfs langs Schouwburg Ogterop, die overigens geen schouwburg meer mag heten, een cruciale marketing fout, mag ik wel zeggen. Door het weglaten van dat woord denk je bij de naam Ogterop toch eerder aan een buurthuis dan een schouwburg.

We lopen er eerst langs, na wat dralen besluiten we toch naar binnen te gaan. Dies is dolenthousiast, hij herinnert zich dat hij hier in zijn jeugd veel kwam. Ook bij ons duikelden de herinneringen over elkaar.
Als we door de stad lopen beleeft Wyb al lopende een soort een staande receptie. Verrassing bij velen haar weer te zien, vaak gevolgd door de vriendelijke vraag wanneer ze weer terugkomt.

Moe en voldaan eindigen we onze tournee aan de eettafel van Tjaart en Suze. Wijn, spijs combinatie: uitstekend. Op het einde van de avond geef ik bij de buren, die dan ook klaar zijn met eten, een afsluitend optreden met Dies.

Journal d’images

Henk

Donderdag 3 november, Groningen

Henk is overleden. Om precies te zijn: Henk van der Veen. Hij was verkoper van straatkrant De Riepe en hij zat altijd in zijn rolstoel voor de Albert Heijn in de Oude Ebbingestraat. Ik weet zeker dat hij er de afgelopen twee jaar heeft gezeten, maar het zou me niet verbazen als hij daar al veel langer zat. Ik kan me van vroeger herinneren dat er ook iemand in een rolstoel zat. Ik weet alleen niet of dat Henk was. Vijfentwintig jaar straatverkoper, het zou kunnen.

Ik schrijf erover omdat ik ontroerd ben door de bloemenhommage voor de Albert Heijn. Ik dacht dat zo’n bloemenzee was voorbehouden aan prinsessen die verongelukken, journalisten die op straat worden doodgeschoten of vermoorde kinderen. Ik vind het mooi dat het nu ook voor Henk gebeurt. Het is duidelijk dat hij een vaste waarde was voor het winkelgebeuren en dat velen een band met hem hadden.

Laat ik eerlijk zijn, ik had zelf helemaal geen band met hem. Ik heb ook nooit De Riepe gekocht. Lang geleden heb ik wel eens een straatkrant gekocht, maar hij belandde al gauw in de prullenbak. Ik voel ook ongemak als ik langs iemand loop die zo’n krant ophoudt. Het punt is dat ik nooit contant geld op zak heb, maar als ik dat wel zou hebben, weet ik vrijwel zeker dat ik hem ook niet zou kopen. Ik geef zelden geld aan straatverkopers en bedelaars. Ik heb de verderfelijke Ruttiaanse gedachte dat er altijd wel ergens een betaald klusje is te doen als je gaat werken. Ik weet dat dit een foute gedachte is. Maar ik weet niet hoe ik hem uit mijn hoofd krijg. Het is trouwens de vraag of ik, als dat zou lukken, wel iets ga geven. Want ik weet dat ik op de Vismarkt alweer iemand tegenkom met De Riepe.

Op het moment dat ik de eerste foto maak, staat een dronken man onvast op zijn benen toe te kijken. ‘Wat een kouwe drukte,’ zegt hij enigszins bozig. ‘We gaan allemaal dood, hoor.’

Journal

Monkey business

Woensdag 2 november, Groningen

Ik waag mij nu aan een onderwerp waar ik eigenlijk niet over durf te schrijven. Reden: ik heb er de ballen verstand van. Maar het is wel een onderwerp dat mijn huidige manier van leven bepaalt, en waar ik in grote mate van afhankelijk ben. Ik bedoel: pensioen.

Ik vind dat het Nederlandse pensioenstelsel niet genoeg bewierookt kan worden. Het is toch fantastisch dat we met z’n allen een spaarsysteem hebben opgezet opdat ik op mijn 67ste een vrij man ben, kan doen en laten wat ik wil. Freedom at last!

Deze dagen vergadert politiek Den Haag weer over dat pensioenstelsel en ik moet zeggen dat mij dat verontrust. De hele boel gaat namelijk op de schop, en van die schop en die schepper heb ik niet bepaald een hoge pet op.

De essentie van de verandering is dat ons pensioen meer van beleggingen dan van rente afhankelijk wordt en dat het pensioen wordt geïndividualiseerd. Nu is er een grote pot geld dat al decennia lang op dezelfde manier wordt verdeeld. Dadelijk wordt die pot opgeknipt en krijgt iedereen die aan pensioen doet zijn eigen potje. Alleen dat al klinkt mij erg VVD-achtig in de oren. Met z’n allen voor ons eige. Wie verdeelt de pot? Hoe wordt er gerekend? Kan zo’n grote operatie wel goed gaan? Het wordt de grootste financiële operatie ooit. Vragen, vragen, vragen.

De afgelopen jaren was het beroerde dat de rente nihil was en de aandelen alsmaar stegen. De regels die rond de pensioenpot zijn afgesproken zorgden ervoor dat de pensioenen niet geïndexeerd konden worden. Volgens velen had dat wel gekund, maar de regels weerhielden dat omdat die regels een eigen leven zijn gaan leiden zoals regels altijd een eigen leven gaan leiden.

Daarom besloten vakbeweging, werkgevers en overheid tot een stelselwijziging. De pensioenen worden minder afhankelijk van de rentestand maar gaan mee bewegen met de aandelenkoersen. En daar zit mijn grote angst. Aandelen? Dat is monkey business. Zie een experiment dat ooit werd uitgevoerd. Wie is een betere belegger: de mens of een chimpansee? Wat bleek, de chimpansee won het van de professionele belegger. Waarom? Omdat beleggen gokken is. Mannen die beleggen hullen zich in keurige pakken om autoriteit uit te stralen, maar als het puntje bij het paaltje komt, is het gewoon zwarte maandag, is er een krach voordat iemand dat ook maar had vermoed.

Nu wil het toeval dat het lange tijd prima ging met die aandelen. Ik weet inmiddels dat mensen daar aan wennen, het is al jaren zo, dus het zal altijd wel zo blijven. Probeer mensen maar eens duidelijke te maken dat de hypotheekrente ooit op 11% stond.
Met die aandelen is het natuurlijk niet anders. Ik heb in mijn leven spectaculaire duikelingen meegemaakt. Nu staan de aandelen zo rond 650 punten, maar ik heb toch echt meegemaakt dat de boel ver onder de 300 punten duikelde. En wat gebeurt er dan met onze pensioenen? Pensioenen afhankelijk maken van aandelen is gokken met de bestaanszekerheid van mensen. Waarom een degelijk stelsel totaal op de kop zetten terwijl met wijzigingen van regels de nadelen die aan dat systeem kleven mogelijk zijn op te lossen.

Het huis van het weekdier

De wet der dingen

Lief kind, draag nooit de kleren
die je moeder draagt. Draag nooit
haar tas en zeker niet haar bril.

Blijf lopen zoals je nu loopt. En
dat huppelen, vergeet nooit
het huppelen en de manier waarop

je naar de koeien kijkt. Blijf
alsjeblieft van het vliegtuig houden
en het verlangen naar het paard.

Vergeef je moeder. Ze kan er niets
aan doen. Die jas, die tas, die bril.
Het is het klimmen van de jaren.
De jaren vervagen de dingen dood.

Journal

De meisjes

Maandag 31 oktober, Groningen

Gelukkig laat Wyb Dies in de ochtend uit. Ik hou van de ochtend, maar niet om met een hond door het park te lopen. Je komt dan altijd dezelfde mensen tegen, meestal staan ze in een groepje met elkaar te praten, de honden spelend om hen heen. Ik hou niet van groepjes ’s morgenvroeg. Ik heb mijn eigen ochtendritueel. Koffie, brood, de kranten. Rustig de wereld laten binnenkomen.

Omdat Wyb veel werkt, laat ik Dies meestal ’s middags uit. Dan wandel ik een uur à anderhalf uur met hem. Ik ga naar het Stadspark, een soort stadsbos aan de westelijke kant van Groningen, of ik loop met hem een rondje over het voormalig terrein van de waterleidingen. Een prachtig gebied vind ik, verwaarloosd, verwilderd, je komt er geen kip tegen.

Ook ’s avonds laat ik hem uit, zo tussen elf uur en twaalf uur, ik moet toegeven dat het steeds later wordt. Dat doe ik met groot plezier, ik kom dan in aanraking met een andere wereld. We wandelen dan een klein rondje, maar wel een interessant rondje. Dies en ik lopen naar een klein driehoekig parkje. Let op het verkleinwoord want het mag de naam park nauwelijks dragen. Er staan twee bankjes, waarop altijd wel mensen zitten, verder bestaat het uit lage struiken waar Dies het lekker vindt om op te poepen.

Eigenlijk elke avond spreek ik daar mensen, totaal onbekenden. Vaak studenten die daar dronken even uitrusten of wachten op vrienden waarmee ze de stad ingaan. Verder zitten er veel mensen die figuurlijk de weg kwijt zijn, eenzaam zijn, verward, psychotisch.

Door Dies kom ik vaak met ze aan de praat. Dies maakt geen onderscheid tussen mensen, voor hem is iedereen een potentiële vriend. Kwispelend begroet hij ze. De man die hij eergisteren begroette zat in zichzelf gedoken op de bank. Hij was ver weg, praatte in zichzelf. Hij stopte ermee toen Dies voor hem stond.
‘Mooie hond, meneer.’
‘Mooi en lief,’ zeg ik dan.
‘Ik zou ook wel een hond willen hebben.’
‘Nou, dan neem je toch een hond.
‘Het zit er gewoon even niet in. Hoe heet hij?’
‘Dies.’ En dan vertel ik het verhaal hoe we hem voor het eerst als puppy van één dag oud in Die in Frankrijk zagen in de armen van een zwerver. Dat Wyb en ik in een paar seconden besloten aan de man te vragen of we hem konden kopen. Maar dat hij geen geld wilde hebben. En dat we hem acht weken later zijn gaan ophalen, 1300 kilometer heen, 1300 kilometer terug.
‘Je kunt zo zien dat het een goede hond is.’
‘Zeker, en het is een circushond.’
‘Dat meent u niet.’
En dan doe ik midden in de nacht de kunstjes. Dies die door mijn benen loopt, op commando op zijn buik gaat liggen, zijn staart pakt en mooi op gaat zitten.’
‘Verdomd, een echte circushond.’
‘Maar ik ga nu naar huis, hoor. Ik ga slapen.’
‘Nou, ik vond het ontzettend fijn met u te praten.’

Als ik naar huis loop komt uit een huis een naakte jongen rennen. Alsof zijn leven er vanaf hangt glipt hij een huis in een paar huizen verderop. Vermoedelijk een studentenstunt.

Een paar huizen voor ons huis staat vaak een groepje studentes te roken. Wyb en ik noemen hen de meisjes. Als ik tegen Dies zeg: ‘Kijk, daar daar staan de meisjes.’, dan rent hij uitgelaten naar hen toe. Elke keer kan hij op een warm welkom rekenen. Met moeite krijg ik hem dan mee. Veel liever zou hij bij de meisjes blijven, daar wordt hij tenminste verwend.

319

Journal

Meerwaarde

Zaterdag 29 oktober, Groningen

Het is aan het begin van de zomer.
‘Ik snap niet dat hier geen krekels zitten,’ zeg ik tegen Wyb.
‘Hoezo geen krekels?’
‘Nou, vroeger hoorde je hier voortdurend krekels.’
‘Schat, dit is ernstig. Je hoort hier voortdurend krekels, overal zijn krekels. Je moet echt een gehoortest gaan doen.’
Het is mezelf ook opgevallen, ik moet steeds vaker vragen wat iemand zegt. Ik hoor het net niet goed. De mensen praten soms zo dof. Ik realiseer me dat het aan mijn oren ligt.

Als Wyb zich afvraagt welk vogeltje zo aan het kwetteren is, hoor ik helemaal geen gekwetter. Zelfs de bomen hoor ik niet meer ritselen. Terug in Nederland besluit ik maar eens naar Specsavers te gaan.
In een hokje krijg ik een koptelefoon op en moeten piepjes uitwijzen hoe het met mijn gehoor is gesteld. De conclusie weet ik natuurlijk wel: het verval zet zich verder voort, mijn gehoor is bij lange niet meer wat het is geweest. Statistieken met rode en blauwe lijnen laten zien waar mijn probleem ligt.

‘Ik denk wel dat wij voor u een meerwaarde kunnen betekenen,’ zegt de audicien, niet te verwarren met een audioloog. Een audicien verkoopt gehoortoestellen en een audioloog weet alles van gehoor. De audicien laat mij wat apparaten zien, van die grote knotsen die achter je oor hangen tot modellen die je in je oor stopt en nauwelijks ziet.

Hij heeft een mooie aanbieding. De zorgverzekeraar betaalt 75% van het apparaat, ik heb er geen omkijken naar, hij regelt dat met de zorgverzekeraar en de overige 25% krijg ik als korting van Specsavers. Hocus, pocus, pilatus, pas, alles dus gratis en voor niks. Zo’n aanbieding laat ik natuurlijk niet liggen.

Twee weken later zit ik opnieuw met de audicien in zijn hokje en instrueert hij me hoe ik met mijn nieuwe hulpmiddel moet omgaan. Ik krijg het zelfs geheel vrijblijvend eerst drie weken op proef. Als ik naar buiten loop, merk ik meteen dat vrachtwagens veel meer lawaai maken dan ik dacht. Mensen die in groepjes door de winkelstraat lopen, praten opmerkelijk hard.

‘En?’ vraag Wyb als ik thuis kom.
‘Ik zal ze zo in doen, dan kun je ze zien.’
‘Doe dat nou even, ik ben zo benieuwd.’
‘Nee hoor, ik heb ze al in.’
‘Doe niet zo flauw, doe ze nou in.’
‘Ik heb ze al in. Echt.’
‘Niet waar, ik zie helemaal niets.’
Dan laat ik haar een miniem half maantje achter mijn oor zien en een ultra dun draadje dat mijn oor inloopt.
‘Je kunt het echt niet zien,’ zegt Wyb.
Mooi, dat betekent dat ik mijn handicap dus kan maskeren.

Daarna gaan we Dies uitlaten in het bos van Noord-Laren, kan ik testen of ik de vogels weer hoor. En verdomd, ik hoor de vogels weer en met mijn lopen door de herfstbladeren maak ik wel verrekte veel lawaai.

Journal

Verwarring

Donderdag 27 oktober, Groningen

Laat ik toegeven dat het verwarrende tijden voor me zijn. Ik kom nog uit de tijd dat er zoiets als verzuiling bestond. Je wist waar je in het maatschappelijk leven stond. Je was of sociaal-democraat, of christelijk, of liberaal of communist. Er waren principes, uitgangspunten en daar werd politiek naar bedreven. Gewoon lekker duidelijk. Samenwerking zorgde voor compromissen, maar die waren best te verdedigen.

Kom daar nou eens om. Politieke partijen zijn verdienmodellen geworden. De leugen regeert. Het electoraat is beland op een bruiloftsfeest, ze zwieren van links naar rechts en raken steeds meer dolgedraaid. Een aantal bruiloftsgasten kent geen grenzen meer en liegt en bedriegt en heeft maar één doel: de boel verstieren. Het schelden is niet van de lucht, sarren en zuigen lijkt een kwaliteit geworden. Als het feestje van het bruiloftspaar, door hen ook wel kartel genoemd, maar in het honderd loopt.

Vroeger werd er zo vaak over waarden en normen gesproken dat je er misselijk van werd. Maar god, wat verlang er ik weer naar. De mensen zijn nu footloose, stuurloos, ze glijden alle kanten op. Een mevrouw die een makkelijke babbel heeft en vlees promoot, krijgt na vier jaar praten in parlement en aan talkshowtafels zomaar het vertrouwen van een groot deel van het electoraat. Niets gepresteerd, alleen babbel, babbel met een mond vol vlees, maar ze is zo lekker gewoon, en daarom geven we haar gewoon het landsbestuur in handen, met het gemak alsof we een rondje in de kroeg geven.

Laten we in ieder geval god op onze blote knieën danken dat we een democratie hebben met meerdere partijen. Arme landen die er maar twee hebben, zie Amerika, zie Groot-Brittannië. Bij ons in Nederland polariseert de boel gefragmenteerd. In tweepartijen landen polariseert het land in tweeën. Amerika bestaat inmiddels uit twee landen, een soort Forumland, het land van de republikeinse partij, waar de leugen waarheid is en het land van de democratische partij waar men probeert te redden wat er te redden is en waar waarheid nog enigszins waarheid is.

Over waarheid gesproken. Ik vrees dat dit de maand van de waarheid wordt. In Amerika vinden de zogenaamde midterm-verkiezingen plaats, de verkiezingen voor het Huis van Afgevaardigden en de Senaat. Met een beetje pech katapulteren deze verkiezingen ons weer in het Trump-tijdperk.
In Nederland kankert het gezwel FvD en zijn megafoon Ongehoord Nederland gewoon door. Nooit kreeg een omroep een treffender naam. Ongehoord, inderdaad ongehoord.
Elon Musk neemt Twitter over waardoor de drek weer volop zal stromen door het menselijk riool. In ons waterland weet we dat een riool een zuiveringsinstallatie nodig heeft. Maar voor het afval van onze geest hebben we geen zuiveringsinstallatie, daar stroomt de drek direct de mensenzee in. Beetje dom, vrees ik. Het zal wel weer iets worden als: met de kennis van nu… Dat alles natuurlijk nadat het gezwel zijn verwoestende werk heeft gedaan.

Een lantaarnpaal is een lantaarnpaal, denkt men. Maar wie er oog voor heeft, weet dat een lantaarnpaal meer is dan een lantaarnpaal. Een lantaarnpaal is ook een medium. Vooral in steden zie je dat een paal een medium is, nietig, maar vaak met grote boodschappen. De lantaarnpaal is het medium voor degene die geen geld heeft, maar toch iets tegen de medemens wil zeggen. Veel palen zijn volgeplakt met stickers, en soms zelfs tekeningen.

Ik ben altijd benieuwd wie van dit medium gebruikmaakt. Als je het gaat gebruiken, weet je dat dit medium onderaan de ladder staat van de rangschikking der media. Ik denk dat social media momenteel de top vormen, de lantaarnpaal is the bottom of the class. Neemt niet weg dat je er plezier van kunt hebben als je oplet tenminste.

Zo werd ik vandaag verrast door een sticker van De Tegenpartij. De sticker is niet verschoten of verregend, wat wil zeggen dat hij er nog niet zo lang op zit. Wat vreemd is, want De Tegenpartij ligt al veel te lang achter ons. Al die kids die tegenwoordig met bierkratten door onze wijk sjouwen, hebben vermoedelijk geen idee wat dat was De Tegenpartij, velen zullen niet eens weten wie Van Kooten en De Bie zijn.

Ik was blij verrast toen ik de sticker zag hangen: Van Kooten en De Brie, ze zijn dus nog niet vergeten. Er is zelfs iemand die het nodig vindt de sticker opnieuw te drukken en op lantaarnpalen te hangen. Het is een historische sticker, je mag het gerust de aankondiging noemen van de opkomst van het populisme. Als ik het me goed herinner, was er eerst De Tegenpartij en daarna Fortuyn, de PVV en de FVD. En elke keer wordt het een beetje erger.

De Tegenpartij was satire op hoog niveau. Desalniettemin was voor Van Kooten en De Bie een van de redenen om te stoppen met de ‘vrije jongens’ Jacobse en Van Es dat zij bang waren dat het werkelijkheid zou worden. De leuze van De Tegenpartij was: ‘De Tegenpartij, de partij voor alle Nederlanders die niet meer tegen Nederland kenne’. Deze leus is inmiddels in essentie het bestaansrecht van al die hedendaagse ellendige populisten. Het scheelt niet veel of een meerderheid Nederlanders kenne niet meer tegen Nederland.

Ik ben zo benieuwd waarom iemand deze sticker heeft geplakt. Nostalgie? Lid van een fanclub? De huidige populisten te kakken zetten? Ik was blij dat ik hem zag. Hij bracht me terug bij de zondagavonden dat we steevast thuis bleven om naar Van Kooten en De Bie te kijken.

Journal

Muhammad Ali

Dinsdag 25 oktober, Groningen

Muhammad Ali

Ik wil leven zoals
Muhammad Ali bokste

lichtvoetig aanvallen
met open vizier

zo nu en dan een uppercut
en dan weer een linkse directe

onvervaard voorwaarts en
en moedig zijwaarts

als het moet verdedigen
soepel en wendbaar ontwijken

en altijd vederlicht dansen.

Journal

Rues de France

Zaterdag 22 oktober, Groningen

Het is zover! Mijn fotoboek Rues des Frances is verschenen. Onvervalste straatfotografie. In het boek zitten liefst 218 straatfoto’s, in zwart-wit en kleur, die ik de afgelopen jaren in Frankrijk maakte. Het boek kost €30. Verzendkosten zijn €11, het is namelijk ruim 2 kilo boek. Je kunt Rues de France via mij bestellen. Een mailtje naar gerardtonen@gmail.com of een DM en ik stuur het naar je toe. Bellen kan ook: 06 10949806.
Voor een eerste indruk en meer informatie: www.uitgeverijprinsen.nl. Er is ook nog een bibliofiele uitgave, maar die is aanzienlijk prijziger.

Journal

Sleepnet

Vrijdag 21 oktober, Groningen

Esmee is een liefhebster van spelletjes. Elke week heeft ze met vriendinnen een spelletjesavond en soms verzinnen ze zelf nieuwe. Esmee heeft een lucide geest. Dat bleek vroeger als kind al, zo klein als ze was kon ze zomaar een conference afsteken. Met verwondering en bewondering hoorde ik haar dan aan. Geen idee waar ze het vandaan haalde.

Jammer genoeg zien we elkaar niet al te vaak. We zien elkaar regelmatig, maar alles bij elkaar opgeteld maar een paar keer per jaar. Dat komt ervan als je dochter op Ameland gaat wonen. Dan stap je niet zomaar even voor een kwartiertje of half uurtje bij elkaar naar binnen. Een bezoekje wordt een reis.
Gelukkig is er de telefoon. Met Anne bel ik vrijwel dagelijks en soms zelfs meerdere keren per dag. Esmee heb ik elke week twee tot drie keer aan de lijn. Of eigenlijk moet ik zeggen: in beeld. Esmee is de enige met wie ik FaceTime. Vermoedelijk is dat zo gekomen omdat ik op die manier de kleinkinderen nog een beetje zie opgroeien.

Een telefoongesprek met Esmee kan heel kort zijn, of heel lang. We nemen altijd op dezelfde manier op. Als ik haar bel hoor ik: ‘Di Papa!’ Als zij mij belt hoort ze: ‘Mees!’
Kan goed zijn dat een telefoongesprek zo verloopt:
‘Di Papa!’
‘Mees. Hoe gaat het?’
‘Ik ben heel druk, hoor.’
‘Oké. Alles goed?’
‘Ja.’
‘Fijn. Hang ik op, hoor. Doei.’
‘Doei, ik bel je vanavond wel.’
Een belofte die lang niet altijd wordt nagekomen. Ik heb er alle begrip voor. Een fulltime werkende vrouw met gezin heeft het nu eenmaal druk.

Het gesprek gisteren verliep anders. Ze vertelt me over iemand die haar wil benadelen en dat ze een huurmoord overweegt. Ik zeg dat ik dat wel wil doen en vraag hoeveel ze me kan bieden als ik het uitvoer. ‘Tweeduizend euro.’ Ik zeg dat ik daar mijn stoel niet voor uitkom.

Van het een komt het ander. Ik vertel haar over een idee voor een thriller waar ik al lang mee rondloop. Dat hoef je tegen Esmee maar één keer te zeggen en meteen begint ze mee te denken over het plot, de manier waarop wapens kunnen worden verstopt, geraffineerde manieren om mensen te vermoorden. Er komen wrede scenario’s langs. Tijdens het gesprek realiseer ik mij dat bij de AIVD nu alle lampen op rood springen en dat ze meteen een sleepnet over mijn buurt en contacten leggen.

Op een gegeven moment, zo verzinnen wij, komen de hoofdpersonen in de penitentiaire inrichting in Vught terecht. De vraag is hoe ik ze moeten laten ontsnappen. Ik zeg dat ik het mogelijke scenario van Taghi wel spectaculair vond. Je ontvoert Rutte of Amalia en laat ze dan ruilen voor jouw vrijheid. Zo iets moet in mijn thriller ook gebeuren. Esmee belooft me erover na te denken.
Elk moment verwacht ik dat de politie voor mijn deur staat. Het kan niet anders of Esmee en ik zijn na dit gesprek jarenlang verdachte personen. Ik zal vandaag maar een briefje naar de AIVD sturen dat het we aan het fantaseren waren over een thriller. Hopelijk geloven ze dat.

Over dat sleepnet gesproken. Ooit was er een referendum over dat sleepnet. Nederland stemde uitgesproken: we willen geen geheime diensten die gegevens van ons eindeloos kunnen binnenhalen en bewaren. Het referendum ligt ver achter ons en zonder veel ophef, laat staan een referendum, krijgen de geheime diensten alsnog hun zin. De Toezichthouder die was toegezegd en hun werk goed deed, is inmiddels uit protest opgestapt. Er zijn vele geitenpaadjes voor wie ze wil bewandelen.

Journal

Zakkerigheid

Donderdag 20 oktober, Groningen

2,3 miljoen mensen hebben bij de laatste verkiezingen op Mark Rutte gestemd. Dat betekent dat 11 miljoen mensen niet op hem hebben gestemd. Ik neem aan dat die 2,3 miljoen het zeker niet eens zijn met dit blog. Maar ik kan er niets aan doen, Rutte leidt het land nu 12 jaar en het karakteristieke woord dat voor die periode bij me opkomt is zakkerigheid.

Het woord zakkerigheid kwam in mij op bij het zien van zijn verhoor in het kader van de aardbevingsproblemen in Groningen. Ik heb slechts fragmenten van het verhoor gezien. Het lukte me niet om er helemaal naar te kijken. Ik kon het niet geloven: daar zat onze premier en wat we zagen was zakkerigheid. Hij kon zich opnieuw weinig herinneren, al gebruikte hij dat woord heel zorgvuldig niet. Het werd al snel duidelijk dat hij eigenlijk niets had gedaan aan deze kwestie, het werk en de verantwoordelijkheid had hij overgelaten aan de vakministers. Niks chefsache. Het bleek zelfs dat hij pas heel laat door kreeg dat de aardbevingskwestie een groot probleem was. Vele Groningers zaten toen al in kapotte en gevaarlijke huizen de volgende aardbeving af te wachten. Naar het hele bureaucratische circus rond de afhandeling kijkt hij als een konijn in de koplampen van een auto. Ik kreeg niet het idee dat hij had bedacht dat je ook de regie in handen kunt nemen.

Ik weet überhaupt niet of Rutte de principes van regie kent. Hij wordt daarin natuurlijk ook gehinderd door het liberale basisprincipe van de laissez-faire. In vrije vertaling: laat maar waaien en dan komt alles vanzelf op zijn pootjes terecht. En op die manier zorgen die 2,3 miljoen kiezers er al twaalf jaar voor dat Nederland systematisch is uitverkocht. De ziekenzorg, de energievoorzieningen, de huizenmarkt, de uitvoeringsinstanties, de waterwerken, alles is vermarkt of uit handen gegeven aan incompetente overheidslagen als gemeentes.

In al die jaren Rutte wordt hij steeds onzichtbaarder. Het lijkt erop dat hij met een zeer langzame door Hans Klok geregisseerde verdwijntruc bezig is. Neem alle grote kwesties, het falen van de Belastingdienst, de crisis rond de opvang van asielzoekers, de stikstofkwestie, de aardbevingsproblematiek, we zien hem niet. Al zijn voorgangers hadden op deze dossiers het voortouw genomen. Rutte niet. Hij heeft de opvatting van een slappe manager die vindt dat hij er vooral is voor het proces. Lekker makkelijk. Zakkerigheid dus.

Hé, 2,3 miljoen Rutte-gelovigen, wordt het niet eens tijd dat jullie tot inkeer komen?

Het huis van het weekdier

Het blote oog

En als ik in de scheerspiegel,
zeven maal zeven keer vergroot,
in mijn ogen kijk, dan zie ik
in zeeën van waterig blauw
twee zwarte gaten, onpeilbaar
diep. Niemand heeft enig idee
welke wezens daar leven,
en hoe en waarom en wanneer.

Nog nooit is het iemand gelukt
om in deze diepte af te dalen
en rond te dwalen en opnames
te maken van al wat daar
kruipt, schuift, krioelt.

Journal

People, Places, Signs & Things

Woensdag 19 oktober, Groningen

Het is een spannende week voor me. Als het goed is komt deze week mijn eerste fotoboek van de drukker, Rues de France. Ik kan het boek al in mijn handen houden, want ik heb een compleet gedrukt exemplaar, een proefdruk. Het is de bedoeling dat de boeken worden gedrukt met dezelfde kwaliteit als de proefdruk, maar je weet het natuurlijk nooit.

Ik heb een hoofd dat nooit stopt, al mijn hele leven. Als ik door een stad loop, ook al heb ik geen camera bij me, ben ik die stad voortdurend aan het scannen op foto’s die ik had kunnen maken. Het is een soort oefening in kijken, een fototraining zonder camera. Het voordeel van fotograferen is volgens mij dat je geconcentreerder, intenser kijkt. Maar dat soort kijken kun je natuurlijk ook doen als je geen camera bij je hebt.

Ik popel trouwens om een nieuw fotoboek te maken. Zo gauw Rues de France is verschenen en ik weer rust heb, begin ik aan een ander boek. Gisteren viel me een nieuwe titel voor het boek in de schoot. Ik las de inleiding die Julian Barnes schreef bij een bloemlezing vertaalde verhalen van John Cheever.

Hij schrijft: ‘Cheever hoopte, in de laatste woorden van het laatste verhaal van zijn verzameling People, Places and Things That Will Not Appear in My Next Novel “een wereld te loven die om ons heen ligt uitgespreid als een verbijsterende, overweldigende droom”.
In dit fragment komen een aantal dingen samen. Het laatste deel zou de missie kunnen zijn voor mijn fotografie: een wereld te loven die om ons heen ligt uitgespreid als een verbijsterende, overweldigde droom, al zou ik daar ook nog ergens het woord tragisch tussen willen frommelen.

Maar het meest troffen me de woorden People, Places and Things. In mijn notities had ik als potentiële titel voor het nieuwe fotoboek Signs & Things genoteerd. Maar na lezing van de inleiding van Julian Barnes heb ik de nieuwe titel: People, Places, Signs & Things. Ik overweeg zelfs dat al mijn fotografie voortaan onder deze titel gaat verschijnen. Zo kan er een People, Places, Signs & Things 1 zijn, maar ook een People, Places, Signs & Things 2.

Het hoofd is een rusteloos ding

Journal

Verlengen

Maandag 17 oktober, Groningen

Geen idee waarom de gemiddelde leeftijd van een mens 80 jaar is. Ik vind dat een frustrerend gegeven, zo’n periode is gewoon te kort.
Ver voor podcasts een hype werden, hadden Patrick Neederkorn en ik een idee om een soort platform voor podcasts te beginnen. We hadden ook al een naam en legde de domeinnaam vast: Nederlandse Podcast Organisatie. Door ons afgekort als NPOO.

We stelden lijstje op met ideeën voor podcasts en oriënteerden ons op de techniek die daarbij komt kijken. Een zo’n idee was het interviewen van Onbekende Nederlanders. Patrick heeft een theaterprogramma met Oscar Kocken dat Zomaar Gasten heet. Zij interviewen dan Onbekende Nederlanders op festivals en in theaters.

In hun theatertent hebben ze plaats voor zo’n dertig personen. Bij binnenkomst geven mensen hun naam af. Tijdens het programma wordt een bezoeker uitgenodigd voor een interview, dit alles volkomen ad random. Patrick of Oscar interviewt de gast, de ander zit achter de laptop en zoekt, tijdens het gesprek, filmpjes en foto’s die op het gesprek van toepassing zijn en die worden achter de geïnterviewde geprojecteerd. Een beetje dus à la VPRO’s Zomergasten.

Ik heb het diverse keren bijgewoond en nooit was het resultaat teleurstellend. Het blijkt dat Onbekende Nederlanders minstens zo interessant zijn als Bekende Nederlanders. Ieder mens draagt verhalen bij zich. En wie dat niet doet, is ook weer bijzonder. Als we die podcasts hadden gemaakt, hadden we zeker kunnen meeliften op de huidige podcasts hype. Veel podcasts hebben inmiddels duizelingwekkend veel luisteraars.

Maar helaas. Zoals zo vaak bleef het idee een idee. We verdiepten ons erin en stelden dus lijstjes met ideeën op. En daar bleef het bij.
Waarom? Omdat Patrick druk bezig was om naam te maken in het theater als cabaretier en ik foto’s wilde maken en schrijven en reizen en boeken lezen. We liepen weer eens tegen dat verrekte feit aan dat we te veel wilden. Ons idee stierf in schoonheid.

En zo gaat het met meer dingen. Ooit volgde ik een cursus om films te monteren. Maar ik maakte nooit een film. In mijn la liggen een paar nooit afgemaakte boeken, gewoon omdat ik te druk met andere dingen was. Er was een periode dat ik met vrienden eens in de zoveel tijd bij elkaar kwam omdat we ideeën voor startups verzonnen. We overwogen om ontslag te nemen en ons daar helemaal op te richten. Helaas. Alle drie waren we te druk met andere dingen, en waren we te laf om zomaar schepen achter ons te verbranden.

In plaats van oorlog met elkaar te voeren, wapens en nog meer wapens te produceren, stel ik voor dat we al die energie en het geld dat we daar insteken gaan gebruiken voor de research om te kijken hoe we ons leven kunnen verlengen. Allemaal een tien of twintig jaar erbij zou ons enorm uit de brand helpen. En dat natuurlijk in blakende gezondheid, dit allemaal opdat we nog wat ideeën kunnen realiseren.

Journal

Sauna-opgieter

Zaterdag 15 oktober, Groningen

Mijn dochter werkt bij RTL Boulevard. Dat heeft voor mij nogal wat consequenties. Zo weet ik best veel van BN’ers af. Niet dat het mijn eerste interesse heeft, eigenlijk helemaal niet. Maar als je zoon monteur is, krijg je als vader vast veel over auto’s mee, denk ik.

Jarenlang liftte Anne mee op mijn Apple account, een erfenis uit haar studententijd. Het gevolg was dat zo’n beetje alle telefoonnummers van bekend Nederland in mijn adressenlijst stonden. Als ik bijvoorbeeld zocht naar het telefoonnummer van Vincent Rietveld van De Warme Winkel kon het zomaar gebeuren dat het nummer van Dries Roelvink voorbij kwam. Zo stond Jan Beuving dicht bij Patty Brard. Inmiddels heeft Anne al lang een eigen Apple account en ik denk dat haar telefoonlijst een van de meest uitgebreide van Nederland is.

De algoritme van Facebook heeft inmiddels ook door dat er een lijntje ligt van mij naar het juicy deel van Nederland. Steeds vaker krijg ik berichten over de Meilandjes en André Hazes in mijn tijdlijn. Komt misschien ook wel omdat Wyb en ik regelmatig naar Boulevard kijken. Niet alleen omdat Anne daar werkt en wij willen zien wat ze nu weer van een onderwerp heeft gemaakt, maar ook omdat tijdens het kijken het eten zo heerlijk weg hapt. Ja, mensen, rond zeven uur zappen wij natuurlijk door naar Khalid & Sophie, geheel conform onze bubbel.

De afgelopen zomer hebben Wyb en ik alle afleveringen gezien van B&B Vol liefde. Een televisieprogramma met mensen die in het buitenland een B&B hebben en op zoek zijn naar de liefde. Per kandidaat meldden zich drie of vier potentiële kandidaten.
Vanochtend heb ik Anne aan de lijn en zeg ik tegen haar: ‘Goh, die Ruud woont tegenwoordig ook in Oostenrijk.’
Ze weet dan precies wat ik bedoel. Ruud was een van de liefdeskandidaten van Astrid, een tamelijk hysterische uitbaatster van een B&B in Oostenrijk. Uiteindelijk koos ze na veel woede-uitbarstingen en tranen voor Harm-Jan. Maar die Ruud zag ze volgens mij ook wel stiekem een beetje zitten.

Anne voorziet mij meteen van de nodige informatie. ‘Ja, daar heb ik een item over gemaakt. Ruud woont nu twintig kilometer van Harm-Jan en Astrid vandaan. Ze hebben al een eerste afspraak gehad.’
‘En wat doet die Ruud daar dan?’ Mijn nieuwsgierigheid kent geen grenzen.
‘Hij is daar sauna-opgieter.’
‘Sauna-opgieter? Is dat een beroep?’
Wyb, die naast mij zit en meeluistert, weet er meer van. Ze kan me vertellen dat er best veel bij komt kijken. Als sauna-opgieter ben je een soort sfeermaker, het heeft met geuren en kleuren te maken. Een sauna-opgieter is een soort barista van de sauna, het opgieten is tot kunst verheven.’
‘Er zijn zelfs wereldkampioenschappen in,’ weet Anne.
Het moet niet gekker worden. ‘En krijg je daar geld voor?’
‘Het verdient niet veel hoor. Een sauna-opgieter verdient zo’n achttienhonderd euro.’
Het is zo handig om een dochter te hebben die bij Boulevard werkt. Zo hoor je nog eens wat.

Woensdag gaat ze naar de premièr van de documentaire over André Hazes. Ik verheug me er nu al op.

Journal

Customer journey

Vrijdag 14 oktober, Groningen

Resultaten behaald in het verleden geven geen garanties voor de toekomst. Dat geldt zowel voor de financiële sector als de culturele.

Zelf heb ik het idee dat ik het theater langzaam ben uitgegleden, ik deed minder en minder. Totdat ik besloot niets meer te doen. Met het mijzelf uitfaden, verminderde ook mijn belangstelling voor theater. Elke week drie, vier keer in het theater, ik deed het met groeiende tegenzin. Na een avond theater dacht ik steeds vaker: alweer een avond naar de knoppen. Ik vrees dat ik in mijn leven een overdosis heb gehad.

Na het cold turkey afkicken door ons vertrek naar Frankrijk is de behoefte aan theater vrijwel verdwenen. Er is ook zoveel moois om van te genieten, boeken, films, series, documentaires, musea. Ik merk nu dat een mens prima zonder theater kan. Vaak als Wyb een avond dienst heeft, en vraagt of ik meega, blijf ik liever thuis.

Dat dit uiteraard gevolgen heeft voor je positie merkte ik gisteravond. Wyb stelde voor om naar de nieuwe voorstelling van Club Guy & Roni, Fortune. te gaan in de Groninger schouwburg. In het toch wat grauwe theateraanbod zijn de dansvoorstellingen van Club Guy & Roni dynamische inspiratiepunten, dus daar was ik wel voor te porren.

‘Hoe duur zijn de kaarten?’ vroeg ik.
‘Eerste rang €27,50.’
‘Schat, dan zijn we €55 voor nog geen anderhalf uur theater kwijt. Dat is toch te gek voor woorden.’ Ik hoor het mijzelf terug. Als theatermarketeer heb ik altijd gezegd dat de factor prijs in de marketingmix het minst belangrijkste is. Nu ik de kaarten zelf moet betalen, zijn ze voor mij de doorslaggevende factor. Wyb is het trouwens helemaal met mij eens.
Voor de derde rang blijken de kaarten €17,50 te zijn. Ook nog aan de prijs, maar enigszins acceptabel, omdat ik toch al nooit naar het theater ga moet ik het er maar eens voor over hebben.

Het avondje theater is confronterend. Jarenlang was de Groninger schouwburg míj́n theater. Comfortabel in de loge zittend heb ik van heel wat voorstellingen mogen genieten. Over de prijs heb ik mij mijn leven lang niet druk hoeven te maken, in elk theater in Nederland kon ik gratis naar binnen.
Nu sta ik in een kleine foyer te wachten tot we naar binnen mogen. Bij de deur staat welgeteld één iemand de kaarten te controleren, waardoor we in een soort rij in crisistijd naar binnen schuifelen.
‘Waarom zetten ze maar één meisje neer, wat een klote service,’ mopper ik
‘Wij maken nu een customer journey,’ zegt Wyb. ‘Daar kunnen we veel van leren.’
‘Nieuwe marketingterm?’
Wyb knikt.

Gelukkig worden we eerst naar het podium geleid. De dansers dagen de bezoekers uit met ze te dansen. Natuurlijk druk ik mijn snor. Naar dans kijken: prima; zelf dansen: uitgesloten.
Het decor is prachtig. Op een gegeven moment wordt het publiek weer het podium afgeleid, de zaal in. Onze plaats is op het tweede balkon, maar met onze ervaring hadden we natuurlijk bij het digitaal bestellen gezien dat er op de begane grond nog genoeg vrije stoelen waren. En zo zitten we toch eerste rang en ben ik zo iemand waar ik vroeger zo’n hekel aan had: derde rang betalen, eerste rang gaan zitten. Nou ja, eerste rang, met veel manoeuvreren moet ik om mijn voorbuurman heen kijken om wat op het podium te zien. Als we de zaal uitgaan kijk ik even naar boven, naar de loge, wat een fijne plek is dat toch.

De voorstelling is top.

Het huis van het weekdier

Boem. Paukenslag.

Het vuur brandt.
Met een glas pino grigio
in de hand liggen we
te kijken naar de oneindigheid.

Blazars. Bolhopen. Supernova’s.
Witte dwergen. Protoplanetaire
nevels. Zwarte gaten. Quasars.
Aardscheerders en ander kruim.

Het blote oog is gewoon te bloot,
zeg ik. Weet je, goed beschouwd,
is het eigenlijk gewoon wachten
op de voltreffer. Boem. Paukenslag.

Alle begrippen vallen.

Journal

Beknopte biografie

Woensdag 12 oktober, Groningen

Beknopte biografie

Liggen
trappelen
draaien
kruipen
staan
vallen
staan
stappen
trippelen
huppelen
struinen
slenteren
rennen
hollen
draven
marcheren
flaneren
schrijden
ijsberen
wandelen
kuieren
hinken
schuifelen
stiefelen
sloffen
struikelen
liggen.

Journal

Gutmensch

Dinsdag 11 oktober, Groningen

‘De situatie voor alleenstaande kinderen in het azc in Ter Apel is de afgelopen maanden verslechterd. Tientallen kinderen verblijven dagenlang in een wachtruimte en slapen op stenen vloeren of een stoeltje,’ schrijft de NOS naar aanleiding van een bezoek van kinderombudsman Margrite Kalverboer.

Tijdens haar bezoek verbleven in Ter Apel 300 alleenstaande kinderen, terwijl er plek is voor 55. Ze concludeert: er is onvoldoende eten, onvoldoende sanitaire middelen, er zijn geen douches, ze hebben een laken ter beschikking ‘en iets wat voor een deken moet doorgaan’.

Alle media besteedden aandacht aan haar bevindingen. Maar heeft iemand die bevindingen gelezen of gezien? Er waren nauwelijks reacties op dit voor ons land toch beschamende bericht. Hoe kan het dat ik witheet van dit soort berichten word en dat de overgrote meerderheid van mijn landgenoten het accepteert alsof het de gewoonste zaak van de wereld is? Ik kan me de tijd herinneren dat we een gidsland waren en een voorbeeld voor de wereld waren. Waar is dat toen breed gedragen gevoel gebleven dat hij we ons super verantwoordelijk voor de medemens voelden? Wanneer werden we van gutmenschen egocentrische kankerpitten?

De staatsecretaris voor asielzaken doet wanhopige pogingen om gemeentes te overreden meer asielzoekers op te vangen. Er kwamen vage beloftes. Het resultaat: in plaats van meer opvang-plekken zijn het er zelfs minder geworden. Het is zoveelste bewijs dat je aan gemeentes niets hebt, dat het op veel beleidsterreinen een incompetente bestuurslaag is. Geen idee waarom het aan het begin van deze eeuw mode werd om te denken dat gemeentes dichtbij de mensen staan en dat je daarom veel beleid beter naar gemeentes kunt overhevelen.

Gemeentes zijn incompetent om een aantal redenen. Eerste plaats omdat veel gemeentes te klein zijn om goed kader aan zich te binden. De regelgeving en de uitvoering zijn ingewikkeld, de ambtenaren kunnen dat niet bijbenen, dat is zowel een kwantiteits- als een kwaliteitsprobleem. Op de tweede plaats zijn gemeentelijke politieke partijen steeds meer belangenorganisaties geworden. Het oog is gericht op het eigen belang, voor het algemeen belang, en zeker het staatsbelang, zijn ze blind. Ze zijn gericht op de protectie van hun eigen gemeente, voornaamste achterliggende gedachten: mijn huis mag niet minder waard worden.

Daarnaast leidt het delegeren van landelijk beleid steeds meer tot rechtsongelijkheid. Er zijn sociale gemeentes en asociale gemeentes. Sommige gemeentes geven de armsten onder ons een extra ondersteuning, andere interpreteren de regels juist benepen. Heb je een probleem dat met jeugdzorg heeft te maken? De ene gemeente heeft de boel op orde, de ander totaal niet. En last but not least: er zijn burgemeesters met ballen en er zijn burgemeester die schijtlaarzen zijn, en dat scheelt een slok op een borrel.

Om terug te komen op het asielbeleid. Er zijn gemeentes die hun stinkende best doen om zoveel mogelijk te doen voor de opvang van asielzoekers, daarnaast zijn er gemeentes die zich drukken of helemaal niets doen, waarmee ze zich buiten de samenleving plaatsen. Gemeentelijke belangen? De pot op. Terug naar het algemeen belang, het grote bestuurlijk denken. Laten we eindelijk eens afstappen van het idee dat gemeentes het kunnen en willen oplossen. Een substantieel deel van de gemeentes kan/wil eigenlijk helemaal niks.

Journal

Speculeren

Zondag 9 oktober, Groningen

Op het gevaar af gezien te worden als zo’n verdwaasde complotdenker, wil ik toch even wat speculeren. In het café, waar ik de laatste tijd best vaak kom, De Sigaar, heb ik een gesprek met een kennis. Hij begint over het opblazen van de pijpleidingen Nord stream 1 en 2 door de Russen. Uit zijn woorden blijkt dat hij er van overtuigd is dat de Russen, zoals gebruikelijk, de rol van slechterik op zich hebben genomen.

Ik twijfel of ik hem van mijn twijfels op de hoogte zal brengen. Als het om dit soort James Bond-achtige acties gaat is het toch altijd speculeren. Ik besluit hem toch maar eens van repliek te dienen, kijk of mijn redenering overeind blijft.
‘Ik weet niet of de Russen dat wel hebben gedaan,’ zeg ik.
‘Oh.’
‘Waarom zouden ze? Welk belang hebben ze erbij? Ze hebben al zeggenschap over de knop om de boel stil te leggen, waar ze ook al gebruik van maken. Waarom zouden ze de boel ook nog willen opblazen? Een pijpleiding opblazen waarin ze nota bene zelf het grootste financiële belang in hebben. Met die Nord stream kunnen ze nog een beetje spelen met Europa. Soms wel gas, soms geen gas. Mooie mogelijkheid om te treiteren. Waarom zouden ze die mogelijkheid opblazen?’
‘Dus jij denkt dat de Amerikanen dat hebben gedaan?’

‘Dat zou kunnen. Is niet uit te sluiten. Zoals niets is uit te sluiten. Maar ik denk dat de Oekraïne erachter zit.’
‘Leg dat maar eens uit.’
‘Als ik Zelensky was, was ik op dit idee gekomen. Briljante zet. Met een paar klappen trek je Europa nog meer de oorlog in. Natuurlijk krijgt Rusland de schuld, het is zo’n agressieve daad naar Europa toe, dat kan alleen Rusland doen, denk je. De sympathie en steun van Europa naar de Oekraïne zal hierdoor alleen maar toenemen. Nog belangrijker: hij ontneemt Rusland definitief de mogelijkheid om op deze manier nog gas te verkopen, de geldbron waarmee Rusland de oorlog financiert.’

Ga ik mijn kennis overtuigen? Ik wil helemaal niemand overtuigen. Ik wil alleen maar speculeren. Wat ik zo opmerkelijk vind dat het na de aanslagen zo stil blijft. De verontwaardiging is na twee dagen al gaan liggen. De verontwaardiging naar Rusland vind ik opmerkelijk lauw. Vooral omdat ik het zelf een ongelooflijke agressieve daad vind.’
‘Het schijnt zeer gecompliceerd te zijn om zo’n actie uit te voeren. Zie je de Oekraïne daartoe in staat? Misschien hebben ze wel hulp van Amerika gekregen, of van Israël,’ mijn kennis begint met mij mee te denken.

Zo speculeren we nog een tijdje door. Wat overigens geen enkele zin heeft. Of mijn speculatie klopt zullen we vermoedelijk nooit weten, of pas over dertig jaar.
Na het vallen van de torens van World Trade Centre in New York heeft de CIA een aantal sessies georganiseerd met de beste thrillerschrijvers van het land om te kijken welke onwaarschijnlijke scenario’s er nog meer zijn om aanslagen te plegen. Daar kwamen een aantal verrassend goede ideeën uit, ideeën om als CIA rekening mee te houden. Zo jammer dat ik niet was uitgenodigd voor die sessies.

‘Oh ja, als er ooit weer eens gas van Rusland naar Europa stroomt, dan zal er lang geen gebruik gemaakt kunnen worden van die Nord stream buizen. Het gas zal dan door de buizen moeten stromen die over Oekraïens land lopen. Regeren is vooruitzien.’

Journal

Vief

Zaterdag  8 oktober, Groningen

‘En hoe oud bent u?’ vraag de fysiotherapeut waar ik ben voor een blessure aan mijn arm. Mijn hond eist zijn tol. Door al dat frisbeeën heb ik een ontstoken bovenarm.
‘Zevenenzestig.’
‘Zevenenzestig, gepensioneerd?’
Ik knik.
‘En nog steeds lekker vief.’
Lekker vief. Ik ben nu dus in de levensfase beland dat iemand lekker vief is. Een compliment? Een opsteker? Voor mij klinkt het als het begin van het einde: lekker vief. Ik proef de woorden en ze smaken niet lekker.

Ik heb Paul aan de lijn, mijn Arnhemse vriend, die even oud is als ik. We hebben het over van alles en nog wat. We bezingen de zegeningen van het gepensioneerd zijn. ‘Maar als ik om me heen kijk zijn er toch heel wat mensen met mankementen op onze leeftijd.’
Hij heeft zeker gelijk. Maar met dat lekker vief en veel mankementen op onze leeftijd, trekt hij me in een wereld waar ik denk nog niet thuis te horen. Ik heb nog steeds het naïeve gevoel dat het mooiste en belangrijkste deel van mijn leven nog moet komen. Niks lekker vief: volop leven, verdomme.

Nou ja, neemt niet weg dat ik gisteren twee afspraken had die verdacht veel lijken op het gelijk van Paul. Eerste afspraak was bij de podoloog, die mij mijn vierde paar steunzolen aanmat. Tweede afspraak had ik bij de audicien. Het gefluit van kleine vogels ligt inmiddels buiten het bereik van mijn gehoor, ook de vele krekels in de Dordogne moet ik helaas missen.
‘Wat zei je?’ hoor ik mijzelf steeds vaker zeggen.
‘Word jij doof ofzo?’
‘Volgens mij wordt het tijd voor een gehoorapparaat,’ lieten zowel Wyb als mijn dochters mij weten.

En zo zat ik een maand geleden naar allerlei piepjes te luisteren. Conclusie: diepgaandere testen zijn nodig. Mijn gehoor is inderdaad niet meer wat het ooit was.
Gisteren zijn alle testen afgerond en laat de audicien mij weten dat hij met een gehoorapparaat ‘zeker een meerwaarde kan creëren voor mijn gehoor.’ Over een paar weken krijg ik een supersonisch exemplaar drie weken op proef. Ik kan er niet alleen beter door horen, maar ook mee bellen en muziek afluisteren. Ik verheug me erop.

Terug van de audicien laat ik Dies uit. Een hond pakt de bal van Dies af en wil hem niet meer teruggeven. Zijn vrouwtje doet haar uiterste best het ding terug te krijgen. Uiteindelijk lukt het haar en ze gooit de bal naar me toe. Ik mis en de bal rolt weg. Haar hond er weer achteraan, evenals ik. Ik zet mijn voet op de bal zodat haar hond hem niet kan pakken. Dan schiet het in mijn lies. Nieuwe spierblessure. Hinkend loop ik naar huis.

Binnenkort maar eens naar de oogarts. Toen ik voor De Harmonie medisch werd gekeurd zei de bedrijfsarts dat ik de ogen van een havik had. Inmiddels zijn die haviksogen vertroebeld en vliegen er allerlei haartjes, kringeltjes en vage vlekken voor mijn ogen.

Het huis van het weekdier

_

Het pad links?
Het pad rechts?
Laat staan een woord.

De specht roffelt.
Ver weg de ganzen.
Het kompas draait

en draait. Nergens
bewoonde wereld.
Taal noch teken.

Is er vanavond een slaapplaats?
Vuur, eten? Vissen naar geluid.
Sporen? Stammen, takken, bladeren.

Elke nacht een leger schikken.
Beschutting tegen weer en wind.
Soms passeert een schaduw.
Wij duiken in het donker.

Journal

Muizen

Donderdag 6 oktober, Groningen

Afgelopen maandag schreef ik een blog met de titel muisje. Ik schreef over een nieuwe bloemlezing van kinderpoëzie waarin een gedicht van mij is opgenomen. Het is een lief gedichtje, het begint zelfs met de regels: ‘Och, kijk, wat lief’.

Het is een mooi, onschuldig, naïef gedichtje. Dat gedichtje staat in schril contrast waar ik de afgelopen tien dagen daarvoor druk mee bezig ben geweest. Wij kwamen aan in ons Franse huis in Cadouin en ruimden de spullen op die we hadden meebracht. Wyb doet de kast open en schrikt terug: een muis! Blijken we opeens muizen te hebben. Deze zomer hebben we drie maanden in het huis gewoond en hebben geen muis gezien. Toen we weggingen sloten we het huis hermetisch af. En dan nu opeens een muis.

‘Muizen komen overal in,’ zegt Anneke, de moeder van Wyb, die mee is. Ze kan het weten want ze woont op een oude boerderij. Altijd doemen er in haar huis wel ergens muizen op.
‘Ik vermoed dat hij door de schoorsteen is gekomen,’ zeg ik, ‘die is gewoon open.’
‘Muizen zijn prima klimmers,’ weet Anneke die ook IVN-gids is, ‘en zeker als het wat kouder wordt zoeken ze beschutting.’
Maar ik wil geen muizen.

Ik stel voor om een muizenval te kopen. Maar daar wil Wyb niets van weten: ‘We gaan dat lieve muisje niet doodmaken.’
‘Maar voordat je het weet, heb je een huis vol muizen,’ gelukkig dat Anneke er is.
Dan herinner ik me dat we in Dwingeloo ook wel eens muizen hadden en dat we van die vallen kochten waar je kaas in kunt leggen, de muis loopt erin en kan er vervolgens niet meer uit. Hij blijft gewoon in die val leven waardoor je hem buiten kunt uitzetten.
Het blijkt dat we dan een deal hebben. Ik de val, Wyb een levende muis.

‘Kijk, daar loopt hij,’ zegt Wyb ’s avonds. De muis schiet achter de koelkast vandaan en kruipt tussen het hout in de open haard.
Op hetzelfde moment zegt Anneke: ‘Er zijn twee muizen, hoor. Kijk maar, daar loopt er ook een bij de bank.’
Shit, twee muizen die we moeten vangen, hopelijk zijn er niet meer.

In de quincaillerie, de Franse variant van de winkel van Sinkel, in Beaumont, kopen we twee valletjes. Ik kan me niet voorstellen dat er een muis inpast. Thuis zet ik het ene valletje achter de koelkast, de ander onder het aanrecht. Vol verwachting klopt ons hart. Maar na twee dagen, nog geen muis gevangen.

Totdat Dies opeens waakzaam om zich heen kijkt en naar de koelkast loopt. En jawel, daar beweegt een ongelooflijk lief muisje, het zou het muisje uit mijn gedicht kunnen zijn, in die hele kleine muizenval. Een dag later: bam, de tweede muis. Ons huis is vrij van muizen.

De volgende dag komt aan die een illusie een einde. Opnieuw loopt een muis door de kamer. We moeten nu kordaat handelen want over twee dagen gaan we terug naar Nederland en ik wil geen muizen in het huis achterlaten. Ik weet Wyb er te van overtuigen dat er nu een echte val moet komen. Kaas op een plankje, muis eet, bats, klapt een guillotine naar beneden.

Aldus geschiedt. Een dag voordat we weggaan horen we de guillotine naar beneden klappen. In de klassieke muizenval spartelt een muis. Ik ren naar buiten met hem, misschien kan ik hem nog levend uit het moordwapen bevrijden. Buiten hangt het muisje al slap in de val.

Ik besef dat ik het voor het eerst in mijn leven een dier heb gedood. Ik bevrijd het gave lijfje uit de val. Slap ligt het op een stenen muurtje. Met een duwtje geef ik het terug aan de natuur.

Het huis van het weekdier

Initialen

We kerven
onze intitialen
in de beuken

en lang nadat
weer en wind
en schors
onze namen
hebben gewist

branden de beuken
in het vuur van
het verre nageslacht.

Journal

Verliefdheid

Dinsdag 4 oktober, Groningen

In NRC staat een interview met de schrijfster Emy Koopman, ik heb nooit iets van haar gelezen. Ze wordt geïnterviewd over wat het leven de moeite waard maakt. Belangrijk onderwerp in het interview is verliefdheid. De kop van het interview luidt dan ook: ‘Verliefdheid is destructief en creatief.’ Ik weet er alles van.

Ik ben niet gauw verliefd, er was een hele periode in mijn leven dat ik beweerde nooit verliefd te zijn. Totdat ik Wyb ontmoette. Door het interview denk ik terug aan die tijd. Koopman beschrijft verliefdheid als een vorm van zelfverlies. Ik herken dat. Mijn verliefdheid was totaal, alles wat ooit belangrijk voor me was reduceerde tot onbelangrijk. Mijn geest verkeerde in voortdurende euforie. De schoonheid van Wyb, ik kreeg er niet genoeg van. Tijdens vergaderingen kon ik mijn ogen niet van haar afhouden. Zelfs zegt ze daar niets van gemerkt te hebben. Goed, want ik deed het zo onopgemerkt mogelijk.

Het gevoel dat ik had wordt het best verwoord door een gedicht van Herman Gorter, Zie je ik hou van jou. Hieronder is het te lezen. In die tijd moest ik regelmatig naar Amsterdam en tijdens de tocht over de Afsluitdijk zette ik in de auto keihard Orfeo en Eurice van Gluck aan, mijn geluk was dan totaal en ik had maar één ding in mijn hoofd: Wyb.

Ik ga me nu volstrekt belachelijk maken, maar mijn verliefdheid moet beschreven. Tijdens de zomervakantie had ik zo’n enorme behoefte om haar te zien dat ik haar telefoon op haar werk belde en luisterde naar het antwoordapparaat dat ze had ingesproken. Even was ze heel dichtbij. Wybrich, haar naam danste in mijn hoofd.

Ik had nooit gedacht dat mijn verliefdheid omgezet zou worden in daden. Mocht dat wel het geval zijn, dan wist ik dat ik alles wat ik had, en dat was best veel, opzij zou zetten voor mijn liefde voor haar.
Gelukkig brak er op een gegeven moment toch het moment aan dat we elkaar de liefde konden verklaren. Met dank aan de pier in Harlingen die erg lang is, te lang voor verliefden om elkaar niet de liefde te bekennen.

‘Ik hou van jou,’ zei ik tegen Wyb. Erg grote woorden voor mensen die elkaar voor de eerste keer kusten, maar ik wist dat het waar was. Tegelijkertijd wist ik dat ik op die dag alles weggooide wat ik had: ik had geen baan meer, geen huwelijk, ik zou veel vrienden verliezen, mijn reputatie was naar de knoppen. Aldus de destructieve kant van verliefdheid waar Emy Koopman over sprak. Maar het maakte me niets uit. Wyb en ik hadden elkaar, en dat was verreweg het belangrijkste.

Drie maanden later woonden we in een kaal appartement, het enige meubel was een matras. Wybrich en ik hadden alles achtergelaten. Er was zeker verdriet in die tijd, maar bovenal was er het gelukkige gevoel dat we bij elkaar waren. Ramses Shaffy zingt:
‘De wereld heeft mij failliet verklaard
Ik heb me nog nooit zo goed en licht gevoeld als nu
Ik heb me nog nooit zo schoon en bevrijd gevoeld als nu’
En zo was het.

–

Zie je ik hou van je,
ik vin je zo lief en zo licht –
je ogen zijn zo vol licht,
ik hou van je, ik hou van je.

En je neus en je mond en je haar
en je ogen en je hals waar
je kraagje zit en je oor
met je haar er voor.

Zie je ik wou graag zijn
jou, maar het kan niet zijn,
het licht is om je, je bent
nu toch wat je eenmaal bent.

O ja, ik hou van je,
ik hou zo vrees’lijk van je,
ik wou het helemaal zeggen –
Maar ik kan het toch niet zeggen.

Herman Gorter

Journal d’images

Muisje

Maandag 3 oktober, Groningen

Terug in Groningen ligt op het stapeltje binnengekomen post een doos die verraadt dat er een boek inzit. Ik heb niets in bestelling. Wie stuurt mij nu een boek toe? Als ik het uitpak blijkt het een bloemlezing te zijn van kinderpoëzie. De titel luidt: Heel de wereld wordt wakker. Ondertitel: Het beste van de moderne kinderpoëzie in 333 gedichten. Een van die gedichten blijkt van mij te zijn.
Ik voel mij al jaren geen kinderboekenschrijver meer. Het is een periode die ik al lang achter me heb gelaten. Al staat in onze woonkamer nog altijd een kastje met ‘mijn oeuvre’. Af en toe kijk ik er met tevredenheid naar, maar ik pak er nooit een boek uit. Dat durf ik niet meer omdat de laatste keer dat ik dat deed bleek hoe snel boeken gedateerd raken. De kinderen die ik beschreef zijn kinderen die niets te maken hebben met de kinderen die nu leven. Mijn kinderen hebben geen computers, mobiele telefoons, spelen geen games. Mijn kinderen spelen buiten, graven holen en bouwen hutten. Ze zitten nooit op de achterbank van hun ouders om naar vioolles of hockey te worden gebracht. In vijfentwintig jaar tijd is de kinderwereld op de kop gezet.
De samensteller van de bundel is Jaap Robben. Hij heeft uitgerekend een gedichtje van mij opgenomen dat Gerrit Komrij ook al in zijn bloemlezing kinderpoëzie opnam. De titel van het gedicht: Muisje, het stond ooit in de enige kinderpoëziebundel die ik uitgaf, Oh, was ik maar een aap.

De hele zomer zag ik deze foto voor me. Als we naar Le Bugue reden, en dat was wel een paar keer per week, zag ik die ex-winkel met Revolution daarboven. De foto die ik wilde maken was voor mij de perfecte metafoor voor de teloorgang van de idealistische revolutie die ik zelf eens zo vurig aanhing en die nu over de hele wereld is verdwenen. Ik schrijf: de foto die ik wilde maken. Want ik maakte hem niet. Waarom niet? Laksigheid, te druk, er gewoon niet aan denken voordat ik naar Le Buisson-de-Cadouin reed, waar ik de foto moest maken, en daardoor mijn fototoestel vergat.
Het was de laatste dag van ons driemaandelijks verblijf hier. We gingen naar Coux, volledige naam Coux-et-Bigaroque, het plaatsje waar een cave is waar wij graag komen. Een Ierse man, met een prachtig accent, bestiert daar een wijnhandel. Zijn adviezen waren tot nu toe schoten in de roos. Als je naar Coux rijdt, kun je door Le Buisson-de-Cadouin rijden.
En wat ik altijd heb gezegd: als je een foto ziet, moet je hem maken. Het is me zo vaak gebeurd dat ik dacht: och, die foto maak ik nog wel een keer. Die keer kwam nooit, weer een gemiste foto. Op die laatste dag nam ik mij heilig voor de foto te maken. In Buisson aarzelde ik nog wel even. Als we in oktober terugkwamen, stond er vast nog wel Revolution. Gelukkig gaf ik niet toe aan de aarzeling en ik maakte bovenstaande foto. Gelukkig maar, want terug in september was Revolution van de gevel gehaald en vervangen door Pizza Mélyce’s, de rolluiken waren eindelijk omhoog.
Bij het bewerken van de foto vroeg ik mij af waarom ik deze foto zo mooi vind. Alles is miezerig aan de foto. De trap leidt nergens naar toe, de pijl wijst naar niets, het winkeltje dat ooit Revolution heette is failliet, het rolluik is dicht, de verf bladdert, de naam Revolution is verschoten, niemand die uit het raam kijkt en je mag niet eens harder dan 30 rijden. Wie noemt zijn winkel nou Revolution? Of was het geen winkel? Heeft iemand gewoon een lichtbak met Revolution opgehangen?

Aan al mijn oude vrienden die zich vroeger revolutionair noemden, de foto is te koop voor €40, formaat 30×40 cm, gedrukt op het mooiste fotopapier. Hebben ze tenminste nog enige herinnering aan hun jeugdige overmoed.

Het huis van het weekdier

Avec le temps

Vroeger werden kleren
mij te klein.

Nu word ik te klein
voor mijn kleren.

Journal

VHEMT

Vrijdag 30 september, Cadouin

Gisteren schreef ik: ‘De wereld is de kluts kwijt.’ Wat natuurlijk onzin is, niet de wereld is de kluts kwijt, de mens is de kluts kwijt. De zoveelste oorlog escaleert. Elke dag sterven 40.000 kinderen door honger en oorlog. Een gloednieuwe premier in Engeland draait het land financieel de nek om. De natuur wordt in razend tempo, zonder terughoudendheid, vernietigd.

Vanmiddag ben ik even bij mijn Nicht in Issigeac. We hebben het over de oorlog in de Oekraïne, de leugenachtigheid van Poetin, enzovoort. Dan zegt ze: ‘Weet je, ik word lid van de Beweging ter Vrijwillig Uitsterven van de Mensheid.’
‘Hè,bestaat die dan?’ vraag ik.
‘Zeker. Ze pleiten ervoor dat niemand nog kinderen neemt. Dan is de wereld over honderd jaar van ons af en kan de planeet weer een mooie planeet worden zonder dat verwoestende soort.’
Ik kan me er meteen veel bij voorstellen: wat een briljant idee! Natuurlijk dit is de oplossing om van de menselijke plaag af te komen. We zijn toch een failed animal specie. Dan hoeven we geen gif te strooien, vallen te zetten, of tot afschieten over te gaan. We spreken met z’n allen af dat we afzien van nageslacht en alles lost zich vanzelf op.

Eenmaal thuis zoek ik meteen de site op en zie ik dat het een wereldwijde beweging is en dat de moederbeweging een Engelse naam heeft: The Voluntary Human Extincion Movement, afgekort de VHEMT.
Ik lees op de site: ‘VHEMT (uitgesproken als vee-haa-ee-em-tee) is een beweging, niet een organisatie. Het is een beweging die voortgebracht wordt door mensen die geven om het leven op de planeet Aarde. We zijn niet gewoon een stel misantropen en anti-sociaal, of Malthusiaanse buitenbeetjes, die er een ziekelijk genoegen in scheppen als er een humanitaire ramp plaatsvindt. Niets is minder waar. Vrijwillige uitsterving van de mensheid is het humane alternatief voor humanitaire rampen.
Wij blijven niet doorzeuren over hoe het menselijk ras zich heeft tentoongesteld als een hebzuchtige, amorele parasiet op de ooit gezonde oppervlakte van deze planeet. Dat type negativiteit biedt geen oplossing voor de onverbiddelijke verschrikkingen die menselijke activiteit veroorzaakt.
Echter, de Beweging biedt een bemoedigend alternatief ten aanzien van de verharde uitbuiting en grootschalige vernietiging van de Aardes ecologie.
Zoals VHEMT Vrijwilligers weten, het hoopgevende alternatief voor de uitsterving van miljoenen dier- en plantsoorten is de vrijwillige uitsterving van de diersoort: Homo sapiens… ons.
Telkens als iemand besluit niet nog weer een mens toe te voegen aan de uitgroeiende miljarden, die al zij aan zij lopen op deze verwoeste planeet, schijnt er een straal van hoop door de mistroostigheid.’

Ik kijk hoe ik lid kan worden van de VHEMT. Na enig zoeken realiseer ik me dat het een beweging is en geen organisatie. In feite ben ik al mijn hele leven vrijwilliger van de beweging. Door zelf geen kinderen op de wereld te hebben gezet, heb ik mijn steentje bijgedragen. Wat ben ik eigenlijk, tegen wil en dank, goed bezig geweest voor de VHEMT.

Wat moet het trouwens heerlijk zijn over honderd jaar voor de laatste mensen die op de aarde rondlopen: alle ruimte, geen staten meer die elkaar binnenvallen, een schone aarde en weten dat jij de geschiedenis mag afsluiten en de deur dichtdoen.
Voor wie is geïnteresseerd in de beweging: https://www.vhemt.org/nindex.htm

We rijden met Anne door de Dordogne. We doorkruisen de wijnstreek van de Bergerac. Het weer verandert om de paar minuten. Zo schijnt uitbundig de zon, zo verblinden dikke regendruppels het zicht op de weg. Donkere wolken wisselen af met blauwe luchten. Een ding is duidelijk: de zomer is voorbij. vermoedelijk hebben we vorige week met de familie voor het laatst op de veranda in de avondzon gezeten.
We bezoeken Château de la Jaubertie. Buiten de Dordogne stort de Britse economie in, worden onderzeese pijpleidingen opgeblazen en woekert de inflatie in heel Europa door. De wereld is de kluts kwijt. Wij kopen nog een paar dozen wijn in voor de toekomst. Als Anne op bezoek is, weet je dat wijn een belangrijk onderwerp is.
Tussen de middag zoeken we het plaatsje Eymet op voor de lunch. Eymet blijkt in feeststemming, door het hele stadje hangen kleurige slingers. Het doet ons meteen denken aan de Colombiaanse stad Cartagena waar in menige straat eenzelfde soort slingers hangen. Eenmaal op het centrale plein zien we dat er zelfs een Peruaans restaurant is. Het gebeurt niet vaak dat je in de Dordogne iets van de wereldkeuken tegenkomt. We besluiten in Zuid-Amerikaanse sfeer te blijven en er te lunchen.
De boze wereld lijkt ver weg. Volgende week zijn we weer in Nederland en zitten we er opnieuw middenin. Wie deze blogjes te braaf vindt, geef ik helemaal gelijk. Maar laat de hoofdredactie van Dossiermoddergat ook eens genieten. Volgende week krijgt u weer keiharde blogs, genadeloze analyses, stompen in de maag en vechten we ons weer een weg door de grote mensenwereld.